Είναι εύκολο να είσαι ΛΟΑΤΚΙ; Πέντε άνθρωποι μιλούν στο libre για την καθημερινή ζωή τους

Βρισκόμαστε ένα βήμα πριν ο γάμος ομόφυλων ζευγαριών γίνει νόμος του κράτους καθώς σε λίγες μέρες ψηφίζεται το νομοσχέδιο, ενώ τελευταία οι αντιδράσεις από συντηρητικούς κύκλους έχουν καταλαγιάσει. Στο libre μιλούν άτομα της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας. Μοιράζονται την πιο σημαντική πτυχή της ζωής τους. Πώς (και αν) έκαναν το coming out, πόσο εύκολο είναι στην Ελλάδα του 2024 να περπατούν πλάι με το ταίρι τους, αν έρχονται αντιμέτωποι με… περίεργα βλέμματα, ενώ σχολιάζουν και τις ομοφοβικές αντιδράσεις που προκάλεσε το κυβερνητικό νομοσχέδιο.

Γεωργία Κριεμπάρδη

Η ιστορία του κινήματος

Η αρχή για την ορατότητα των gay γίνεται το 1976, όταν ιδρύεται το Απελευθερωτικό Κίνημα Ομοφυλόφιλων Ελλάδος (ΑΚΟΕ). Το μεγαλύτερο μέρος της ελληνικής κοινωνίας, ωστόσο, δεν το αγκαλιάζει. Η Αυτόνομη Ομάδα Ομοφυλόφιλων Γυναικών συγκροτείται το 1979, με σκοπό «τη διεκδίκηση της ελεύθερης έκφρασης της σεξουαλικότητας των λεσβιών, καθώς και την κατάργηση της ιδιαίτερης καταπίεσης που υφίστανται από μέρους της δεδομένης κοινωνίας».

«Εμείς είμαστε οι Έλληνες Ομοφυλόφιλοι» είναι η πρώτη κινηματική φράση στην Ελλάδα το 1976.

Ακολούθησε η κυβέρνηση Ράλλη όπου έφερε τον νόμο 1193/1981 ‘’Περί της εξ αφροδίσιων νόσων  προστασίας και ρυθμίσεως  συναφών θεμάτων’’. Το νομοσχέδιο προέβλεπε την φυλάκιση ενός έτους, με πρόσχημα τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα,  κάθε γυναίκας, ομοφυλόφιλου ή τρανς «που επεδίωκε να προσελκύσει άνδρες σε δημόσιο χώρο».

Το 1981 γίνεται η πρώτη δημόσια εκδήλωση του ΑΚΟΕ, στα Προπύλαια του Πανεπιστήμιου, στην Αθήνα, αντιδρώντας στο νομοσχέδιο Ράλλη.

Η κυβέρνηση Ανδρέα Παπανδρέου κατήργησε τον νόμο και είναι εκείνη που έκανε την αρχή για τις μεγαλύτερες αλλαγές σε επίπεδο δικαιωμάτων στη χώρα. Οι ρυθμίσεις που έφερε το  ΠΑΣΟΚ στο οικογενειακό δίκαιο, η θεσμοθέτηση της ισότητας των δύο φύλων στον χώρο εργασίας, η κατάργηση του αναχρονιστικού θεσμού της προίκας, και η ίδρυση του συμβουλίου ισότητας των δύο φύλων το 1983 έδρασαν καταλυτικά στα κοινωνικά κινήματα.

Να κάνουμε και μία αναφορά στα περιοδικά της εποχής. Το 1978 εκδίδεται το περιοδικό ΑΜΦΙ.  Το 1980 το περιοδικό Σφίγγα, ένα μοναδικό τεύχος, με θέματα φεμινιστικά και του λεσβιακού χώρου. Το 1981 έχουμε το περιοδικό Το Κράξιμο, το οποίο βγάζει η Πάολα Ρεβενιώτη. Το πρώτο τεύχος έχει στο εξώφυλλο το σύνθημα: «Κάθε εργασία με σκοπό το κέρδος είναι πορνεία» και περιλαμβάνει την απολογία – καταγγελία της Πάολας, με τίτλο «Εγώ η Πόρνη». Το Κράξιμο βγήκε σε 14 συνολικά τεύχη.

