Η αριστοκρατική απρέπεια της Ούρσουλα φον ντερ Λάϊεν

Πότε θα αναλάβει τις ευθύνες της χωρίς να τις επιρρίπτει σε άλλους η ΕΕ; Υπάρχει μια πλειάδα επίρριψης ευθυνών καθώς οι Ευρωπαίοι προσπαθούν να καταλάβουν γιατί οι προσπάθειες για τον εμβολιασμό έχουν μείνει τόσο πίσω από τον υπόλοιπο κόσμο, γράφει ο γνωστός δημοσιογράφος και ανταποκριτής διεθνών μέσων Peter Kuras και αναδημοσιεύει το Foreign Policy (μετάφραση: Σπύρος Χατζηγιάννης).

Αναλυτικά:

Κάτα κάποιον τρόπο η αποτυχία της ΕΕ να παράγει μια επαρκή προμήθεια των εμβολίων της είναι το είδος μιας κατακλυσμικής κοινωνικής αποτυχίας η οποία φαίνεται να βάζει στο εδώλιο του κατηγορουμένου ολόκληρα καθεστώτα και όχι απλώς κάποιους μεμονωμένους παίκτες. Κανείς δεν είναι τόσο δυνατός για να προκαλέσει μια τέτοια πολυπρόσωπη αποτυχία από μόνος του. Παρ΄όλα αυτά ένα μεγάλο κομμάτι των κατηγοριών και του γενικού θυμού έχει επικεντρωθεί επάξια στην Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, την Ούρσουλα φον ντερ Λάϊεν. Η απομάκρυνσή της, όπως απαίτησε πρόσφατα ο πρώην Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ζαν Κλώντ Γιουνκέρ, θα είναι κατανοητή με βάση την τυφλή εμπιστοσύνη της στις δυνάμεις της ελεύθερης αγοράς για να διαχειριστούν τις προσπάθειες για τους εμβολιασμούς στην Ευρώπη και τις αποτυχημένες προσπάθειες για να γίνουν επανορθώσεις για τις ελλείψεις που υπήρξαν ως αποτέλεσμα.

Αλλά θα είναι λάθος να κατηγορήσει κανείς την φον ντερ Λάϊεν χωρίς να κατανοήσει αρχικά τις ευρύτερες αποτυχίες οι οποίες τοποθέτησαν ένα μέτριο άτομο σε μια τόσο ισχυρή θέση. Το κυρίως πρόβλημα με την φον ντερ Λάϊεν δεν είναι ότι τα θαλάσσωσε με την διανομή των εμβολίων. Το κυρίως πρόβλημα είναι ότι κατέλαβε την θέση της μέσω ενός είδους πολιτικής με επίκεντρο την ΄΄αιμομιξία’’ και την εμμονή με την εικόνα κάτι το οποίο έκανε αναπόφευκτο το μετέπειτα φιάσκο.

Οι Γερμανοί μπορεί να έχουν την φήμη ότι είναι ψυχροί και λογικοί αλλά οι μητέρες της χώρας έχουν έναν μεγάλο ρόλο στην πολιτική κουλτούρα της Γερμανίας, κάτι που εκπλήσσει. Για τους Ναζί η μητρότητα ήταν το μέγιστο το οποίο θα έλπιζε μια γυναίκα να πετύχει στην ζωή της. Έκαναν την Ημέρα της Μητέρας εθνική αργία στην Γερμανία και βράβευσαν υποδειγματικές μητέρες με τον ‘’Mutterkreuz’’ ή ΄΄Σταυρό της Μητέρας’’. Παρ΄ όλα αυτά οι μητέρες ήταν ίσως ακόμη πιο απαραίτητες για το γερμανικό κράτος στην μεταπολεμική περίοδο όταν η ανοικοδόμηση της Γερμανίας έγινε σε μεγάλο βαθμό από τις λεγόμενες Trümmerfrauen, γυναίκες που πήραν αυτήν την ονομασία από τους σωρούς από μπάζα που βοήθησαν να μαζευτούν και να επαναχρησιμοποιηθούν ενώ οι σύζυγοι και οι πατέρες τους περίμεναν να απελευθερωθούν από στρατόπεδα κράτησης αιχμαλώτων πολέμου. Με βάση αυτό το πλαίσιο δεν πρέπει να εκπλήσσει κάποιον το γεγονός ότι γυναίκες με δύναμη στα χέρια τους είναι μητέρες στην Γερμανία. Η γερμανίδα καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ ήταν μια χαρακτηριστική εξαίρεση αλλά μονάχα επειδή κατάφερε να ξεπεράσει τα εμπόδια – που είχαν την μορφή της δημόσιας κριτικής και του σκεπτικισμού των ΜΜΕ –που σχετίζονταν με το γεγονός ότι ήταν άτεκνη.

