Πύλος/Τραγωδία: Επιμένει ο ξένος Τύπος: Τι έκανε το λιμενικό;

Σε τρία άρθρα της η ιταλική La Repubblica, εξετάζει τον ρόλο του Λιμενικού και τις ευθύνες που ενδεχομένως αυτό έχει στην πρόκληση του ναυαγίου, ενώ σε αντίστοιχα επίπεδα κινείται και άρθρο της Daily Mail με τίτλο: «Οι ελληνικές αρχές αρνούνται ότι τα σχοινιά της ακτοφυλακής βύθισαν άθελα σκάφος μεταναστών προκαλώντας τραγικό θαλάσσιο δυστύχημα που είχε ως αποτέλεσμα τον θάνατο σχεδόν 650 ανθρώπων».

«Μας αγκίστρωσαν με τα σχοινιά, μετά έδωσαν μια γροθιά και η βάρκα αναποδογύρισε». Εντελώς; «Ναι. Μόνο όσοι ήταν στην ψηλότερη γέφυρα επέζησαν». Είναι η φωνή ενός παιδιού στα αραβικά, ηχογραφημένη σε ηχητικό 23 δευτερολέπτων, το πιο σοβαρό και άμεσο κατηγορητήριο κατά του Ελληνικού Λιμενικού Σώματος για τη σφαγή στα ανοιχτά της Πελοποννήσου.

Το παιδί βρισκόταν ακόμα μέσα στο παλιό υπόστεγο του ναυτικού στο λιμάνι της Καλαμάτας, που εκκαθαρίστηκε νωρίς χθες το πρωί: είναι ένας από τους λίγους ανήλικους μεταξύ των 104 διασωθέντων. Στο ηχητικό εξηγεί στον Αχμέντ, έναν νεαρό Αιγύπτιο που είναι κομμωτής στο Μιλάνο και έτρεξε στην Καλαμάτα για να αναζητήσει τον ξάδερφό του, πώς η ψαρόβαρκα βυθίστηκε. Ο Αχμέτ μας δείχνει τη φωτογραφία του μέσα στο υπόστεγο.

• «Ήταν αυτοί που προκάλεσαν τη σφαγή – λέει δείχνοντας την ελληνική ακτοφυλακή – κατέγραψα μόνο εκείνο το αγοράκι αλλά όλοι εκεί μέσα το είπαν. Όταν ζητήθηκε βοήθεια, οι Έλληνες χρειάστηκαν σχεδόν 24 ώρες για να φτάσουν. Δεν τους έδωσαν ούτε νερό. Τους τράβηξαν και έκαναν τη βάρκα να αναποδογυρίσει με ένα απότομο τράνταγμα. Η αλήθεια είναι ότι δεν ήθελαν να τους σώσουν, αλλιώς δεν θα ζούσαν μόνο 104 άνθρωποι».

Αυτά που συγκέντρωσε δεν είναι η μόνη μαρτυρία που κατηγορεί την ελληνική ακτοφυλακή ότι προκάλεσε την τραγωδία με έναν τουλάχιστον αδέξιο ελιγμό. Ένας δημοτικός σύμβουλος της Καλαμάτας, ο Τάσος Πολυχρονόπουλος, άκουσε και εμπιστεύτηκε στην ελληνική εφημερίδα Καθημερινή την ιστορία ενός 24χρονου Σύρου οδοντιάτρου: του είπε ότι «το σκάφος του Λιμενικού τους έδεσε με ένα σχοινί και προσπάθησε να ρυμουλκήσει τραβώντας τους στο λιμάνι, και ξαφνικά το σκάφος έστριψε προς τα δεξιά και βυθίστηκε αστραπιαία, κάτι που δυστυχώς επιβεβαιώνεται και από άλλες αναφορές».

Αυτές είναι οι ίδιες ιστορίες που εμπιστεύονται οι οικογένειες σε κοινωνικά δίκτυα και ΜΚΟ, μαζί με τις οποίες αναζητούν τους αγνοούμενους. Οι ελληνικοί θεσμοί απαντούν προς το παρόν με σιωπή. Το καθιέρωσε και τυπικά χθες ο εισαγγελέας του Αρείου Πάγου Ισίδωρος Ντογιάκος, ο οποίος έδωσε εντολή στους εισαγγελείς και το Λιμενικό να κρατήσουν τις έρευνες απολύτως μυστικές. Ακόμη και χωρίς την ανάγκη διαταγμάτων, οι ελληνικοί θεσμοί έχουν χτίσει ένα οχυρό γύρω από την τραγωδία στη θάλασσα από την πρώτη μέρα.