Την δεκαετία του 90, το ΑΚΟΕ, ως ο πιο οργανωμένος φορέας  διοργανώνει εκδηλώσεις στην Αθήνα για να προβάλλει το πάγιο αίτημα της ισότητας. Στις αρχές του 2000 συντελείται μια  προσπάθεια, από την οποία  δημιουργείται το  φεστιβάλ Υπερηφάνειας ( Pride). Το 2005 γίνεται το πρώτο Pride στην Αθήνα. Το 2015 ψηφίζεται  το σύμφωνο συμβίωσης  για τα ομόφυλα ζευγάρια και το 2017 ο νόμος για την αναγνώριση της ταυτότητας φύλου.

Ο όρος ΛΟΑΤΚΙ

Σε χρήση από το 1990, ο όρος είναι μια προσαρμογή των αρχικών LGB, που αντικατέστησε τον όρο γκέι. Το ΛΟΑΤΚ (LGBTQ) εμφανίστηκε το 1996. Κάποιοι συμπεριλαμβάνουν τα ίντερσεξ άτομα, με αποτέλεσμα την επέκταση ΛΟΑΤΙ (LGBTI). Το αρκτικόλεξο μπορεί να χρησιμοποιηθεί συνδυασμένα ως ΛΟΑΤΚΙ (LGBTQI).

Στο libre μοιράζονται κομμάτι της ζωής τους άτομα της ΛΟΑΤΚΙ (LGBTQI) κοινότητας [Ακρωνύμιο που χρησιμοποιείται για την κοινότητα των Λεσβιών (Lesbian), των Ομοφυλόφιλων (Gay), των Αμφιφυλόφιλων (Bisexual), των Tρανς (Trans), των Koυίρ (Queer) και των Ίντερσεξ (Ιntersex)].

Μιλάει ο Σ.

«Κατάλαβα ότι είμαι bi στα 18 μου και ότι είμαι non-binary στα 21. Έκανα coming out στους γονείς μου για τη σεξουαλικότητά μου λίγο μετά και δεν πήγε καθόλου καλά, οπότε κατάλαβα ότι δεν με παίρνει να μιλήσω και για την ταυτότητα φύλου μου. Οι φίλοι και οι καθηγητές μου ξέρουν και για τα δύο και είναι μια χαρά (αν και το non-binary κομμάτι πήρε σε κάποιους περισσότερο να το καταλάβουν και να το αποδεχτούν), αλλά κάνω τα αδύνατα δυνατά να μην καταλάβει τίποτα η οικογένειά μου γιατί θέλω να διατηρήσω την ασφάλεια και την αποδοχή τους. @ σύντροφός μου κι εγώ μοιάζουμε εκ πρώτης όψεως ετεροκανονικό ζευγάρι. Αυτό βοηθάει σε πολλά επίπεδα, αλλά ταυτόχρονα δημιουργεί πολλή αορατότητα. Δεν είμαι out στους εργοδότες μου αλλά στον χώρο εργασίας μου φαίνεται να υπάρχει γενικότερα αποδοχή. Δε θα έφερνα ποτέ παιδιά στον κόσμο στην Ελλάδα. Θέλω να παντρευτώ και να κάνω παιδιά στο εξωτερικό. Οι αντιδράσεις της κοινωνίας με έχουν τρομοκρατήσει και μου κάνουν ξεκάθαρο ότι δεν είμαι ασφαλής όσο είμαι εδώ».

Τι θα έλεγε σε ένα παιδί που είναι gay και φοβάται να ‘’βγει απ’ τη ντουλάπα’’;

«Θα του έλεγα να κάνει, όσο μπορεί, compartmentalize ώστε να νιώθει ορατό αλλά και ασφαλές. Δηλαδή, να αναζητήσει την αναγνώριση και τη συντροφικότητα εκεί που καταλαβαίνει ότι “χωράει”, σε μια κοινότητα που θα αναζητήσει, και σε ανθρώπους που καταλαβαίνουν. Δεν χρειάζεται να μένει καταπιεσμένο, αρκεί να είναι σίγουρο ότι είναι ασφαλές (π.χ. ότι οι γονείς δεν θα κόψουν την οικονομική στήριξη). Δεν χρειάζεται να κάνει σώνει και ντε coming out παντού για να θεωρείται αρκετά queer. Θα υπάρχουν άνθρωποι που δεν θα καταλάβουν, αλλά θα υπάρχουν και πλαίσια στο οποίο θα μπορεί να είναι 100% ο εαυτός του. Θα του έλεγα όσο μπορεί, να αναζητήσει αυτά τα πλαίσια».