Η κατανόηση αυτής της δυναμικής από την Μέρκελ είναι ένας τρόπος να εξηγήσει κανείς την εμπιστοσύνη που έδειξε σε μία τοπική πολιτικό που δεν είχε αποδεδειγμένο έργο στο ξεκίνημα της πορείας της στην καγκελαρία. Η φον ντερ Λάϊεν σίγουρα φαινόταν η τέλεια προσωποποίηση της μητρότητας: Με επτά δικά της παιδιά, είχε ήδη σκαρφαλώσει στα χαμηλά πόστα του πολιτικού κατεστημένου της Γερμανίας ενώ προωθούσε μια εικόνα για τον εαυτό της ως ένα είδος μιας σούπερ μητέρας, η οποία ετοίμαζε τάπερ με κολατσιό και φρόντιζε τα παιδιά της που έκλαιγαν καθώς αντιμετώπιζε διάφορα ζητήματα του κράτους.

JOCHEN LUEBKE/DDP/AFP VIA GETTY IMAGES

Στις μέρες μας, η εικόνα της δυνατής μάνας με μια μεγάλη δουλειά και με ένα πιο μεγάλο γένος έχει γίνει κάτι τετριμμένο στην διεθνή πολιτική, ειδικά στην δεξιά. Η Φράουκε Πέτρι, η πρώην ηγέτης του ακροδεξιού κόμματος της Γερμανίας ΄΄Εναλλακτική για την Γερμανία΄΄, χρησιμοποίησε με ιδιαίτερα εμφανή τρόπο τα έξη παιδιά της για το πολιτικό όφελός της , με τρόπους που μας φέρνουν στον νου την πρώην αμερικάνα κυβερνήτη Σάρα Πάλιν, η οποία εκμεταλλευόταν συνεχώς για πολιτικό κέρδος τα πέντε παιδιά της και το παρατσούκλι ΄΄γκριζλι μάνα’’ όταν ήταν σε αντιπαράθεση με τον τότε αμερικάνο γερουσιαστή Τζον Μακ Κέην.

Η Φον ντερ Λάϊεν, η οποία είχε λιγότερεςπαρορμήσεις λαϊκισμού από την Πέτρι, ή, την Πάλιν, βρήκε τρόπους να δώσει νέα υπόσταση στην πολιτική της μητρότητας στην Γερμανία. Τοποθετημένη από την Μέρκελ ως επικεφαλής τόσο στο υπουργείο οικογενειακών σχέσεων όσο και στο υπουργείο εργασίας σε διαδοχικές κυβερνήσεις, η φον ντερ Λάϊεν ήταν υπεύθυνη για την σύσταση νέων οδηγιών που σκόπευαν να φέρουν τις μητέρες πίσω στην αγορά εργασίας. Ανάμεσά τους ήταν η σύσταση του Elterngeld, ένα πρόγραμμα το οποίο αντικαθιστά ένα σημαντικό κομμάτι του μισθού των γονιών οι οποίοι παίρνουν γονική άδεια από τις δουλειές τους για να προσέχουν τα παιδιά τους και ένα πρόγραμμα το οποίο επέκτεινε τα προγράμματα των νηπιαγωγείων ώστε να είναι διαθέσιμα ακόμη και σε παιδιά 12 μηνών. Και τα δύο προγράμματα έχουν γίνει πλέον τόσο αναπόσπαστα κομμάτια της δημόσιας ζωής στην Γερμανία που είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς πόσο αμφιλεγόμενα ήταν όταν είχε γίνει η αρχικήεφαρμογή τους, αλλά και τα δύο δέχτηκαν πυρά, ιδιαίτερα απότους συντηρητικούς οι οποίοι τα είδαν ως μια προσβολή προς τις παραδοσιακές οικογενειακές δομές και ως μια μη απαραίτητη επίθεση στην ιδιωτική ζωή.

Η Φον ντερ Λάϊεν, με τα επτά παιδιά της και τις δυνατές διασυνδέσεις που είχε μέσα στην Ένωση των Χριστιανοδημοκρατών ( CDU ), ήταν το τέλειο άτομο για να προωθήσει αυτές τις μεταρρυθμίσεις. Αποτέλεσε ένα ιδανικό παράδειγμά για την ικανότητα των γυναικών να φέρουν εις πέρας τα πάντα. Αλλά ένας άλλος καίριος παράγοντας παραβλέπεται εδώ: Η γενεαλογία της. Δεν πρέπει να εκπλήσσει το γεγονός ότι η φον ντερ Λάϊεν έχει γίνει ειδήμων στο να εκμεταλλεύεται εικόνες σχετικές με την νεολαία και την οικογένεια για πολιτικούς στόχους. Ήταν κάτι που το έμαθε στα χέρια των ειδικών στο ζήτημα.

