Πώς η Τήλος κατάφερε να “νικήσει” τη δημογραφική παρακμή-Μιλά στο libre η Δήμαρχος Μαρία Καμμά-Αλειφέρη

Στο 15ο Πανελλήνιο Συνέδριο Μικρών Νησιών που πραγματοποιήθηκε από τις 4 μέχρι τις 6 Οκτωβρίου στη Μήλο, ο προβληματισμός ήταν έκδηλος και είχε να κάνει με το δημογραφικό. Διότι καλές είναι οι συζητήσεις για τις πολιτικές της πράσινης μετάβασης ή της ενεργειακής αυτονομίας αλλά χωρίς πληθυσμό, χωρίς ανθρώπους δηλαδή, κανένας σχεδιασμός δεν έχει σημασία, μοιάζει (και είναι) πουκάμισο αδειανό που έλεγε ο ποιητής.

Νίκος Γιαννόπουλος

Ο προβληματισμός των συμμετοχόντων (απ’ όλη την Ελλάδα) έγινε ακόμη μεγαλύτερος όταν ο Νικόλαος Ζυγουρόπουλος, MD, ARSOG, AFRSH, MBA (INSEAD), MChem (Oxford University), χειρουργός γυναικολόγος – μαιευτήρας, εκ των ομιλητών της θεματικής για την υπογεννητικότητα, τόνισε ότι ορισμένα χωριά (όχι απαραίτητα της νησιωτικής Ελλάδας) δεν έχουν καταγράψει ούτε μία γέννηση εδώ και χρόνια!

Λογικό βέβαια αν σκεφτεί κανείς ότι τα περισσότερα μικρά χωριά, ιδιώς τα ορεινά, κατοικούνται κυρίως από ηλικιωμένους (συνταξιούχους από 65 ετών και άνω) αφού οι άνθρωποι που είναι ακόμα εργασιακά και οικονομικά ενεργοί μετακινούνται στα μεγαλύτερα αστικά κέντρα προς αναζήτηση εργασίας αλλά και περισσότερων ευκαιριών γενικά στη ζωή. Η εικόνα αυτή στην ελληνική επαρχία υπάρχει τουλάχιστον τα τελευταία 30 χρόνια, ίσως ακόμα και πιο πριν κατά τόπους.

Επιστρέφοντας στη νησιωτικότητα, ένας ακόμη ανασταλτικός παράγοντας για γεννήσεις (και γενικά για την παρουσία νεότερων ανθρώπων) στα μικρά νησιά είναι η έλλειψη βασικών υπηρεσιών υγείας. Προσοχή, γράφουμε βασικών, όχι ποιοτικών γιατί σε πολλά μικρά νησιά απουσιάζουν ακόμα τα στοιχειώδη. Οργανωμένα κέντρα υγείας, ιατροί-παθολόγοι, ελικοδρόμια και πάει λέγοντας. Πως μεγαλώνει κανείς παιδιά σ’ ένα τέτοιο περιβάλλον αβεβαιότητας και ρίσκου; Πως παλεύει κανείς με το δύσκολο χειμώνα και την έλλειψη συχνής συγκοινωνίας;

Το “γαλατικό χωριό” του Αιγαίου

Και όμως, μέσα σ’ αυτό το γενικότερο ζόφο, όπως αυτός ορίζεται από τη ραγδαία μείωση των γεννήσεων και τη μείωση του πληθυσμού στη χώρα, υπάρχει ένα παράδειγμα που μπορεί να εμπνεύσει και να χαρίσει ελπίδα. Να μας διαβεβαιώσει ότι υφίσταται τρόπος όχι μόνο να αντιμετωπιστούν οι δυσκολίες αλλά και να έλθουν καλύτερες ημέρες με περισσότερα…παιδιά.

Το 1991 η Τήλος, αυτό το μικρό νησί των Δωδεκανήσων, σχετικά κοντά στη Ρόδο (δυτικά του μεγάλου νησιού του συμπλέγματος) είχε πληθυσμό 361 άτομα (στην πραγματικότητα ακόμα λιγότερους). Δέκα χρόνια μετά το νούμερο αυξήθηκε στους 533 και στις δύο τελευταίες απογραφές (του 2011 και του 2021, μετά, δηλαδή, τη χρεοκοπία και αφού εφαρμόστηκαν και τα τρία μνημόνια) ο αριθμός του πληθυσμού του νησιού έχει το 7 μπροστά (780 το 2011, 747 το 2021, εν μέσω πανδημίας).

