“Κραυγή” ελεγκτών εναέριας κυκλοφορίας/Ψαρρός στο libre: Απαρχαιωμένα συστήματα & πύργοι ελέγχου, έλλειψη προσωπικού

Λίγα μόλις 24ωρα μετά το σιδηροδρομικό δυστύχημα στα Τέμπη, άρχισαν να βγαίνουν στο φως οι παθογένειες και άλλων δικτύων, με ειδήσεις για ‘’φόβο για εναέρια Τέμπη’’ να κάνουν τον γύρο των ΜΜΕ. Οι ανακοινώσεις που μιλούν για τις επικινδυνότητες που ελλοχεύουν στην εναέρια κυκλοφορία συνεχίζονται μέχρι σήμερα, με τα συστήματα, τον εξοπλισμό και τις υποδομές να καταγγέλλονται ως απαρχαιωμένα (τελευταία παραλαβή συστημάτων έγινε πριν 23 χρόνια), ενώ η υποστελέχωση σε προσωπικό αγγίζει το 40%. Στο libre μιλά ο πρόεδρος της Ένωσης Ελεγκτών Εναέριας Κυκλοφορίας, κρούοντας τον κώδωνα του κινδύνου και περιγράφοντας μια κατάσταση παρόμοια με εκείνη στους σιδηροδρόμους.

Γεωργία Κριεμπάρδη

Η πρώτη ανακοίνωση για τον εναέριο χώρο, μετά το έγκλημα στα Τέμπη, έρχεται από την Ένωση Ελεγκτών Εναέριας Κυκλοφορίας Ελλάδας (ΕΕΕΚΕ), στις 3 Μαρτίου του 2023, στην οποία καταγγέλλεται: «έχουμε επισημάνει πολλές φορές, σε όλους τους αρμόδιους τις σημαντικές ελλείψεις σε σύγχρονο εξοπλισμό και προσωπικό που ταλανίζουν την εναέρια κυκλοφορία διαχρονικά (…) Ελπίζουμε το τελευταίο θλιβερό δυστύχημα να αποτελέσει εφαλτήριο για την ανάληψη των απαιτούμενων πρωτοβουλιών, εκ μέρους των υπεύθυνων, προκειμένου να αποφευχθούν παρόμοια συμβάντα στο μέλλον». Την ανακοίνωση αυτή ακολούθησε επιστολή των τηλεπικοινωνιακών της Υπηρεσίας Πολιτικής Αεροπορίας, προς τον Γ. Γεραπετρίτη, με την οποία σημείωναν: «Δύο χρόνια προσπαθούμε να πείσουμε την πρώην πολιτική ηγεσία του υπουργείου ότι οι ελλείψεις σε προσωπικό και σε υποδομές ενίοτε μπορούν να αποβούν μοιραίες».

Ένα χρόνο μετά τα Τέμπη, η Ένωση Ελεγκτών Εναέριας Κυκλοφορίας Ελλάδας (ΕΕΕΚΕ) προειδοποιεί για το σοβαρό ενδεχόμενο κατάρρευσης του ελέγχου εναέριας κυκλοφορίας, κρούοντας τον κώδωνα του κινδύνου για τα απαρχαιωμένα συστήματα και την έλλειψη προσωπικού, η οποία σε κρίσιμες δομές φτάνει έως και το 40%. Αφορμή για την ανακοίνωση των ελεγκτών είναι η προσφυγή υπουργείου και ΥΠΑ κατά της συμμετοχής τους στην 24ωρη απεργία της ΑΔΕΔΥ, την επέτειο ενός χρόνου από το έγκλημα στα Τέμπη. Η απεργία τους τελικά κρίθηκε παράνομη.