IMAGO-IMAGES VIA REUTERS

Η Φον ντερ Λάϊεν ήταν και η ίδια ένα από τα επτά παιδιά στην οικογένειά της, αν και η αδερφή της η Μπενίτα Εύα σκοτώθηκε με τραγικό τρόπο στην παιδική της ηλικία. Γεννήθηκε στις Βρυξέλλες το 1958, κόρη του Έρνστ Άλμπρεχτ και της Χάϊντι Αντέλε Στρομέγιερ. Ήταν μια κολακευτική αν και δύσκολη στιγμή στην γερμανική ιστορία. Το οικονομικό θαύμα του Wirtschaftwunder έκανε την χώρα την οικονομική μηχανή της Ευρώπης και αυτό συνδυάστηκε με μια νέα σιγουριά για τον κεντρικό οικονομικό και αμυντικό ρόλο της Γερμανίας στην νέα τάξη πραγμάτων στον κόσμο. Η οικογένεια Άλμπρεχτ ήταν από τους πιο ενθουσιώδεις επωφελούμενους από το γοργά μεταβαλλόμενο πολιτικό τοπίο. Ο Άλμπρεχτ ήταν ένας από τους πρώτους δημόσιους υπαλλήλους της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ήταν μόλις 37 χρονών όταν τοποθετήθηκε στο υψηλότερο γραφειοκρατικό πόστο αυτό του Γενικού Διευθυντή Ανταγωνισμού, όπου επέβλεπε τις νεογέννητες αντιμονοπωλιακές αποστολές της ΕΕ.

Ο Άλμπρεχτ όμως δεν ήταν ικανοποιημένος από την ζωή στις Βρυξέλλες και επέστρεψε στο σπίτι των προγόνων του στο Αννόβερο στην Γερμανία. Σύντομα εκλέχθηκε εκεί στην θέση του υπουργικού προέδρου ( ή κυβερνήτη στην γλώσσα των ΗΠΑ ) του κρατιδίου της Κάτω Σαξονίας, ένα πόστο το οποίο κράτησε μεταξύ του 1976 και του 1990. Ο Άλμπρεχτ είχε την φήμη ενός πολιτικού του οποίου η επιρροή ξεπερνούσε το πόστο του, και ήταν για πολλά χρόνια μία από τις επιλογές του CDU για τον επόμενο Καγκελάριο. Παρόλο που ποτέ δεν τοποθετήθηκε σε κάποιο ανώτερο πόστο αυτός και η οικογένειά του ήταν διαρκώς στα φώτα της δημοσιότητας. Αυτό δεν είναι κάτι που εκπλήσσει. Τα παιδιά ήταν ξανθά, όμορφα και ταλαντούχα και η Στρομέγιερ έδειχνε κουλ και κυρίαρχη μπροστά στην κάμερα σαν τον άνδρα της.

Μάλιστα, είναι αρκετά αληθινό, ότι οι Γερμανοί αντιλαμβάνονται την φον ντερ Λάϊεν σαν το μικρό κορίτσι του Άλμπρεχτ. Ενώ η άτεκνη Μέρκελ απέκτησε το παρατσούκλι ‘’mutti’’,ή μητέρα, η φον ντερ Λάϊεν ακόμη έχει το παρατσούκλι που της είχε δώσει ο πατέρας της: ‘’Roschen’’ ,ή μικρή Ρόζι. Το να μειώσει κάποιος την φον ντερ Λάϊεν ως την κόρη του πατέρα της, όπως κάνει κάποιος όταν την αποκαλεί ‘’Roschen’’ ,έχει ως αποτέλεσμα να αφήσει απαρατήρητο το γεγονός ότι έχει ξεπεράσει κατά πολύ τα πολιτικά επιτεύγματα του πατέρα της. Είναι ένα τραγικό ψευδώνυμο. Ένα καλύτερο παρατσούκλι ίσως να ήταν το ‘’die hübsche’‘. Σημαίνει ‘’η ομορφούλα’’ στην καθομιλουμένη, οπότε δύσκολα μπορεί να φανεί ως μια πρόοδος όσον αφορά τον μισογυνισμό. Αλλά αυτός ο όρος έχει και μια άλλη ιστορία. Στο Ανόβερο οι ‘’hübsche Familien’‘, οι ‘’όμορφες οικογένειες’’ δηλαδή, ήταν ψευδοαριστοκρατικές οικογένειες οι οποίες είχαν πρόσβαση στην βασιλική Αυλή. Η οικογένεια Άλμπρεχτ έχει διατηρήσει αυτό το στάτους –και καίριες θέσεις στην γερμανική πολιτική – για περισσότερα από 500 χρόνια.

