Πωλ Κρούγκμαν: Η παγκόσμια οικονομία στις παραμονές του…Α’ Παγκοσμίου Πολέμου;

Χρησιμοποιώντας μια ρήση του Μεϊναρντ Κέϊνς, ο αρθρογράφος των New York Times, νομπελίστας και οικονομικός αναλυτής Πωλ Κρούγκμαν, παρομοιάζει τις συνθήκες της παγκόσμιας οικονομίας μετά την ουκρανική κρίση με εκείνες του 1914 λίγο πριν τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Ο Κρούγκμαν παρατηρεί αναλογίες και επισημαίνει τους κινδύνους για το σύστημα παγκοσμιοποίησης που ζήσαμε τις προηγούμενες δεκαετίες.

Aναλυτικά το άρθρο του Πωλ Κρούγκμαν στους New York Times:

Οι οικονομικοί σχολιαστές φθάνουν πάντα σε ιστορικές αναλογίες, και μάλιστα με βάσιμους λόγους. Για παράδειγμα, όσοι είχαν μελετήσει παλαιότερες τραπεζικές κρίσεις είχαν πολύ καλύτερη κατανόηση του τι συνέβαινε το 2008 από εκείνους που δεν είχαν. Αλλά υπάρχει πάντα το ερώτημα ποια αναλογία να διαλέξω.

Αυτή τη στιγμή, πολλοί άνθρωποι επιστρέφουν στον στασιμοπληθωρισμό της δεκαετίας του 1970. Έχω υποστηρίξει εκτενώς ότι αυτός είναι ένας κακός παραλληλισμός . Ο τρέχων πληθωρισμός μας φαίνεται πολύ διαφορετικός από αυτό που είδαμε το 1979-80, και πιθανώς πολύ πιο εύκολο να τελειώσει.

Υπάρχουν, ωστόσο, καλοί λόγοι να ανησυχούμε ότι βλέπουμε μια οικονομική επανάληψη του 1914 – το έτος που τελείωσε αυτό που ορισμένοι οικονομολόγοι αποκαλούν το πρώτο κύμα παγκοσμιοποίησης , μια τεράστια επέκταση του παγκόσμιου εμπορίου που έγινε δυνατή από σιδηρόδρομους, ατμόπλοια και τηλεγραφικά καλώδια.

Στο βιβλίο του «The Economic Consequences of the Peace» το 1919, ο John Maynard Keynes — ο οποίος αργότερα θα μας διδάξει πώς να κατανοούμε την κατάθλιψη — θρηνούσε αυτό που είδε, σωστά, ως το τέλος μιας εποχής, «ένα εξαιρετικό επεισόδιο στην οικονομική πρόοδο της άνδρας.” Τις παραμονές του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, έγραψε, ένας κάτοικος του Λονδίνου μπορούσε εύκολα να παραγγείλει «τα διάφορα προϊόντα ολόκληρης της γης, σε όση ποσότητα θα θεωρούσε κατάλληλη, και εύλογα να περιμένει την έγκαιρη παράδοσή τους στο κατώφλι του».

Αλλά δεν επρόκειτο να διαρκέσει, χάρη στα «προγράμματα και τις πολιτικές του μιλιταρισμού και του ιμπεριαλισμού, των φυλετικών και πολιτιστικών αντιπαλοτήτων». Ακούγεται οικείο;

Ο Κέινς είχε δίκιο όταν είδε τον Α Παγκόσμιο Πόλεμο ως το τέλος μιας εποχής για την παγκόσμια οικονομία. Για να πάρουμε ένα σαφώς σχετικό παράδειγμα, το 1913 η ρωσική αυτοκρατορία ήταν ένας τεράστιος εξαγωγέας σιταριού . Θα περνούσαν τρεις γενιές προτού επαναλάβουν αυτόν τον ρόλο ορισμένες από τις πρώην δημοκρατίες της Σοβιετικής Ένωσης. Και το δεύτερο κύμα παγκοσμιοποίησης, με τις παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού που κατέστησαν δυνατές μέσω της μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων και των τηλεπικοινωνιών, δεν ξεκίνησε πραγματικά μέχρι το 1990 περίπου.

Θα δούμε λοιπόν μια δεύτερη αποπαγκοσμιοποίηση; Η απάντηση, μάλλον, είναι ναι. Και ενώ υπήρχαν σημαντικά μειονεκτήματα στην παγκοσμιοποίηση, όπως την ξέραμε, θα υπάρξουν ακόμη πιο έντονες συνέπειες εάν, όπως εγώ και πολλοί άλλοι φοβόμαστε, δούμε μια σημαντική υποχώρηση στο παγκόσμιο εμπόριο.

Γιατί χτυπάει το παγκόσμιο εμπόριο; Ο αποτυχημένος κατακτητικός πόλεμος του Βλαντιμίρ Πούτιν σήμαινε, φυσικά, ένα τέλος στις εξαγωγές σιταριού από την Ουκρανία και πιθανότατα έκοψε και μεγάλο μέρος των πωλήσεων της Ρωσίας. Δεν είναι απολύτως σαφές πόσο δραστικά έχουν ήδη μειωθεί οι εξαγωγές πετρελαίου και φυσικού αερίου της Ρωσίας — η Ευρώπη ήταν απρόθυμη να επιβάλει κυρώσεις στις εισαγωγές προϊόντων από τα οποία, άδικα, επέτρεψε στον εαυτό της να εξαρτηθεί. Aλλά η Ευρωπαϊκή Ένωση προχωρά για να τερματίσει αυτή την εξάρτηση .