• Δεν υπάρχει τίποτα για το οποίο μπορεί να υπερηφανεύεται η Ευρώπη, στη διαχείριση αυτής της έκτακτης ανάγκης που έχει ανατεθεί σε εμπορικά πλοία και ένα γιοτ, και μετά σε μια φυλακή, ένα υπόστεγο και ένα καταφύγιο συγγενών στο πεζοδρόμιο του Λιμενικού Σώματος, με τις κάμερες των δημοσιογράφων αντί για ψυχολόγους και δομές για την ενημέρωση τους.

Ακόμα και οι εικόνες της αγκαλιάς των δύο Σύρων αδελφών μέσα από τις μπλε μπάρες της πύλης που κράτησαν φυλακισμένους τους επιζώντες, που έκαναν τον γύρο του κόσμου, προκαλούν χαρά και πόνο ταυτόχρονα. Ο Μοχάμεντ κλαίει από την απόγνωση των 18 ετών του, επέζησε από μια σφαγή, αλλά πρέπει να αγκαλιάσει τα δύο μεγαλύτερα αδέρφια του πίσω από τα άδοξα μπλε κάγκελα στα οποία είναι κλεισμένος. Είναι Σύροι από το Χαλέπι, ο μεγαλύτερος ζει και εργάζεται στη Γερμανία σε πολυεθνική εταιρεία. Ο Φαρντί ζει στην Ολλανδία και εργάζεται σε ένα εστιατόριο και ο Μοχάμεντ έπρεπε να προσπαθήσει να φτιάξει μια ζωή στην Ιταλία, αλλά για να γίνει «πρόσφυγας» έπρεπε πρώτα να επιβιώσει από το ταξίδι της ελπίδας. Το κατάφερε από θαύμα. Τώρα είναι στη Μαλακάσα.

Ελάχιστη είναι ακόμη η σαφήνεια για τη βύθιση του αλιευτικού σκάφους με τους 750 μετανάστες που σημειώθηκε στα ανοιχτά της Πελοποννήσου. Αλλά δεν υπάρχει αμφιβολία για ένα πράγμα. «Είναι η μεγαλύτερη τραγωδία στη Μεσόγειο», όπως παρατήρησε χθες η Επίτροπος Εσωτερικών Υποθέσεων της ΕΕ, Ίλβα Γιόχανσον. Για το ευρωπαϊκό στέλεχος «οι διακινητές που έβαλαν αυτούς τους ανθρώπους σε αυτές τις βάρκες δεν τους στέλνουν στην Ευρώπη, τους στέλνουν στο θάνατο. Είναι απολύτως απαραίτητο να αποτραπεί αυτό».

Στο μεταξύ όμως, εκτός από το Λιμενικό Σώμα και τις ελληνικές αρχές, η Ευρώπη καταλήγει ολοένα και περισσότερο στο εδώλιο των ΜΚΟ, ένοχη για την αποφόρτιση όλων των ευθυνών για αυτές τις τεράστιες τραγωδίες που συνεχίζουν να επαναλαμβάνονται με παρόμοια δυναμική στους διακινητές. Οι Βρυξέλλες κατηγορούνται επίσης ότι δεν διαφωτίζουν επαρκώς τις ευθύνες της Frontex και των χωρών που συνορεύουν με τη Μεσόγειο, οι οποίες θα πρέπει να εγγυώνται άνευ όρων τη διάσωση στη θάλασσα. Και χθες έφτασε μια ανατριχιαστική υπόθεση από την Ύπατη Αρμοστεία των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες, την υπηρεσία του ΟΗΕ που ασχολείται με τους πρόσφυγες: η ελληνική ακτοφυλακή μπορεί να προσπάθησε να ρυμουλκήσει το αλιευτικό από τα νερά της.

Ο ειδικός απεσταλμένος της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες για τη Μεσόγειο, Βίνσεντ Κότσετελ, υπογράμμισε ότι «οι λεπτομέρειες του ναυαγίου δεν είναι ακόμη σαφείς». «Γνωρίζουμε – συνέχισε – ότι ένα εμπορικό σκάφος πλησίασε το σκάφος και κάποιος του είπε ότι δεν ήθελαν να τους βοηθήσουν. Όμως οι συνθήκες της βύθισης, σύμφωνα με ορισμένους μάρτυρες, υποδηλώνουν ότι υπήρξε ελιγμός από την Ελληνική Ακτή».