Η μοντέρνα Γερμανία δεν φαίνεται να είναι ένα μέρος όπου οι αριστοκρατικοί τίτλοι και οι γενεαλογίες των οικογενειών έχουν μεγάλη επιρροή – δημόσια οι γερμανοί έχουν βαθιά εμπιστοσύνη στην δημοκρατική κουλτούρα και δείχνουν το μίνιμουμ του ενδιαφέροντος για αυτά τα είδη των αριστοκρατικών παγίδων τα οποία φαίνεται να κατακτούν ακόμη και τώρα τις βρετανικές καρδιές. Παρόλα αυτά η γερμανική αριστοκρατία έχει καταφέρει να διατηρήσει πολλά παραπάνω τόσο από τα οικονομικά όσο και από τα πολιτικά της προνόμια από ότι είναι συνήθως αντιληπτό. Μάλιστα, η επιτροπή της νεολαίας του κόμματος των Σοσιαλδημοκρατών είχε κάνει την πρόταση να υπάρξει νομοθεσία που να απαγορεύει την υιοθέτηση αριστοκρατικών τίτλων ως μέρος των επωνύμων των γερμανών. Εάν η πρόταση τους ήταν επιτυχής η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής θα έπρεπε να αφαιρέσει τον τίτλο ευγένειας τον οποίο απέκτησε όταν παντρεύτηκε τον σύζυγό της και θα ονομαζόταν απλώς τώρα Ούρσουλα Λάϊεν. Η απαίτηση τους δεν ήταν χωρίς βάση. Πολλοί ευγενείς κινούνται σε έναν ελίτ κόσμο όπου οι τίτλοι έχουν μια πραγματική επίδραση στις πιθανότητες που έχει ένα άτομο για να έχει μια επιτυχή καριέρα και όπου οι αριστοκρατικές ρίζες εξακολουθούν να υπερισχύουν των επιτευγμάτων ως ένα μέτρο της αξίας ενός ατόμου. Παρόλο που θα ήταν παράτολμο να σκεφτεί κανείς ότι η φον ντερ Λάϊεν πέτυχε ότι έχει πετύχει ως τώρα χωρίς ένα δικό της πολιτικό ταλέντο, είναι επίσης σημαντικό να αναγνωρίσει κανείς ότι πάντα της παραχωρούνταν ένα είδος προνομίου το οποίο ξεπερνά κατά πολύ τα περιορισμέναπρονόμια που έχει ένας μέσος Γερμανός. Στο οικογενειακό δέντρο της φον ντερ Λάϊεν εντοπίζει κανείς μια κληρονομιά εξουσίας και βαρβαρότητας, που ενσωματώνει όχι μόνο κάποιους από τους πιο σημαντικούς Ναζί της Γερμανίας αλλά, επίσης, μερικούς από τους μεγαλύτερους δουλέμπορους της Βρετανίας και μέσω του γάμου της μερικούς από τους μεγαλύτερους ιδιοκτήτες σκλάβων στις ΗΠΑ. Η Φον ντερ Λάϊεν κατάγεται κατ ευθείαν από τον Τζέημς Λάντσον, ο οποίος είχε στην ιδιοκτησία του πάνω από 200 σκλάβους όταν ξεκίνησε ο εμφύλιος πόλεμος της Αμερικής.

Μπορεί να φαίνεται ως μια μικρότητα να κατηγορείται κάποιος για τους προγόνους του: Στην τελική,τα αμαρτήματα του πατέρα δεν πρέπει να ακολουθούν τον γιο του – ή, στην περιπτώση αυτή, την κόρη του. Αλλά η ίδια η φον ντερ Λάϊεν επικαλέστηκε τους προπάτορες αυτούς χωρίς να δίνει λογαριασμό και χωρίς να σκέπτεται. Όταν η φον ντερ Λάϊεν ήταν στο κολέγιο και ένα γκρουπ ριζοσπαστικών, αριστερών τρομοκρατών με την ονομασία Ερυθρές Ταξιαρχίες ( RAF) εξαπέλυσαν ένα βίαιο κύμα δολοφονιών, ο Άλμπρεχτ, ανησυχώντας ότι η οικογένειά του θα γίνει στόχος της RAF ικέτευσε την πολυαγαπημένη του Röschen να σπουδάσει στο εξωτερικό. Η φον ντερ Λάϊεν γράφτηκε στο London School of Economics με το όνομα Ρόζι Λάντσον. Λίγοι άνθρωποι τότε ήταν τόσο συνειδητοποιημένοι όσο είναι σήμερα για τις παρατεταμένες κληρονομιές της σκλαβιάς αλλά η επιλογή της να υιοθετήσει το όνομα των προγόνων της που ήταν ιδιοκτήτες σκλάβων ήταν παρ’ όλα αυτά ένα σημάδι για την άνεση που είχε με τα στιβαρά και κληρονομικά πρόνομια.

SEAN GALLUP/GETTY IMAGES

Ακόμη και αν η φον ντερ Λάϊεν είχε λίγο περισσότερες δεύτερες σκέψεις για την γενεαλογία της, θα ήταν απαραίτητο να τονίσει κανείς ότι οι άρχουσες τάξεις οι οποίες εμφανίστηκαν πριν από αιώνες συνεχίζουν, τουλάχιστον σε ορισμένες περιπτώσεις, να έχουν μια καταχρηστική επιρροή στην ευρωπαϊκή πολιτική. Τα είδη των οικογενειακών δέντρων τα οποία φαίνεται να έχουν στις τάξεις τους έναν ντροπιαστικό αριθμό ηθικών παραβάσεων χαίρουν ακόμη του σεβασμού από ένα μεγάλο κομμάτι της ελίτ που εξουσιάζει στην ήπειρο. Δεν είναι τυχαίο ότι συχνά αναφέρεται ότι ο γάλλος Πρόεδρος Εμμανουέλ Μακρόν πρότεινε αρχικά την φον ντερ Λάϊεν για την ηγετική θέση, αναφερόμενος στα τέλεια γαλλικά της – τα γαλλικά τα οποία έμαθε ως παιδί όταν ο πατέρας της ήταν στιες Βρυξέλλες – ως ένδειξη της κοσμοπολίτικης κουλτούρας της. Αλλά υπάρχει ένας μεγάλος αριθμός Ευρωπαίων οι οποίοι μιλάνε τέλεια γαλλικά και ο Μακρόν έδωσε ένα κοπλιμέντο που ήταν κάτι παραπάνω για το γεγονός της προφοράς της στα γαλλικά. Σε μια συνέντευξη Τύπου ο Μακρόν εξύμνησε την ‘’βαθιά ευρωπαϊκή της κουλτούρα’’ πριν να συνεχίσει λέγοντας ότι ‘’’έχει το DNA της Ευρωπαϊκής κοινότητας, αναφερόμενος συγκεκριμένα στον σημαντικό ρόλο του πατέρα της στον γραφειοκρατικό μηχανισμό της Ευρώπης 40 χρόνια νωρίτερα.

