Καρπούζια και Παλαιστίνη: Πώς και γιατί το αγαπημένο φρούτο αποτελεί σύμβολο αλληλεγγύης στο παλαιστινιακό λαό
Η Συντακτική ομάδα του Libre
Τον τελευταίο καιρό οι αναρτήσεις με το emoji καρπούζι στα social media αυξάνονται καθημερινά. Η οργάνωση Εβραϊκή Φωνή για την Ειρήνη, η οποία βρίσκεται πίσω από μεγάλες κινητοποιήσεις που απαιτούν κατάπαυση του πυρός καθώς η βία στη Λωρίδα της Γάζας εντείνεται, πρόσφατα μοιράστηκε, μέσω του λογαριασμού της στο Instagram, την εικόνα ενός καρπουζιού. Στη λεζάντα, ζητούσε από τους followers της να συμμετέχουν σε συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας, και να καλέσουν εκλεγμένους αξιωματούχους της χώρας τους να πάρουν θέση. Στα βιογραφικά τους στο Instagram οι χρήστες προσθέτουν emoji καρπουζιού ενώ κυκλοφορούν και φωτογραφίες από συγκεντρώσεις που παρουσιάζουν καρπούζια. Και οι πρώην εργαζόμενοι για τον Μπέρνι Σάντερς, όμως, κυκλοφόρησαν μία θεματική, ανοιχτή επιστολή με εικόνες καρπουζιών, προτρέποντας τον γερουσιαστή να πάρει θέση καλώντας σε κατάπαυση του πυρός.
Η ανθρωπιστική κρίση στη Γάζα, που σφυροκοπείται ανελέητα από τις ισραηλινές δυνάμεις, έχει αυξήσει την εμφάνιση παλαιστινιακών συμβόλων – συμπεριλαμβανομένου του καρπουζιού, ενός βασικού συστατικού της κουζίνας της περιοχής που παίζει σημαντικό ρόλο στην παλαιστινιακή ιστορία.
Βασικό συστατικό της λεβαντικής κουζίνας και της παλαιστινιακής κουλτούρας
Στη Μέση Ανατολή, οι κάτοικοι καλλιεργούν καρπούζια εδώ και αιώνες. Η έρευνα του Bon Appetit πίσω από την προέλευση του φρούτου, δείχνει ότι, είναι ιθαγενής καρπός της Βόρειας Αφρικής, και πιθανότατα του Σουδάν. Οι ιστορικοί έχουν εντοπίσει σε εβραϊκά γραπτά, αναφορές στη «μετανάστευση» του φρούτου στη Μέση Ανατολή, ήδη από το ήδη από το 200 μ.Χ., όταν, μαζί με τα σύκα, τα σταφύλια και τα ρόδια, χρησιμοποιούνταν για την καταβολή του φόρου της Δεκάτης.
Σε όλες τις κουζίνες αυτής της πλευράς της Μεσογείου (σ.σ. Λεβαντίνης, που περιλαμβάνει την Αίγυπτο, την Παλαιστίνη αλλά και την Ελλάδα και την Κύπρο), οι συνταγές που περιλαμβάνουν το δροσερό φρούτο είναι κοινές. Συχνά, στα τραπέζια, σερβίρονται σαλάτες με βασικό συστατικό το καρπούζι.
Χαρακτηριστικά, στο βιβλίο μαγειρικής της Levant, η Παλαιστινιοαμερικανίδα σεφ, Rawia Bishara, επικεφαλής του πολύ δημοφιλούς εστιατορίου Tanoreen στο Μπρούκλιν, μοιράζεται με τους αναγνώστες της τη συνταγή για μία κρύα σαλάτα με καρπούζι και χαλούμι.
Και στη χώρα μας, όμως, το δίπτυχο καρπούζι – φέτα είναι πιάτο που όλοι γνωρίζουν – και πολλοί λατρεύουν να μισούν. Στη Νότια Γάζα, είναι ιδιαίτερα δημοφιλές πιάτο το fatet ajer (ή qursa), που περιλαμβάνει άγουρο καρπούζι, μελιτζάνες, πιπεριές και ντομάτες, σερβιρισμένα σε χοντροκομμένες φέτες ψωμιού συνοδεία ελαιολάδου – ενός ακόμα κύριου συστατικού της παλαιστινιακής -όπως και της ελληνικής- κουζίνας.