• Εν τω μεταξύ, η Save the Children, η Διεθνής Αμνηστία, το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, η Διεθνής Επιτροπή Διάσωσης, η Oxfam και άλλες σημαντικές ΜΚΟ έχουν ζητήσει «μια πλήρη διερεύνηση αυτών των θανάτων, ιδίως του ρόλου των κρατών μελών της ΕΕ και της εμπλοκής του Frontex. Η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, να λάβει επιτέλους μια ξεκάθαρη θέση για το υπαίθριο νεκροταφείο στα χερσαία και θαλάσσια σύνορα της Ευρώπης και να καλέσει τα κράτη μέλη να αναλάβουν τις ευθύνες τους».

Σε ένα τρίτο δημοσίευμα η La Repubblica διατυπώνει σοβαρά ερωτήματα γύρω από τη στάση του Λιμενικού Σώματος. Ειδικότερα, ενα βίντεο ντοκουμέντο λίγες ώρες πριν τη βύθιση του αλιευτικού στην Πύλο που τραβήχτηκε από το κατάστρωμα εμπορικού πλοίου, πιθανόν εκείνου που προσέφερε τρόφιμα και νερό στους μετανάστες, έρχεται στη δημοσιότητα και εγείρει νέα ερωτήματα για τους χειρισμούς των ελληνικών Αρχών και του Λιμενικού Σώματος.

Ειδικότερα, σύμφωνα με τη La Repubblica το βίντεο αποτελεί ένα νέο σημαντικό κομμάτι στην ανασύσταση του μωσαϊκού των ευθυνών για ένα από τα σοβαρότερα ναυάγια στην ιστορία των μεταναστευτικών ροών προς την Ευρώπη.

Το βίντεο δείχνει ότι το σούρουπο το πλοίο στην πραγματικότητα δεν κινούνταν, παρά τους ισχυρισμούς περί του αντιθέτου από το ελληνικό Λιμενικό Σώμα που υποστήριξε ότι η πλεύση ήταν κανονική και επομένως οι μετανάστες μπορούσαν να κατευθυνθούν προς την Ιταλία.

Επιπροσθέτως, οι συνθήκες της θάλασσας ήταν ιδανικές και επί του σκάφους οι μετανάστες θα μπορούσαν να συνεργαστούν για τη διάσωσή τους, η οποία αντιθέτως ούτε σχεδιάστηκε ούτε υλοποιήθηκε.

Το βίντεο αυτό δημοσιεύτηκε από την ιστοσελίδα defenceline.gr.

Μεταξύ του φορτηγού πλοίου και του αλιευτικού σκάφους είχε τεντωθεί μια γραμμή για την παράδοση τροφίμων στους πρόσφυγες, όπως εξηγεί η φωνή ενός ναυτικού.

Το ιταλικό μέσο αναφέρει πως αν το ελληνικό λιμενικό είχε επέμβει παραδίδοντας σωσίβια και οργανώνοντας επαγγελματική διάσωση, εκατοντάδες άνθρωποι δεν θα είχαν πνιγεί όπως συνέβη λίγες ώρες αργότερα, στις δύο τα ξημερώματα.

Στο ίδιο πνεύμα με τη Repubblica η Corriere σχολιάζει πως από τα πλάνα διάρκειας 20 δευτερολέπτων φαίνεται ότι τραβήχτηκαν κατά τη δύση του ηλίου, άρα σε μια ώρα μεταξύ 8 και 9 μ.μ. Και υπάρχουν δύο καθοριστικές πτυχές.