Παρ όλα αυτά δεν είναι μόνο το γεγονός ότι το όνομα και τα κονέ της φον ντερ Λάϊεν της παρείχαν ένα είδος αριστοκρατικής λαμπρότητας. Η οικογένεια κατείχε πάντα καίρια θέση στην πολιτική της τροχιά. Εκτοξεύτηκε μέσω των βαθμίδων της τοπικής κυβέρνησης της Κάτω Σαξονίας σε μεγάλο βαθμό γιατί μπορούσε να καλέσει για υποστήριξη τους πρώην συμμάχους του πατέρα της που ήταν στην υπηρεσία του Κρίστιαν Βούλφ, τον υπουργικό πρόεδρο της Κάτω Σαξονίας όταν η φον ντερ Λάϊεν ξεκίνησε την πολιτική της καριέρα εκεί στην ηλικία των 45. Αυτά τα κονέ και το περιβάλλον μέσα στο οποίο ιδρύθηκαν ήταν η προυπόθεση για την πολιτική μητρότητα της φον ντερ Λάϊεν. Μάλιστα, η δύναμη των διασυνδέσεων της είναι εμφανής στην ιστορία πίσω από το πως κέρδισε την πρώτη περιφερειακή της έδρα.

Το ίδιο της το σπίτι στο μικροσκοπικό προάστιο του Ιλτεν στο Ανόβερο εκπροσωπείτο από τον περιφερειακό ηγέτη του CDU τον Γιούργκεν Γκάνζοϊερ, και έτσι αποφάσισε να παίξει το πολιτικό της παιχνίδι στην κωμόπολη του Μπούργτκντορφ όπου είχε μεγαλώσει, παρόλο που την έδρα εκεί την κατείχε για σχεδόν 15 χρόνια ένας πολιτικός του CDU με το όνομα Λούτζ φον ντερ Χάϊντε. Ο πρώτος γύρος των προκριματικών εκλογών, τον οποίο κέρδισε μονάχα με μία ψήφο, ακυρώθηκε για ένα τεχνικό ζήτημα. Ο πατέρας της ανέλαβε δράση τότε, και μαζί με τον Βίλφριντ Χάζελμαν, ο οποίος ήταν τότε ο τιμητικός πρόεδρος του CDU στο Ανόβερο, ξεκίνησε μια εκστρατεία γοητείας για την κόρη του. Εν τω μεταξύ, η τοπική έκδοση της παντοδύναμης ταμπλόϊντ εφημερίδας Bild ξεκίνησε μια εκστρατεία συκοφάντησης ενάντια στον φον ντερ Χάϊντε. Παρόλο που ο φον ντερ Χάϊντε κατείχε την έδρα αυτή για πάνω από μια δεκαετία και ήταν κοινά αποδεκτό ότι ήταν ένας ικανός πολιτικός, η φον ντερ Λάϊεν κέρδισε με τα δύο τρίτα των ψήφων.

Αυτός ο συνδυασμός υψηλών πολιτικών διασυνδέσεων και μικροπρεπών συκοφαντιών είναι το τυπικό πολιτικό στυλ της οικογένειάς της. Ο Άλμπρεχτ, με την φωτογενή οικογένειά του και τις συντηρητικές του αξίες, ήταν πάντοτε ο εκλεκτός της εφημερίδας Bild. Η φον ντερ Λάϊεν τον ξεπέρασε και σε αυτό. Για μια σειρά ετών έγραφε μια στήλη στην ταμπλόϊντ εφημερίδα που είναι με άνεση η πιο ισχυρή εφημερίδα στην Γερμανία. Οι πολιτικές της πεποιθήσεις έπαιζαν δευτερεύοντα ρόλο. Μάλιστα, πολλά από τα άρθρα της φαινόντουσαν σαν να είναι πληρωμένες καταχωρήσεις σε κάποιον παράξενο γερμανό ξάδερφο του περιοδικού ρούχων καταλόγου J.Crew – οι εικόνες της οικογένειας να χαλαρώνει, να καβαλάει άλογα και τα μέλη της να παίζουν μουσική όλα μαζί ήταν τόσο προσεχτικά στημένες λες και η οικογένεια έκανε μόντελινγκ για τα υφάσματα seersucker και chambray του J.Crrew αντί να συνηγορούν για το συγκεκριμένο brand της πολιτικής τους.