«Η κυβέρνηση δείχνοντας πρωτοφανή αναλγησία, προσέφυγε προκειμένου να απαγορεύσει στους συναδέλφους να συμμετάσχουν σε μία τόσο σημαντική απεργιακή κινητοποίηση, την ώρα που υφίστανται κρίσιμα προβλήματα στον χώρο των αερομεταφορών, ενώ μόλις πριν από λίγο καιρό ακούστηκε μέσα στη Βουλή η έκκληση να αποφευχθούν αεροπορικά Τέμπη», επισημαίνουν οι ελεγκτές προσθέτοντας πως ουσιαστικά έχει αφαιρεθεί το δικαίωμα της απεργίας από τον κλάδο παρά την απόλυτη συμμόρφωση στις προϋποθέσεις που επιτάσσει ο Ν. 4808/2021 σχετικά με την απεργία. Όπως αναφέρουν, «σήμερα η ΥΠΑ είναι ουσιαστικά ακέφαλη, με ευθύνη του Υπουργείου, το οποίο ενώ έχει ζητήσει την παραίτηση της νυν διοίκησης της εδώ και έξι μήνες, ακόμα προσπαθεί ανεπιτυχώς να διορίσει νέα».

Πετάμε κι όπου βγει

Η Ένωση επισημαίνει ότι η διαχείριση της εναέριας κυκλοφορίας στην Ελλάδα έχει πληγεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια από την έλλειψη σύγχρονων και αξιόπιστων συστημάτων. Σύμφωνα με τα στοιχεία που παραθέτουν, αυτή τη στιγμή υπάρχουν στην Ελλάδα εγκατεστημένα περισσότερα από τέσσερα διαφορετικά συστήματα επικοινωνιών, από τα οποία το νεότερο είναι 23 ετών. Παρωχημένα και χωρίς δυνατότητα εύρεσης ανταλλακτικών είναι και τα υφιστάμενα συστήματα ραντάρ.

Προειδοποιούν για σοβαρά προβλήματα που σχετίζονται και με την ασφάλεια των πτήσεων υπενθυμίζοντας ότι το σύστημα της Προσέγγισης Αθηνών και του Κέντρου Ελέγχου Περιοχής Αθηνών και Μακεδονίας έχει καταγράψει δυο ολικές απώλειες της απεικόνισης ραντάρ σε διάστημα μερικών ετών και πολλές ακόμα απώλειες μικρότερης κλίμακας. Ανάλογα προβλήματα αναφέρουν ότι παρουσιάζονται και στη Θεσσαλονίκη, το Ηράκλειο, τη Ρόδο και την Κέρκυρα. Οι καθυστερήσεις τα προηγούμενα χρόνια είναι τόσο μεγάλες, που σύμφωνα με την ΕΕΕΚΕ, ακόμα και αν οι σχετικές συμβάσεις υπογράφονταν σήμερα, ο χρόνος παράδοσης, μπορεί να φτάσει ή και να ξεπεράσει τους 24 ή σε περιπτώσεις και τους 36 μήνες!

Αναβάθμιση χρειάζονται και οι Πύργοι Ελέγχου σε όλα σχεδόν τα περιφερειακά αεροδρόμια αφού οι χώροι που διαθέτουν είναι περιορισμένοι και δεν μπορούν να υποστηρίξουν την ανάπτυξη νέων θέσεων εργασίας. Στα αεροδρόμια της Θεσσαλονίκης και της Ρόδου η πρόσβαση στους Πύργους γίνεται μέσα από την πίστα των αεροσκαφών, με αποτέλεσμα οι ελεγκτές να αναγκάζονται να διανύουν μεγάλες αποστάσεις και να καταγράφονται περιστατικά ατυχημάτων.

Οι ελεγκτές σχολιάζουν με νόημα πως το υπουργείο «φρόντισε με περισσό ζήλο να προχωρήσει το έργο των remote towers, το οποίο είναι αχρείαστο, επικίνδυνο, και πρακτικά μη εφαρμόσιμο, με χρήματα από το Ταμείο Ανάκαμψης, κατασπαταλώντας κονδύλια που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για την επίλυση των σοβαρών προβλημάτων που ταλανίζουν την αεροναυτιλία».