Περιμένετε, υπάρχουν περισσότερα. Ίσως δεν περιμένατε ότι ο πόλεμος του Πούτιν θα είχε μεγάλη επίδραση στην παραγωγή αυτοκινήτων. Αλλά τα σύγχρονα αυτοκίνητα περιλαμβάνουν πολλές καλωδιώσεις, που συγκρατούνται από ένα εξειδικευμένο εξάρτημα που ονομάζεται καλωδίωση — και πολλές από τις ευρωπαϊκές καλωδιώσεις, όπως αποδεικνύεται, κατασκευάζονται στην Ουκρανία . (Σε περίπτωση που αναρωτιέστε, οι περισσότερες ιμάντες καλωδίων ΗΠΑ κατασκευάζονται στο Μεξικό .)

Ωστόσο, η απόφαση της Ρωσίας να μετατραπεί σε διεθνή παρία πιθανότατα δεν θα ήταν από μόνη της αρκετή για να μειώσει δραστικά το παγκόσμιο εμπόριο – όπως θα έκανε η Κίνα, η οποία παίζει βασικό ρόλο σε πολλές αλυσίδες εφοδιασμού, αν αποφάσιζε να στραφεί προς τα μέσα.

Αλλά ενώ η Κίνα δεν έχει εισβάλει σε κανέναν (ακόμα;), υπάρχουν προβλήματα και σε αυτό το μέτωπο.

Αμέσως, η αντίδραση της Κίνας στον Covid, η οποία ήταν εξαιρετικά επιτυχημένη στα αρχικά στάδια της πανδημίας, γίνεται μια αυξανόμενη πηγή οικονομικής αναστάτωσης. Η κινεζική κυβέρνηση εξακολουθεί να επιμένει στη χρήση εγχώριων εμβολίων που δεν λειτουργούν πολύ καλά και εξακολουθεί να ανταποκρίνεται σε κρούσματα με δρακόντεια lockdown, τα οποία προκαλούν προβλήματα όχι μόνο στην Κίνα αλλά και στον υπόλοιπο κόσμο.

Πέρα από αυτό, αυτό που μας δίδαξε ο Πούτιν είναι ότι οι χώρες που διοικούνται από ισχυρούς άνδρες που περιβάλλουν τους εαυτούς τους με yes-men δεν είναι αξιόπιστοι επιχειρηματικοί εταίροι. Μια κινεζική αντιπαράθεση με τη Δύση, οικονομική ή στρατιωτική, θα ήταν τρελά παράλογη — αλλά το ίδιο ήταν και η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο πόλεμος της Ουκρανίας φαίνεται να οδήγησε σε μεγάλης κλίμακας φυγή κεφαλαίων από την… Κίνα .

Επομένως, εάν είστε ηγέτης επιχείρησης αυτή τη στιγμή, σίγουρα αναρωτιέστε αν είναι έξυπνο να διακυβεύετε το μέλλον της εταιρείας σας με την υπόθεση ότι θα συνεχίσετε να μπορείτε να αγοράζετε ό,τι χρειάζεστε από αυταρχικά καθεστώτα. Η επαναφορά της παραγωγής σε έθνη που πιστεύουν στο κράτος δικαίου μπορεί να αυξήσει το κόστος σας κατά ένα ποσοστό, αλλά η τιμή μπορεί να αξίζει τον κόπο για τη σταθερότητα που αγοράζει.

Εάν πρόκειται να δούμε μια μερική υποχώρηση από την παγκοσμιοποίηση, θα είναι κάτι κακό; Οι πλούσιες, προηγμένες οικονομίες θα καταλήξουν ελαφρώς πιο φτωχές από ό,τι θα ήταν διαφορετικά. Η Βρετανία κατάφερε να συνεχίσει να αναπτύσσεται παρά την πτώση του παγκόσμιου εμπορίου μετά το 1913. Ανησυχώ όμως για τον αντίκτυπο στα έθνη που έχουν σημειώσει πρόοδο τις τελευταίες δεκαετίες αλλά θα ήταν απελπιστικά φτωχά χωρίς πρόσβαση στις παγκόσμιες αγορές — έθνη όπως το Μπαγκλαντές , των οποίων τα οικονομικά επιτεύγματα εξαρτιόταν καθοριστικά από τις εξαγωγές ενδυμάτων της .

Δυστυχώς, μαθαίνουμε ξανά τα μαθήματα του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου: Τα οφέλη της παγκοσμιοποίησης κινδυνεύουν πάντα από την απειλή του πολέμου και τις ιδιοτροπίες των δικτατόρων. Για να κάνουμε τον κόσμο διαρκώς πλουσιότερο, πρέπει να τον κάνουμε ασφαλέστερο.

Πηγή: N.Y Times