SEAN GALLUP/GETTY IMAGES

Δεν εκπλήσσει το γεγονός ότι οι επιτυχίες της φον ντερ Λάϊεν στα υπουργεία εργασίας και οικογένειας την έκαναν για κάμποσο καιρό ως την φυσική διάδοχο της Μέρκελ στην ηγεσία του CDU. Οι πολιτικές της – παρόλα τα κάποια παράπονα για αδικίες σε όλες τις κοινωνικές τάξεις – ήταν εξαιρετικά δημοφιλείς στην γερμανική αριστερά ενώ συνάμα η ίδια η φον ντερ Λάϊεν ήταν εξαιρετικά δημοφιλής ανάμεσα στους κεντρώους Γερμανούς. Το επόμενο πόστο της, ως Υπουργός Άμυνας της Γερμανίας, θα ήταν το φυσικό επόμενο βήμα για να φθάσει στην Καγκελαρία. Ο Χέλμουτ Σμίτ είχε ήδη πάει από αυτό το πόστο στην γερμανική Καγκελαρία τις προηγούμενες δεκαετίες. Όταν η φον ντερ Λάϊεν εισήλθε στην κυβέρνηση το 2013 η Μέρκελ ήταν ήδη για οκτώ χρόνια Καγκελάριος και φαινόταν πιθανό ότι η φον ντερ Λάϊεν μετά από μια θητεία όπου θα ηγείτο του γερμανικού στρατού, θα την αντικαθιστούσε.

Αλλά η καριέρα της φον ντερ Λάϊεν άρχισε να παραπαίει στο υπουργείο Αμύνης με τρόπους οι οποίοι προεικόνιζαν τις μετέπειτα αποτυχίες της στις Βρυξέλλες-και οι οποίες ήταν απολύτως σύμφωνες με τις προηγούμενες επιτυχίες της. Τα υπουργεία οικογένειας και εργασίας είναι σημαντικές τοποθεσίες ανάπτυξης πολιτικών προγραμμάτων και έδωσαν την ευκαιρία στην φον ντερ Λάϊεν να επιδείξει με καμάρι την σημαντική δεξιότητά της στην αναδιανομή των χρημάτων από την φορολογία με τρόπους οι οποίοι αντιπροσώπευαν τις ανάγκες των γερμανικών οικογενειών.

Αλλά οι προκλήσεις που έχουν να κάνουν με το μάνατζμεντ στο υπουργείο άμυνας είναι σε ένα εντελώς άλλο επίπεδο. Δεν ήταν μόνο το γεγονός ότι η φον ντερ Λάϊεν δεν είχε δείξει ποτέ πριν κάποιο ενδιαφέρον στην πολιτική της ασφάλειας. Στα πρώτα της πόστα η φον ντερ Λάϊεν ηγείτο κατά κανόνα μικρών ομάδων πιστών βουλευτών. Στο υπουργείο Άμυνας έγινε ξαφνικά το αφεντικό εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων και είχε την ευθύνη ενός ετήσιου μπάτζετ που ξεπερνούσε τα 48 δισεκατομμύρια ευρώ. Στις πολλές πρώϊμες επιτυχίες της, δεν επέδειξε ποτέ κάποια ιδιαίτερη ικανότητα για να επιβλέπει το είδος των τεράστιων προβλημάτων με τα logistics που ένας στρατός αυτονόητα αντιμετωπίζει κάθε μέρα-ή ακόμη και να μπορεί να πλοηγηθεί στην δυναμική του εσωτερικού πολύπλοκων οργανισμών σαν αυτόν του Bundeswehr, τις ένοπλες δυνάμεις της Γερμανίας.

Δεν ξενίζει, ίσως, το γεγονός ότι μία από τις πρώτες μεταρρυθμίσεις της στο υπουργείο αμύνης είχε να κάνει με την δημιουργία στρατιωτικών παιδικών σταθμών ( οι λεγόμενοι Kita στα γερμανικά). Εδώ, και πάλι, το είδος της δουλειάς που είχε να κάνει με την φροντίδα και το οποίο υποστήριζε η φον ντερ Λάϊεν είχαν καίρια σημασία, τόσο κοινωνικά όσο και στρατιωτικά μιλώντας. Η Γερμανία εγκατέλειψε την υποχρεωτική στρατιωτική θητεία μερικά χρόνια πριν το ξεκίνημα της φον ντερ Λάϊεν στο υπουργείο άμυνας και ο στρατός βρισκόταν εν μέσω μιας διαδικασίας προσαρμογής στο νέο και ολοκληρωτικά επαγγελματικό στάτους του. Οι Kitas ήταν μονάχα ένα από τα διάφορα μέτρα που εισήγαγε η φον ντερ Λάϊεν για να κάνει τον στρατό πιο φιλικό προς την οικογένεια. Προσπάθησε,επίσης, να συνδέσει τις άδειες των στρατιωτών με τις σχολικές διακοπές, να δώσει το δικαίωμα στους στρατιώτες να εργάζονται σε δουλειές μερικής απασχόλησης ενώ ακόμη προόδευαν στην στρατιωτική τους καριέρα και να περιορίσει τον αριθμό των μετεγκαταστάσεων/μεταθέσεων των στρατιωτών και των οικογενειών τους. Δεν πρέπει να υποτιμά κάποιος την σημασία αυτών των μέτρων. Όχι μόνο έπαιξαν καίριο ρόλο στην διατήρηση ενός μόνιμου στρατού αλλά υπάρχουν λόγοι να πιστεύει κανείς ότι ένας στρατός που είναι πιο φιλικός προς τις οικογένειες είναι και λιγότερο επιρρεπής στον ακροδεξιό εξτρεμισμό σε σχέση με έναν στρατό ο οποίος στηρίζεται σε ένα πιο παραδοσιακό μοντέλο για την οικογένεια.