Η Ένωση επισημαίνει πως για όλα αυτά έχει ενημερωθεί εγκαίρως η ηγεσία του υπουργείου, το οποίο «διαχρονικά επιλέγει την αδράνεια απέναντι σε όλα τα κρίσιμα προβλήματα».

Όσο για το προσωπικό,σύμφωνα με τους ελεγκτές, το ποσοστό υποστελέχωσης στον κλάδο αγγίζει αυτή τη στιγμή μεσοσταθμικά το 20%, ενώ στο ΚΕΠΑΘΜ που αποτελεί τη μεγαλύτερη μονάδα παροχής ελέγχου εναέριας κυκλοφορίας, φτάνει στο 40%. Μεγάλες είναι οι ελλείψεις προσωπικού και σε πολλά αεροδρόμια νησιών, πολλά από τα οποία σε κάθε τουριστική σεζόν δεν κλείνουν χάρη στις συνεχείς εθελοντικές αποσπάσεις.

Στο libre εξηγεί αναλυτικά τα παραπάνω ο πρόεδρος της Ένωσης Ελεγκτών Εναέριας Κυκλοφορίας (Ε.Ε.Ε.Κ.Ε), Παναγιώτης Ψαρός.

«Χρησιμοποιούμε μια σειρά από συστήματα, με βασικότερο το ραντάρ, όπου είναι ένα δίκτυο από πολλά ραντάρ που μέσω συστήματος επεξεργασίας καταλήγει να φέρνει στην οθόνη ενός ελεγκτή πληροφορίες και το άλλο σύστημα είναι εκείνο των επικοινωνιών, που είναι αναπόσπαστο κομμάτι του ελέγχου και επιτρέπει στον ελεγκτή να επικοινωνεί άμεσα με άλλους ελεγκτές αλλά και με τα αεροπλάνα. Η τελευταία προμήθεια συστήματος έγινε όταν άνοιξε το αεροδρόμιο Βενιζέλος. Είναι δηλαδή 23 χρονών συστήματα, με κάποιες μικρές αναβαθμίσεις που έχουν γίνει. Αυτά έπρεπε να είχαν αντικατασταθεί τουλάχιστον 5-20 χρόνια πριν. Δεν έπρεπε να έχει περάσει μέρα από τότε χωρίς να έχουν αντικατασταθεί» αναφέρει αρχικά, για να συμπληρώσει πως η χώρα κατέχει ακόμα μια αρνητική πρωτιά στην Ευρώπη. «Υπάρχουν ευρωπαϊκοί κανονισμοί που βάζουν τις ελάχιστες προαπαιτούμενες λειτουργίες που πρέπει να προσφέρουν αυτά τα συστήματα. Τα δικά μας δεν καλύπτουν πολλά από τα βασικά. Είμαστε στο όριο και σε κάποιες περιπτώσεις έχουμε ήδη παραπεμφθεί στο ευρωπαϊκό δικαστήριο, επειδή έχουμε τις μίνιμουμ λειτουργικότητες που απαιτούνται. Είμαστε οι τελευταίοι στην Ευρώπη που ακόμη δεν έχουμε υλοποιήσει τις ευρωπαϊκές οδηγίες. Όλοι τις έχουν εφαρμόσει, όλοι, και οι γείτονές μας… Βουλγαρία, Ρουμανία, Αλβανία, Τουρκία…».

• Ρωτήσαμε τι κινδύνους κρύβει το ότι λειτουργούμε με τέτοια απαρχαιωμένα συστήματα.

«Στερούμαστε τις επιπλέον λειτουργίες που έχουν να κάνουν με τον όγκο της κυκλοφορίας που μπορείς να διαχειριστείς κι επίσης δεν έχουμε τα επιπλέον επίπεδα ασφάλειας που θα μπορούσαμε. Και για τα συστήματα να πούμε ότι αυτά που έχουμε είναι τόσο παλιά που οι κατασκευαστές δε βγάζουν ανταλλακτικά, οπότε αν χαλάσει κάτι, μπορεί να περιμένεις και μήνες χωρίς σύστημα. Και φυσικά όσο δεν ανανεώνονται τα συστήματα, αυξάνεται η πιθανότητα για μία βλάβη που δε θα μπορεί να αντιμετωπιστεί».