Το ιταλικό μέσο αναφέρει χαρακτηριστικά:

«Πρώτον: οι καιρικές συνθήκες είναι άριστες και η θάλασσα απόλυτα ήρεμη, άρα μια βέλτιστη κατάσταση που σίγουρα θα καθιστούσε εφικτή μια καλά σχεδιασμένη επιχείρηση διάσωσης. Δεύτερον: το αλιευτικό σκάφος είναι πρακτικά ακίνητο, ελάχιστα κινείται από το ρεύμα, σίγουρα δεν πλέει, όπως ισχυρίζεται η ελληνική ακτοφυλακή σε επίσημο έγγραφο, στο οποίο εξηγείται ότι ένα περιπολικό σκάφος από την Κρήτη έδεσε το σκάφος των μεταναστών γύρω στις 10 το βράδυ».
Το δημοσίευμα αναφέρει ακόμα: « Οι εικόνες φαίνεται λοιπόν να επιβεβαιώνουν ότι το σκάφος βρισκόταν “σε κίνδυνο”, σε δυσκολία, όπως είχε αναφερθεί από το πρωί από το Alarm phone, το οποίο είχε λάβει κλήσεις για βοήθεια μέσω δορυφορικού τηλεφώνου που υπήρχε στο σκάφος».

Daily Mail

Οι ελληνικές αρχές αρνήθηκαν ότι ένα από τα σκάφη της προκάλεσε ακούσια ανατροπή σκάφους που μετέφερε έως και 750 μετανάστες, σκοτώνοντας έως και 650 εξ αυτών. Οι αναφορές είχαν υποστηρίξει ότι ένα σχοινί προσαρτήθηκε στο υπερπλήρες σκάφος όταν ήταν περίπου 50 μίλια από τις ακτές της Ελλάδας και ότι αυτό έπαιξε ρόλο στη βύθιση.

• Αλλά οι αρχές αρνήθηκαν ότι συνέβη κάτι τέτοιο, λέγοντας ότι ένα σχοινί χρησιμοποιήθηκε μόνο για να πλησιάσει το σκάφος και να ρωτήσει εάν οι επιβαίνοντες ήθελαν βοήθεια. Νωρίτερα, η Μεσόγειος Θάλασσα είχε χαρακτηριστεί ως «μαζικό νεκροταφείο» μετά την ανατροπή σκάφους την Τετάρτη.

Μέχρι στιγμής, έχουν επιβεβαιωθεί οι θάνατοι 78 ανθρώπων, αλλά με μόλις 104 επιζώντες που έχουν ανασυρθεί από τον ωκεανό, ο αριθμός αυτός αναμένεται να αυξηθεί σημαντικά. Ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Ηλίας Σιακαντάρης διέψευσε κατηγορηματικά χθες το βράδυ ότι εμπλέκεται σκάφος της ακτοφυλακής.

Επέμεινε ότι το πλήρωμα χρησιμοποίησε ένα σχοινί για λίγο «για να μείνει σταθερό, να πλησιάσει, να δει αν ήθελε βοήθεια», αναφέρει η Mirror. Και συνέχισε: «Δεν υπήρχε σχοινί πρόσδεσης. Το αρνήθηκαν, είπαν: «Καμία βοήθεια, πάμε Ιταλία» και συνέχισαν το δρόμο τους».

Γυναίκες και παιδιά πιθανότατα παγιδεύτηκαν στο αμπάρι καθώς το σκάφος ανατράπηκε και ναυάγησε τις πρώτες πρωινές ώρες, γεγονός που θα μπορούσε να κάνει τη βύθιση μία από τις πιο θανατηφόρες που έγιναν ποτέ στη Μεσόγειο Θάλασσα. Περισσότερα από 100 παιδιά εξακολουθούν να αγνοούνται από την καταστροφή.

• Εννέα επιζώντες του ναυαγίου συνελήφθησαν ως ύποπτοι για λαθρεμπόριο ανθρώπων – συμπεριλαμβανομένου του καπετάνιου του πλοίου – καθώς η προσοχή στράφηκε στην αποτυχία της Ελλάδας να δράσει πριν ανατραπεί το υπερπλήρες σκάφος.

Εν τω μεταξύ, οι ελληνικές αρχές επικρίθηκαν ότι δεν ενήργησαν για τη διάσωση των μεταναστών, παρόλο που ένα σκάφος της ακτοφυλακής συνόδευε τη μηχανότρατα για ώρες και παρακολουθούσε αμέτοχη καθώς βυθιζόταν μέσα σε λίγα λεπτά.

Έλληνες αξιωματούχοι υποστήριξαν ότι οι μετανάστες αρνήθηκαν επανειλημμένα τη βοήθεια και επέμειναν να συνεχίσουν στην Ιταλία, αλλά νομικοί εμπειρογνώμονες είπαν ότι αυτό δεν αποτελεί δικαιολογία.