Αλλά αν οι ισχυρές διασυνδέσεις της φον ντερ Λάϊεν, η αριστοκρατική της συμπεριφορά και το μιντιακό της τσαγανό ήταν αρκετά για να την κρατήσουν σε θητείες όπου ηγείτο στα υπουργεία Εργασίας και Οικογένειας της Γερμανίας, όλα αυτά απέτυχαν να την βοηθήσουν στον ρόλο της ως επικεφαλής του στρατού της Γερμανίας. Προκαλεί, άραγε, έκπληξη το γεγονός ότι ένα άτομο το οποίο δεν είχε ούτε κάποια προηγούμενη εμπειρία στην πολιτική, ή , την στρατηγική του αμυντικού τομέα ούτε επαρκή εμπειρία στο μάνατζμεντ μεγάλων οργανισμών του ιδιωτικού ή του δημόσιου τομέα απέτυχε σε έναν τέτοιο πολύπλοκο και ποικίλο ρόλο;

FABIAN BIMMER/REUTERS

Η Φον ντερ Λάϊεν κράτησε το πόστο της υπουργού Άμυνας από το 2013 ως το 2019, ένα αξιοσημείωτο χρονικό διάστημα αν λάβει κανείς υπ όψιν του την απειρία της. Αλλά όταν τα πράγματα άρχισαν να γκρεμίζονται, γκρεμίστηκαν με ταχείς ρυθμούς και έβγαλαν στην φόρα έναν μεγάλο αριθμό περιστατικών κακού μάνατζμεντ, ανικανότητας και ενδεχόμενης διαφθοράς. Το σκάνδαλο αποκαλείται συνήθως ‘’η υπόθεση των συμβούλων’’ λόγω των ανυπολόγιστων εκατοντάδων εκατομμυρίων δολαρίων τα οποία η φον ντερ Λάϊεν και η επικεφαλής αναπληρώτρια υπουργός της η Κάτριν Σούντερ, πλήρωσαν σε συμβούλους οι οποίοι ήταν υπεύθυνοι για να καθορίσουν πως ο στρατός πρέπει να ξοδέψει τον σεβαστό προυπολογισμό του για τους εξοπλισμούς. Στην πραγματικότητα όμως ήταν τα προβλήματα με τις προμήθειες που οδήγησαν στην πολιτική πτώση της φον ντερ Λάϊεν στην Γερμανία. Και δεν είναι τυχαίο ότι ως υπουργός άμυνας η φον ντερ Λάϊεν είχε θέματα με προμήθειες. Είναι η πολυπλοκότητα των εξόδων του ομοσπονδιακούστρατού της Γερμανίας- και οι πανταχού παρόντες λομπίστες-που εδώ και καιρό έχουν μετατρέψει το ισχυρό αυτό πόστο σε μια παγίδα. Τα υπουργεία εργασίας και οικογένειας στην Γερμανία έχουν πάρε δώσε με έναν σχετικά μικρό αριθμό πωλητών, και παιρνάνε ένα μεγάλο κομμάτι του χρόνου τους να προμηθεύουν αντικείμενα που έχουν να κάνουν με την καθημερινή ζωή. Υπάρχουν φυσικά πιο πολύπλοκες προκλήσεις και στα δύο αυτά υπουργεία αλλά τίποτα που να πλησιάζει την δυσκολία του να προμηθεύσει κανείς έναν μοντέρνο στρατό. Η Φον ντερ Λάϊεν απέτυχε σε αυτό με έναν πραγματικά εντυπωσιακό τρόπο.

Το Gorch Fock, ένα ιστιοφόροπλοίο-με πανιά!- που χρησιμοποιούσετο γερμανικό ναυτικό για την εκπαίδευση του προσωπικού του, ελλιμενίστηκε για επισκευές το 2015, λίγο πριν να αναλάβει το πόστο της η φον ντερ Λάϊεν. Το κόστος των επισκευών του πλοίου είχε υπολογιστεί στα 11.6 εκατομμύρια δολάρια. Όταν η υπουργός έφυγε από την θέση της το 2019 το κόστος των επισκευών του εκπαιδευτικού σκάφους είχε ανέλθει στα 163 εκατομμύρια δολάρια. Τα πολύ σημαντικά για τις αποστολές εξαρτήματα των εξοπλιστικών δαπανών της φον ντερ Λάϊεν πήραν ακόμη χειρότερη τροπή. Το 2017, σύμφωνα με το N-TV, 97 καινούργια οπλικά συστήματα παραδόθηκαν στον γερμανικό στρατό. Μόνο 38 από αυτά λειτουργούσαν.