• Το άλλο πολύ σοβαρό θέμα που θέτει η Ένωση στην πρόσφατη ανακοίνωσή της είναι αυτό που αφορά τους Πύργους Ελέγχους. Ο κ. Ψαρός εξηγεί:

«Όταν ανακοινώθηκε το πρόγραμμα των remote towers, μας εξόργισε. Πήγαν να φτιάξουν νέους Πύργους, γιατί οι υπάρχοντες σε πολλά αεροδρόμια είναι τόσο παλιοί που δεν μπορούν πλέον να φιλοξενήσουν τα συστήματα που πρέπει (στη Ρόδο πχ είναι από το 1978 ο Πύργος). Ενώ η ΥΠΑ ζήτησε να προχωρήσει το έργο κι ξεκίνησαν οι ενέργειες, το υπουργείο το σταμάτησε λόγω της πανδημίας και δε συνεχίστηκε ποτέ. Δηλαδή, ενώ καλά καλά δεν έχεις πύργους ελέγχου, έρχεται το υπουργείο και λέει θα κάνω remote ως back up , ενώ δε σου έχει φτιάξει καν τον βασικό Πύργο. Και τώρα μας λένε θα αγοράσουν κάμερες και συστήματα απομακρυσμένου ελέγχου, συστήματα που τώρα κάνουν τα πρώτα τους βήματα στην Ευρώπη, από τη στιγμή που δεν έχουν λύσει καν βασικά πράγματα… από τη στιγμή που είμαστε οι τελευταίοι στην Ευρώπη στο να εφαρμόσουμε τις απαιτούμενες από τον ευρωπαϊκό κανονισμό λειτουργίες στο σύστημα διαχείρισης εναέριας κυκλοφορίας».

• Τέλος, μιλήσαμε για τις τραγικές ελλείψεις που υπάρχουν σε προσωπικό.

«Η ΥΠΑ κάνει προσλήψεις σε πολύ αραιά διαστήματα. Έκανε το 2002, μετά το 2009 και μετά το 2017. Στο ενδιάμεσο χάνουμε προσωπικό λόγω συνταξιοδότησης. Και αν προσληφθεί κάποιος σήμερα, θέλει 2-5 χρόνια ώστε να είναι πλήρως παραγωγικός και μετά να χτίζει εμπειρία.

Η μεγαλύτερη μονάδα της Ελλάδας, που βρίσκεται στο παλιό ανατολικό αεροδρόμιο του Ελληνικού έχει 40% υποστελέχωση. Στα αεροδρόμια της Ζακύνθου, της Σκιάθου, της Σάμου, της Κεφαλονιάς, της Χίου  υπάρχουν 2-3 ελεγκτές. Εκεί δεν μπορείς ούτε να αρρωστήσεις.  Χαρακτηριστικά, επί πανδημίας, στη Ζάκυνθο αρρώστησαν τα 2 άτομα, ενώ το άτομο που ήταν βάρδια μοιραία κάποια στιγμή συμπλήρωσε το όριο των ωρών που έπρεπε να δουλέψει κι έπρεπε να βρούμε κάποιον για να μην κλείσει το αεροδρόμιο. Βρήκαμε άτομο που πήγαινε διακοπές, τον κατεβάσαμε από το καράβι και τον στείλαμε Ζάκυνθο να καλύψει το κενό. Κι όλα αυτά γιατί δε γίνονται προσλήψεις».