Σύμβολο αλληλεγγύης στον λαό της Παλαιστίνης από το 1960
Η ιστορία πίσω από τη χρήση του συμβόλου του καρπουζιού, ως ένδειξη αλληλεγγύης στον παλαιστινιακό λαό, είναι μακρά. Πίσω στο 1967, κατά τη διάρκεια του πολέμου των έξι ημερών, που διεξήχθη μεταξύ του Ισραήλ και γειτονικών χωρών, όπως η Αίγυπτος, η Συρία και η Ιορδανία, η ισραηλινή κυβέρνηση, με πρόφαση τον περιορισμό του παλαιστινιακού και αραβικού εθνικισμού, απαγόρευσε την έπαρση της παλαιστινιακής σημαίας εντός των συνόρων της. Μάλιστα, η απαγόρευση ήταν σε ισχύ έως το 1993, όταν οι συμφωνίες του Όσλο χαλάρωσαν τους περιορισμούς για τους Παλαιστίνιους εντός του Ισραήλ.
Το διάστημα αυτών των 26 ετών που μεσολάβησαν μεταξύ πολέμου και συμφωνιών του Όσλο, το καρπούζι έγινε σύμβολο υπέρ της Παλαιστίνης. Η κατακόκκινη σάρκα του φρούτου, μαζί με την πρασινόλευκη φλούδα του και τα μαύρα σπόρια εντός του, φέρουν όλα τα χρώματα της παλαιστινιακής σημαίας. Μεταξύ 1967 και 1993, μάλιστα, το φρούτο χρησιμοποιούνταν και σε διαδηλώσεις κατά της κατοχής της Δυτικής Όχθης και της Γάζας από το Ισραήλ, όταν οι διαδηλωτές, στη θέση της σημαίας τους, μετέφεραν μεγάλα κομμάτια καρπουζιού.
«Ένδειξη στήριξης της τρομοκρατίας»
Η επίδειξη της παλαιστινιακής σημαίας εντός του Ισραήλ δεν απαγορεύεται πλέον, ωστόσο πολλοί ισραηλινοί ηγέτες έχουν εκφράσει ανοιχτά την αντίθεσή τους στην εμφάνιση του εθνικού συμβόλου της Παλαιστίνης σε συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας. Ο ίδιος ο πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου έχει χαρακτηρίσει την παρουσία της παλαιστινιακής σημαίας σε διαδηλώσεις ως «υποκίνηση σε βία» ενώ, φέτος, ο υπερεθνικιστής υπουργός Ασφαλείας του Ισραήλ, Ιταμάρ Μπεν – Γκβιρ εξουσιοδότησε την αστυνομία και τις αμυντικές δυνάμεις της χώρας να αφαιρούν τις παλαιστινακές σημαίες από δημόσιους χώρους, αν κρίνουν ότι υπάρχει «απειλή για τη δημόσια τάξη», σύμφωνα με το Al Jazeera.
Ο τελευταίος, μάλιστα, έχει υποστηρίξει δημόσια και ότι, η έπαρση της σημαίας του παλαιστινιακού λαού αποτελεί ένδειξη στήριξης της τρομοκρατίας. Ακόμα και εκεί όπου η εμφάνιση της παλαιστιναικής σημαίας δεν απαγορεύεται νομικά, λοιπόν, προτιμάται από τους υποστηρικτές της υπό κατοχής χώρας ο συμβολισμός, του καρπουζιού, προκειμένου να αποφύγουν τη λογοκρισία ή ακόμα και τον καταχρηστικό χαρακτηρισμό τους ως «τρομοκρατών» – ο οποίος, φέτος χρησιμοποιήθηκε κατά κόρον και για χρήστες του Instagram.
Το emoji καρπούζι προστέθηκε στα πληκτρολόγια το 2015 και αποτελεί μέρος αυτής της κληρονομιάς. Λίγο μετά την προσθήκη, χρήστες που ήθελαν να κάνουν αναρτήσεις σχετικά με τον παλαιστινιακό πολιτισμό, τον αθλητισμό και την πολιτική, άρχισαν να το χρησιμοποιούν. Το 2021, κατά τη διάρκεια ενός άλλου γύρου έντασης μεταξύ Ισραήλ και Παλαιστίνιων, άρχισε να χρησιμοποιείται συχνότερα και, έκτοτε παρέμεινε ένα δημοφιλές σύμβολο αλληλεγγύης στον παλαιστινιακό λαό. Σε πλατφόρμες όπως το TikTok και το Instagram, η χρήση του emoji φρούτων αντί της παλαιστινιακής σημαίας ή των λέξεων Ισραήλ ή Παλαιστίνη μπορεί επίσης να ανατρέψει την αλγοριθμική λογοκρισία ή τα φίλτρα αποκλεισμού των χρηστών.
Πηγή: Ethnos.gr
SiteDesign