Επί πλέον, η φον ντερ Λάϊεν και η Σούντερ έσβησαν δεδομένα από τα κινητά τηλέφωνά τουςκαι επέβαλλαν λογοκρισία σε ντοκουμέντα με τρόπους οι οποίοι κίνησαν τις υποψίες των ειδικών. Οι υπεκφυγές τους ήταν τόσο ακραίες που ο Τομπίας Λίντνερ, ο οποίος είναι ο ειδικός σε αμυντικά θέματα του κόμματος των Πράσινων, ζήτησε από τους εισαγγελείς να ερευνήσουν την φον ντερ Λάϊεν για πιθανή εγκληματική αδικοπραγία. ‘’Αυτό ξεπερνάει μια πολιτική διαμάχη’’ δήλωνε ο Λίντνερ στην εφημερίδα Süddeutsche Zeitung το 2019. ‘’Η φον ντερ Λάϊεν έκανε πάρα πολύ δύσκολο να ξεκαθαριστεί η υπόθεση και μπορεί να έχει ποινικές ευθύνες.’’

FRANCISCO SECO/POOL/AFP VIA GETTY IMAGES

Όλοι ήταν διατεθειμένοι να παραβλέψουν την θεμελιώδη απειροτεχνία της φον ντερ Λάϊεν όταν συνηγορούσε για περισσότερη κοινωνική υποστήριξη των εργαζόμενων μητέρων. Και παραμένει μια αξιόλογη μαρτυρία στις εμπειρίες που μοιράστηκαν οι μητέρες σε διαφορετικές καταστάσεις -όπως επίσης και στην αλληλεγγύη της φον ντερ Λάϊεν με άλλες γερμανίδες μητέρες-ότι οι μεταρρυθμίσεις που εισήγαγε για να βοηθήσει τις γυναίκες να ισορροπήσουν την καριέρα με την οικογένειά τους ήταν τόσο εξαιρετικά επιτυχημένες. Είναι λυπηρό παρ’ όλα αυτά ότι ο Μακρόν και οι υπόλοιποι στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή έμειναν τόσο έκθαμβοι από την εξωπραγματική ενσάρκωση της ‘’Ευρωπαϊκής κουλτούρας’’ από την φον ντερ Λάϊεν που αρνήθηκαν να ακούσουν τις προειδοποιήσεις των Γερμανών οι οποίοι γνώριζαν πόσο άσχημα τα θαλάσσωσε στην τελευταία προσπάθειά της που είχε να κάνει με σημαντικές προμήθειες. Μάλιστα, οι γερμανοί ήταν τόσο δύσπιστοι απέναντί της που η τοποθέτησή της στην ηγεσία της Ευρωπαϊκής ένωσης έγινε σε μεγάλο βαθμό αποδεκτή με σκεπτικισμό στην χώρα, παρόλο που είναι η πρώτη Γερμανίδα που ανέλαβε το πόστο αυτό από τότε που το κατείχε ο Βάλτερ Χαλστάϊν το 1958.

Αυτό που είναι αξιοσημείωτο δεν είναι το γεγονός ότι απέτυχε τόσο άσχημα στην θέση αυτή. Αν μη τι άλλο αναδείχτηκε στην θέση αυτή παίζοντας με τις διασυνδέσεις της οικογένειάς της. Αυτό που είναι αξιοσημείωτο είναι ότι απέτυχε σχεδόν με ακριβώς τον ίδιο τρόπο που είχε αποτύχει στα δύο προηγούμενα πόστα της. Όταν διήυθυνε τον στρατό, εμπιστεύτηκε τις προσπάθειες για τις προμήθειες του οργανισμού στην λογική της νεοφιλελεύθερης αγοράς που ασπάζονταν οι σύμβουλοι του μάνατζμεντ και τα πράγματα κύλησαν άσχημα. Μερικά χρόνια αργότερα όταν ήταν υπεύθυνη για τις προσπάθειες της Ευρώπης να προμηθευτεί εμβόλια, ήρθε αντιμέτωπη με την κριτική που έλεγε ότι έδειξε πολύ μεγάλη εμπιστοσύνη στην ελεύθερη αγορά, αποτυγχάνοντας να επιμείνει στον κεντρικό έλεγχο της παραγωγής και της διανομής των εμβολίων μέσα στην Ευρωπαϊκή ένωση. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα ανθρώποι να πεθαίνουν.

Για οποιονδήποτε άλλον πολιτικό, κάποιος υποψιάζεται ότι αυτό θα ήταν ένα λαθος που θα έθετε το τέλος στην καριέρα του. Αλλά ο κόσμος λειτουργεί διαφορετικά για την φον ντερ Λάϊεν και ο Τύπος στην πλειοψηφία του έχει ήδη αφήσει πίσω του την καταστροφική κακοδιαχείριση της προμήθευσης της Ευρώπης με εμβόλια.

Είναι μία από τους hübsche, τους λίγους προνομιούχους της Γερμανίας.

Πηγή: Foreign Policy