Όπως αναφέρει συγκεκριμένα, «έχουμε 705 οργανικές θέσεις και μας λείπουν περίπου 126 άτομα για να συμπληρωθούν οι οργανικές, αλλά υπάρχουν και ελεγκτές που είναι στο τέλος της καριέρας τους, άρα χρειαζόμαστε τουλάχιστον 150 άτομα. Ξεκίνησε διαγωνισμός για να προσληφθούν 92 άτομα μέσω ΑΣΕΠ. Το πρόβλημα τώρα είναι ότι ενώ κάθε φορά γινόταν ξεχωριστός διαγωνισμός, είναι η πρώτη φορά τώρα που με την αλλαγή της νομοθεσίας επιβάλλεται η πρόσληψη να γίνει από τους επιτυχόντες του μεγάλου διαγωνισμού που έγινε τον περασμένο Μάρτη. Όμως, σε εκείνον τον διαγωνισμό όλοι μας διαβεβαίωναν πως δεν αφορούσε ελεγκτές και θέσεις με υψηλά προσόντα και πολλοί δεν πήγαν. Τώρα που προκήρυξαν θέσεις από αυτόν τον διαγωνισμό, φοβάμαι ότι δε θα βρούμε όχι 92… ούτε τους μισούς».

«Να σταματήσει η κατρακύλα» φωνάζουν οι ελεγκτές. Όπως φώναζαν και οι μηχανοδηγοί. Αλλά ποιος άκουγε; Ποιος ακούει; «Και να πω τέλος ότι δεν έχουμε καν διοίκηση… Δουλεύουμε με μία διοίκηση υπό παραίτηση. Κι ενώ το καλοκαίρι έχει ξεκινήσει, έχουμε ήδη τις πρώτες πτήσεις, εμείς όχι μόνο δεν έχουμε σχέδιο για τη σεζόν, δεν έχουμε καν διοίκηση».

Τι συμβαίνει με τον νέο Διοικητή της ΥΠΑ;

Η Γραμματέας της Νέας Αριστεράς, Πέτη Πέρκα, ήταν εκείνη που ανέδειξε το ζήτημα ασυμβίβαστου που φαίνεται να υπάρχει και στον νέο Διοικητή της ΥΠΑ, κ. Σαουνάτσο, καθώς η σύζυγός του εργάζεται ως Τομεάρχης Λειτουργιών Αεροσταθμού στον Διεθνή Αερολιμένα Αθηνών. «Κύριε Σαουνάτσο, θεωρείτε ότι αποτελείτε σωστό πρότυπο για τους υπαλλήλους της ΥΠΑ; Πώς θα καταφέρετε να επικρατήσει κλίμα ομόνοιας στην υπηρεσία και εμπιστοσύνη στο πρόσωπό σας;», ρώτησε χαρακτηριστικά η κα. Πέτα, στην τοποθέτησή της στην αρμόδια Επιτροπή της Βουλής, κατά την ακρόαση του προτεινόμενου υποψήφιου Διοικητή, Γ.Σαουνάτσου.

Να σημειωθεί πως δύο μήνες πριν, η Επιτροπή Θεσμών & Διαφάνειας είχε συνεδριάσει για το διορισμό Διοικητή και Υποδιοικητών στην ΥΠΑ, με την επιλογή τότε του κ. Αθανάσιου Τζιόλα, ο οποίος τελικά δεν ανέλαβε ποτέ καθήκοντα και αποχώρησε «για προσωπικούς λόγους», όπως ανέφερε ο αρμόδιος Υπουργός.

«Ήδη από τότε είχα αναρωτηθεί για το πώς ένα υψηλόβαθμο στέλεχος της EASA, όπως είναι ο κ. Τζιόλας, θα εγκαταλείψει τη θέση του για να έρθει στην ΥΠΑ και να αμείβεται 4-5 φορές χαμηλότερα. Φυσικά απάντηση δεν είχα πάρει ούτε από εκείνον, αλλά ούτε από εσάς κ. Σταϊκούρα. Δεν ξέρω αν υπήρξε μισθολογικό κώλυμα ή κάτι άλλο, ακούγεται ότι υπήρξε ασυμβίβαστο λόγω της θέσης του στην EASA, δεν έχουμε επίσημη ενημέρωση» είπε η κα. Πέρκα.

Επανέρχεται στο θέμα με δήλωσή της στο libre.