Μιλάει ο Θέμης:

«Έχοντας περάσει το μεγαλύτερο κομμάτι της ζωής μου νιώθοντας ελαττωματικός, κατάλαβα τη σεξουαλικότητά μου γύρω στα 20 διαβάζοντας ένα σχετικό άρθρο που περιέγραφε ακριβώς αυτά που ένιωθα. Ενώ ως νήπιο επικοινωνούσα τη διαφορετική ταυτότητα φύλου μου, μεγαλώνοντας αυτό απωθήθηκε μέχρι που, λίγα χρόνια αφού είχα καταλάβει τη σεξουαλικότητά μου, συνειδητοποίησα εκ νέου την καταπιεσμένη ταυτότητα φύλου μου. Ζώντας στην Ελλάδα δεν έχω αυταπάτες, η ορατότητα ως ΛΟΑΤΚΙ συνεπάγεται απειλές και διακρίσεις, οπότε coming out έχω κάνει μόνο σε πολύ περιορισμένους κύκλους, αλλά μετά από χρόνια έχω βρει άτομα που με αγαπούν και με αποδέχονται γι αυτό που είμαι. Οι αντιδράσεις που συνάντησα σε coming out μου περιλαμβάνουν απορία, δυσπιστία, ειρωνεία, συμβουλές να αλλάξω μυαλά. Μέχρι τώρα έχω γλιτώσει χειρότερες αντιδράσεις ζώντας τη ζωή μου με μόνιμο φόβο και προσοχή. Το αν υπάρχουν βλέμματα εξαρτάται από το βαθμό απόκλισης από τα ετεροκανονικά πρότυπα. Όσο πιο πολύ “ξεφεύγεις” τόσο πιο έντονες είναι οι αντιδράσεις. Προσωπικά με έχει ακολουθήσει για αρκετή ώρα παρέα αντρών γελώντας και σχολιάζοντας την εμφάνισή μου, κι ας ήταν απόκριες. Γενικά και στο σπίτι και στο δρόμο ψιθυρίζουμε για να μη γυρίζουν κεφάλια. Οι εργοδότες κάνουν διακρίσεις. Οι φίλοι μου που εμφανώς δεν είναι στη ντουλάπα δυσκολεύονται να προχωρήσουν μετά την πρώτη συνέντευξη. Κοινή πρακτική στο εργασιακό περιβάλλον είναι τα “αστεία” σε βάρος ΛΟΑΤΚΙ ατόμων ή όσων ασχολούνται με την “πολιτική ορθότητα” και τις αντωνυμίες. Η Ελλάδα είναι γνωστό ότι τα τρώει τα παιδιά της. Όσο για τις αντιδράσεις στο νομοσχέδιο, όπου το ΚΚΕ συγκλίνει με την ακροδεξιά και την εκκλησία από θέση προνομίου, είδηση είναι όταν άνθρωπος δαγκώνει σκύλο, όχι το αντίθετο. Τα ΠΟΛΥ αρσενικά που θίγεται η τεστοστερόνη τους θα ήταν καλό για όλους να καταλάβουν ότι από εμάς απέχουν μόλις ένα καπρίτσιο της τύχης (και αν), αλλά η ματσίλα θίγεται μόνο από αυτά που μπορεί να δείρει εκ του ασφαλούς κι όχι από την φτωχοποίηση που μας επιβάλλεται».

Τι θα έλεγε σε ένα παιδί που είναι gay και φοβάται να ‘’βγει απ’ τη ντουλάπα’’;

 «Θα του έλεγα ότι μόνο αυτό μπορεί να κρίνει τι είναι καλύτερο για το ίδιο, να ζυγίζει καλά τις επιλογές του, και να αναζητήσει ανθρώπους και πλαίσια στα οποία θα μπορεί να είναι ευτυχισμένο».

Μιλάει η Χ.Χ.