Αρα, κάτι γίνεται σωστά, άρα τα πράγματα δουλεύουν. Ο αείμνηστος δήμαρχος Τάσος Αλειφέρης (ο οποίος με καταγωγή από τη Λακωνία δεν είχε κανέναν συγγενικό δεσμό με το νησί) έβαλε από τα μέσα της δεκαετίας του 90 μπροστά την επιχείρηση αναζωογόνησης του τόπου η οποία φυσικά περνούσε και μέσα από την πληθυσμιακή αναγέννηση. Πέτυχε πολλά. Η διάδοχός του (από το 2012) Μαρία Καμμά–Αλειφέρη συνεχίζει στην ίδια ρότα. Και τα αποτελέσματα είναι το ίδιο, ίσως και περισσότερο, ενθαρρυντικά.

“Προσπαθούμε απλά να εφαρμόζουμε τις κατάλληλες πολιτικές” λέει στο Libre η δήμαρχος Τήλου. “Βρισκόμαστε κοντά στη νεολαία, συνεργαζόμαστε στενά με τους συλλόγους γονέων και κηδεμόνων των σχολείων μας, επιχειρούμε να κρατήσουμε άσβεστη τη φλόγα των νέων ανθρώπων και να τους προσφέρουμε ευκαιρίες πολιτισμού και ψυχαγωγίας” τονίζει χαρακτηριστικά.

Τα τρία σχολεία της Τήλου (βρεφονηπιακός σταθμός και νηπιαγωγείο, Δημοτικό Σχολείο, Γυμνάσιο με Λυκειακές Τάξεις) έχουν κατά την εφετινή σχολική χρονιά περίπου 70 μαθητές, όσους είχαν πέρυσι και πρόπερσι. Μόνο στο βρεφονηπιακό σταθμό υπάρχουν 10 παιδάκια και στο νηπιαγωγείο άλλα 10. Ολα αυτά τα παιδιά προφανώς θα περάσουν και από τις επόμενες σχολικές βαθμίδες της εκπαίδευσης στο νησί κρατώντας τα σχολεία ζωντανά. Στην Τήλο καταγράφονται κάθε χρόνια 1 με 2 γεννήσεις ενώ δύο γυναίκες κυοφορούν τους τελευταίους μήνες. Δεν είναι λίγα πράγματα αυτά για ένα νησί 746 μόνιμων κατοίκων. Οι γεννήσεις διασφαλίζουν τη συνέχεια.

“Σίγουρα η αύξηση του τουρισμού που συνεπάγεται αύξηση των θέσεων εργασίας σ’ αυτόν βοηθάει” επισημαίνει η κα Καμμά. “Δεν μπορώ βέβαια ότι δεν υπάρχουν προβλήματα με κυριότερο την έλλειψη γιατρών (σσ στο νησί υπηρετούν μόνο δύο αγροτικοί ιατροί) αλλά προσπαθούμε να τα αντιμετωπίζουμε. Πληθαίνουμε τις παρεμβάσεις μας στους αρμόδιους φορείς, εξασφαλίζουμε πόρους, κοιτάμε το αύριο. Δεν εγκαταλείπουμε ποτέ την προσπάθεια” συμπληρώνει.

Η Τήλος, φυσικά, δεν καυχιέται μόνο για το γεγονός ότι αντιστέκεται στη δημογραφική παρακμή. Χρόνια τώρα αποτελεί πρότυπο στον περιβαλλοντικό τομέα.  Είναι νησί μηδενικών αποβλήτων, ο δήμος χρησιμοποιεί “πράσινα” οχήματα για μεταφορές και εργασίες, ενεργειακά είναι απολύτως αυτάρκης (ενώ έχει τη δυνατότητα να δανείζει ενέργεια και σε γειτονικά νησιά μέσω των πρωτότυπων έργων που έχουν γίνει και για τα οποία ο Δήμος Τήλου έχει αποκομίσει ουκ ολίγες ευρωπαϊκές διακρίσεις).

Το μοντέλο αυτό που χαρίζει ελπίδα για το μέλλον, η δήμαρχος θα κληθεί να το αναλύσει στο προσεχές συνέδριο του Economist για τη Βιωσιμότητα στη Νοτιοανατολική Ευρώπη και στη Μεσόγειο στις 14 και 15 Οκτωβρίου στη Βουλιαγμένη (https://www.hazliseconomist.com/gr/event/eighth_sustainability_summit/speakers). Συμπέρασμα; Κάτι πραγματικά αξιόλογο γίνεται σ’ αυτή τη γωνιά του Αιγαίου, στο μικρό νησί των μόλις 63 τετραγωνικών χιλιομέτρων. Ζητούνται, άρα, μιμητές.