«Στον απόηχο της ‘μαύρης’ επετείου για το έγκλημα των Τεμπών, το Υπουργείο Υποδομών & Μεταφορών συνεχίζει τις πρόχειρες και συχνά επικίνδυνες πολιτικές του και στον τομέα της αεροναυτιλίας.

Χθες έλαβε χώρα στη Βουλή η ακρόαση του υποψήφιου Διοικητή για την Υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας (ΥΠΑ). Μόνο που δυο μήνες πριν, είχε γίνει ακριβώς η ίδια διαδικασία, με τον ορισμό του κ. Αθανάσιου Τζιόλα ως επικεφαλής της ΥΠΑ. Διορισμός που δεν ολοκληρώθηκε ποτέ, αφού εκείνος αποχώρησε ‘’για προσωπικούς λόγους»’’, όπως ανέφερε ο Υπουργός.

Πληροφορούμαστε ότι ο πραγματικός λόγος μη ολοκλήρωσης του διορισμού του κ. Τζιόλα είναι το ασυμβίβαστο, λόγω της θέσης του στον Οργανισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την Αεροπορική Ασφάλεια (EASA). Σε κάθε περίπτωση, η ‘εμμονή’ της κυβέρνησης να τοποθετήσει ακόμα έναν εκλεκτό της σε θέση ευθύνης, χωρίς να γνωρίζει αν αυτό είναι εφικτό, μας έχει ήδη κοστίσει 2 μήνες με την ΥΠΑ ‘ακέφαλη’.

Και φοβάμαι ότι θα μας κοστίσει περισσότερο, αφού φαίνεται να υπάρχει ζήτημα σύγκρουσης συμφερόντων και με το νέο Διοικητή, λόγω της εργασίας της συζύγου του ως Τομεάρχη Λειτουργιών Αεροσταθμού στον Διεθνή Αερολιμένα Αθηνών. Η ακρόαση του κ. Σαουνάτσου ολοκληρώθηκε, με τον κ. Σταϊκούρα να αποφεύγει να απαντήσει στις επίμονες ερωτήσεις μου περί ασυμβίβαστου.

Κι όλα αυτά, ενώ η προσοχή όλων μας είναι στραμμένη στην ασφάλεια των μεταφορών και συνεπώς οι επιλογές της κυβέρνησης θα έπρεπε να είναι πιο προσεκτικές. Τι να περιμένουμε όμως από τη ΝΔ, που κατάργησε τις τοπικές Αεροπορικές Αρχές, οι οποίες διασφαλίζουν την ασφάλεια των πτήσεων και τα δικαιώματα των επιβατών κι ενώ σήμερα, με την ιδιωτικοποιημένη μορφή πολλών και κομβικών αεροδρομίων, απαιτείται αυξημένος κρατικός έλεγχος και φυσική παρουσία της Αρχής στα αεροδρόμια.

Σε ένα μήνα ξεκινά η θερινή αεροπορική περίοδος, η πολιτική μας αεροπορία είναι ‘ακέφαλη’ και τα αεροδρόμιά μας λειτουργούν ‘στον αυτόματο’, μέσα σε ένα περιβάλλον ιδιότυπης ‘αυτορρύθμισης’. Κάτι που έχει γίνει αντιληπτό τόσο από την Κομισιόν, που απέστειλε προειδοποιητική επιστολή στην Ελλάδα, αλλά και από την EASA, που αναφέρεται σε ελλείψεις του ελεγκτικού μηχανισμού.

Παράλληλα, στο καμπανάκι που χτυπούν εδώ και χρόνια οι εργαζόμενοι στην αεροναυτιλία, για την κατάσταση των υποδομών που επιδεινώνεται συνεχώς, για τα συστήματα, για την υποστελέχωση κτλ, η κυβέρνηση απαντάει με αυταρχισμό, όπως φάνηκε από το πώς αντιμετώπισε τη χθεσινή απεργία των εργαζομένων της ΥΠΑ».