«Για εμένα η σεξουαλικότητα είναι κάτι ρευστό και δε θα μπορούσα να πω ότι την έχω πλήρως εξερευνήσει. Με αυτή την έννοια, δεν την έχω ανακαλύψει ακόμα, όσο περίεργο και αν ακούγεται αυτό. Σχετικά συναισθήματα και εμπειρίες θα μοιραζόμουν μόνο με εκείνους που το βιώνουν ή το έχουν βιώσει με παρόμοιο τρόπο, νομίζω… Στην Ελλάδα του 2024, στον δρόμο, υπάρχουν και βλέμματα και σχόλια, ειδικά αν η εικόνα σου ξεφεύγει από τα καθιερωμένα, έστω και σε κάποια μικρή της λεπτομέρεια. Υπάρχουν φορές που έχω νοιώσει να απειλούμαι και έχω εισπράξει αρνητικές κριτικές από άγνωστους περαστικούς, αλλά, ευτυχώς, και κάποιες άλλες που έχω δει χαμόγελα συμπαράστασης, σαν ένα κλείσιμο «συνένοχου» ματιού, οι οποίες, αν και σπάνιες, είναι ανεκτίμητες. Οι εργοδότες γενικά σε βλέπουν σα προϊόν, το οποίο θα προσελκύσει ή θα απωθήσει τους πελάτες. Με αυτή την έννοια λοιπόν και κάποιες φορές άσχετα από αυτό που νοιώθουν μέσα τους οι ίδιοι, συχνότατα απορρίπτουν άτομα αγνοώντας-παραβλέποντας το πραγματικό τους δυναμικό. Αν με ρωτάς πώς βλέπω το σενάριο γάμος και παιδιά στο μέλλον, θα σου έλεγα πως είναι δύσκολη ερώτηση, ειδικά για κάποιον που δεν εμπιστεύεται τέτοιου είδους συμβάσεις… Θολό αν όχι ζοφερό. Ναι, στην Ελλάδα, όπου, ακόμα, ο,τιδήποτε παρεκκλίνει της πεπατημένης αντιμετωπίζεται με δυσπιστία και άρνηση. Από τη μια, ψυχανεμίζομαι και κατανοώ μια δυσπιστία της νεότερης γενιάς απέναντι στο θεσμό γενικότερα, από την άλλη, αντιλαμβάνομαι την  αναγκαιότητα για νομική κατοχύρωση μιας σχέσης και ό,τι συνεπάγεται αυτή… Οι αντιδράσεις για το νομοσχέδιο της κυβέρνησης για τα ομόφυλα ζευγάρια αναμενόμενες δυστυχώς και απόρροια του γεγονότος πως ακόμα παραπαίουμε ως χώρα ανάμεσα στη λογική μιας σύγχρονης αδιαμφισβήτητης πραγματικότητας και στις επιταγές της ελληνοχριστιανικής μας παράδοσης. Όσο δίνουμε βήμα στη φωνή των ανωτέρω, δεν υπάρχουν νομίζω πολλές ελπίδες για αλλαγή. Μακάρι να κάνω λάθος…».

Τι θα έλεγε σε ένα παιδί που είναι gay και φοβάται να ‘’βγει απ’ τη ντουλάπα’’;

«Θα του έλεγα να το κάνει μόνο όταν νοιώθει περισσότερο ασφαλές, αλλά στο μεταξύ να προσπαθήσει να δημιουργήσει ένα προστατευτικό πλαίσιο ανθρώπων με τους οποίους θα μπορεί να είναι ο εαυτός του. Θα του έλεγα πως το πλαίσιο αυτό είναι βέβαιο πως σιγά σιγά θα διευρυνθεί με τρόπο που ούτε και το ίδιο δε φαντάζεται και, εννοείται, πως θα έσπευδα να διευκρινίσω πως θα ήθελα να με συμπεριλάβει και εμένα μέσα σε αυτό, εφόσον νοιώθει άνετα ώστε να το κάνει».

Μιλάει @ Dennys , queer μοντέλο.

«Το coming out μου ήρθε σε δυο φάσεις. Για αρχή μίλησα στην κολλητή μου στα 15 και της είπα ότι είμαι ένα γκει αγόρι, αυτό ένιωθα κιόλας τότε. Την επόμενη μέρα ακολούθησε η μαμά, ο μπαμπάς και ο αδερφός μου. Μέσα στην επόμενη εβδομάδα ξεκίνησα να μιλάω ανοιχτά και χωρίς δισταγμό σε όλους. Με στήριξαν όλοι και με αγκάλιασαν από την πρώτη στιγμή, δεν έχω κανένα sad story ή κάποια ιστορία bullying. Στα 17 μου και έχοντας ζήσει και δουλέψει ελάχιστα τότε στην Αθήνα και πάνω στη μόδα έκανα το δεύτερο coming out ως ένα gender fluid queer άτομο. Κατάλαβα ότι το δίπολο δε με εκφράζει και αντιθέτως με πνιγεί. Πέρα από τα δίπολα “αγόρι – κορίτσι” , “γκέι – στρέιτ” υπάρχουν και πολλά άλλα. Και είναι σημαντικό να καταλάβουμε ότι είναι εντάξει αν σε κάποιες φάσεις της ζωής μας δεν χρησιμοποιούμε κάποια ταυτότητα και δεν προσδιοριζόμαστε με κάποιον συγκεκριμένο τρόπο. Το σημαντικό είναι να αισθανόμαστε όμορφα.

Έχω μιλήσει ανοιχτά και έχω καταγγείλει αρκετές φορές λεκτικές αλλά και σωματικές επιθέσεις που έχω δεχθεί μέσω των social media μου. Πλέον όπως έχω ξανά πει σε πρόσφατη συνέντευξη μου δεν μπαίνω στα μέσα μαζικής μεταφοράς και μετακινούμαι μόνο με ταξί, δε νιώθω καθόλου ασφαλής για την πόλη που ζω και το περιβάλλον που υπάρχει για όλη την queer κοινότητα είναι τρομακτικά κακοποιητικό.

Τόσο στον χώρο της μόδας όσο και στη showbiz, δουλεύοντας πολύ και στους δυο αυτούς χώρους έχω ακούσει αισχρά και χυδαία σχόλια και μάλιστα από ανθρώπους που δε θα μπορούσε κανείς να πιστέψει.

Γενικά σαν Denny δε με αφορά ούτε το concept οικογένεια αλλά ούτε αυτό του γάμου, θεωρώ πως θα με πίεζαν και με περιόριζαν και τα δυο. Αυτό είναι όμως μια προσωπική επιλογή και στάση από και προς τον εαυτό μου. Ότι ακόμα και το 2024 συζητάμε αν ένα ομόφυλο ζευγάρι θα μπορεί να υιοθετήσει ένα παιδί με τρομάζει. Γενικά το θεωρώ όλο λάθος από την αρχή του. Είσαι υπέρ ή κατά; Με ρώτησαν άπειρες φορές σε συνεντεύξεις μου το τελευταίο διάστημα. Πως μπορώ να είμαι υπέρ ή κάτι; Τίθεται θέμα υποκειμενικότητας; Μπορώ να έχω εγώ λόγω πάνω στα αυτονόητα, κατά την άποψη μου, δικαιώματα ενός άλλου ανθρώπου στην οικογένεια ή στον γάμο. Δεν είμαι ούτε υπέρ ούτε κατά, είναι γελοίο να το συζητάμε υπό αυτούς τους όρους. Είμαι υπέρ της αγάπης και των συναισθημάτων. Τι σημασία έχει το φύλο των γονέων ενός παιδιού; Καμία απολύτως. Σημασία έχει πόσο έτοιμοι είναι οι γονείς να μεγαλώσουν και δώσουν αγάπη στο παιδί. Είδαμε και το παραδοσιακό δίπολο μαμά-μπαμπά, έχουμε γεμίσει βιαστές, παιδόφιλους και χίλια δυο αλλά άρρωστα αποβράσματα. Από τοξική τεστοστερόνη χορτάσαμε και έχουμε φτάσει εδώ που έχουμε φτάσει.

Τι θα έλεγε σε ένα παιδί που είναι gay και φοβάται να ‘’βγει απ’ τη ντουλάπα’’;

«Είναι 100% δικαίωμα του καθενός να κάνει ότι αυτός θέλει και νιώθει άνετα και ασφαλής μέσα σε αυτό, να το ξεκαθαρίσω αυτό για αρχή. Μισώ και θεωρώ το outing με οποία πρόθεση και αν γίνει καλή ή κακή ακραία παραβιαστικό και κακοποιητικό. Τώρα με βάση τα δικά μου βιώματα και την εμπειρία μου μέχρι στιγμής θα έλεγα πως η ελευθερία που θα νιώσει κάποιος όταν μιλήσει ανοιχτά, η λάμψη που θα πάρει ο εαυτός του θα είναι αναντικατάστατη. Η ντουλάπα δε μας πάει μπροστά δυστυχώς, δεν εξελισσόμαστε και πολλές φορές είναι και διαφανή, δηλαδή κοροϊδευόμαστε. Από την άλλη έχω ακούσει ακραία σκηνικά από οικογένειες και το πως συμπεριφέρθηκαν μετά από coming outs παιδιών όποτε καταλαβαίνω και τον φόβο. Θα θέσω ένα ερώτημα και θα κλείσω με αυτό, σκεφτείτε το και προβληματιστείτε. Φανταστείτε να μιλούσαμε όλοι ανοιχτά, να μην υπήρχαν ντουλάπες, ούτε κρυφές όπως τις λένε πολλοί, θα υπήρχε ρατσισμός; Θα αναγκαζόμασταν να κάνουμε τα πράγματα που κάνουμε τώρα;».

Μιλάει η Κ.

«Κατάλαβα τη σεξουαλικότητά μου από το νηπιαγωγείο. Στα 18 μου έκανα το coming out, στην αδερφή μου αρχικά και μετά σε φίλους, συμφοιτητές, άτομα που συνεργαζόμαστε σε επαγγελματικό επίπεδο και κάποιους συγγενείς. Κάποιες απ’ τις συμφοιτήτριές μου αντέδρασαν έντονα στην αρχή. Ζούμε και σε επαρχία. Αλλά επειδή η φιλία μας είναι δυνατή, μπήκαν στη διαδικασία να καταλάβουν κάποια πράγματα, να μάθουν, να ακούσουν και είδαν διαφορετικά όλο αυτό το κομμάτι.

Οι αντιδράσεις της κοινωνίας απέναντί μας παραμένουν έντονες… Το είδαμε τώρα και με το νομοσχέδιο, από πολιτικούς μέχρι κληρικούς. Αν πηγαίναμε σε αυτούς και τους λέγαμε ποιον θα αγαπήσουν, πώς θα ζήσουν, τι επιλογές θα κάνουν, ξέρουμε τι θα μας απαντούσαν… Μην κοροιδευόμαστε. Εξαιτίας της ελληνικής παθογένειας, της ημιμάθειας και της εγωπάθειας αυτού του λαού, δεν αποδεχόμαστε κάτι που είναι τόσο αγνό, όπως η αγάπη. Η Ελλάδα κυβερνάται από παθογενείς και καταλήγουμε να αναλωνόμαστε σε συζητήσεις για αυτονόητες καταστάσεις. Θέλουμε να είμαστε Ευρωπαίοι αλλά η στενομυαλιά μας δε μας αφήνει. Έχουμε έντονο το αίσθημα της βαρβαρότητας μέσα μας. Δε γίνεται το Δίκαιο της Ευρώπης να δίνει δικαιώματα σε όλους να αγαπήσουν, να υιοθετήσουν και η Ελλάδα να επιτρέπει να υπερισχύουν οι ακραίες γνώμες έναντι των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Αν είχα απέναντί μου ένα παιδί που είναι gay και φοβάται να ‘’βγει απ’ τη ντουλάπα’’, θα του έλεγα ότι δε χρειάζεται να φοβάται. Κάποια στιγμή θα βγει εκεί έξω, θα αγαπήσει, θα αγαπηθεί, θα φτιάξει τη ζωή του όπως τη θέλει. Μπορεί να είναι δύσκολο στην αρχή, γιατί ο κόσμος είναι κακός, μπορεί να θέλει να τον πληγώσει ή απλά να το κάνει γιατί δεν έχει βάσεις, αλλά σαν βάση δική του να έχει τον εαυτό του και την αγάπη. Αγάπη για τους άλλους, για τον εαυτό του, για τη ζωή. Αυτός να είναι ο γνώμονας της ζωής του κι όχι τι θα πει ο κόσμος».