Ο Βαρουφάκης και οι νέοι ψηφοφόροι- Η “Δήμητρα” και το αντισυστημικό σχέδιο

Εάν η τραγωδία των Τεμπών άφησε κάτι εκλογικό πίσω της, αυτό είναι η ενδυνάμωση της αντισυστημικής ψήφου.

Ανάλυση του Απόστολου Πιστόλα*

Η Νέα Δημοκρατία ανέκτησε σε πολύ σημαντικό βαθμό τις δυνάμεις που είχε, προσωρινά όπως αποδείχθηκε, χάσει όμως η ενίσχυση των μικρότερων κομμάτων εξακολουθεί να υφίσταται (σε αυτό παίζει ρόλο και το σύστημα της απλής αναλογικής). Μεγάλος κερδισμένος αυτής της αλλαγής ο επικεφαλής του ΜεΡΑ25 Γιάνης Βαρουφάκης, το κόμμα του οποίου τις εβδομάδες πριν το δυστύχημα φαινόταν πως δύσκολα θα έμπαινε στη Βουλή. Πλέον δημοσκοπήσεις του δίνουν ακόμα και 5%. Πως συμβαίνει όμως αυτό; Γιατί οι αντισυστημικοί ψηφοφόροι επιλέγουν σε σημαντικό βαθμο το κόμμα του κυρίου Βαρουφάκη και το έχουν κάνει να διπλασιάσει σχεδόν τα δημοσκοπικά ποσοστά του;

Ο κύριος λόγος είναι η στρατηγική που έχει επιλέξει το συγκεκριμένο κόμμα στην προεκλογική περίοδο. Είναι σαν να έχει πάρει το εγχειρίδιο του λαϊκισμού και να λειτουργεί με αυτό. Έχει βρει τους “κακούς”, οι διεθνείς οικονομικές δυνάμεις, τους “άλλους”, τα εγχώρια παραδοσιακά κόμματα-υπηρέτες αυτών των δυνάμεων. Το ΜεΡΑ25 είναι ο “καλός” της υπόθεσης, ο “προστάτης των επιθυμιών του λαού” και ο επικεφαλής του ως “ενσαρκωτής” τους. Θα μπορούσε να πει κάποιος πως αυτή τη στρατηγική την ακολουθεί κάθε λαϊκίστικο κόμμα (ισχύει), γιατί ο Γιάνης Βαρουφάκης ξεχωρίζει; Διότι κάνει το βήμα παραπέρα που είτε άλλα κόμματα δεν κάνουν, είτε δεν το κάνουν τόσο καλά. Κάνει την κρίσιμή κίνηση. Την πρόταση ενός εναλλακτικού δρόμου. Έχει βρει συγκεκριμένο κοινό (αντισυστημικοί νέοι) και του προσφέρει μια διαφορετική κατεύθυνση σε σύγκριση με την παραδοσιακή, και μέσω αυτής μια ελπίδα πως η ζωή τους μπορεί να γίνει καλύτερη*. Μπορεί πολλοί να ακούνε για πιθανή έξοδο από το ευρώ και για κλείσιμο τραπεζών και να τρομάζουν. Κάποιοι άλλοι να μην κατανοούν την εναλλακτική πρόταση που προτείνει. Άλλοι όμως και κατανοούν την πρόταση Βαρουφάκη (ή νομίζουν ότι την κατανοούν) και ενθουσιάζονται με μια εναλλακτική μέσω ψηφιακών νομισμάτων όπου οι τράπεζες δε θα έχουν τον πρώτο λόγο στη ζωή τους. Και αυτοί είναι κυρίως νέοι που θεωρούν τους εαυτούς τους χαμένους του συστήματος που κυριαρχεί και θέλουν να το αλλάξουν.

Γι αυτό και βλέπουμε το ΜεΡΑ25 να έχει υψηλά ποσοστά στους νέους ψηφοφόρους (Gen Z) (12,9% και τρίτο κόμμα σύμφωνα με την πρόσφατη έρευνα της Metron Analysis, με την Νέα Δημοκρατία να βρίσκεται στο 13%. Είναι πιθανό πλέον στις εκλογές να είναι δεύτερο κόμμα σε αυτήν την κατηγορία ψηφοφόρων).

Με αυτήν τη στρατηγική βλέπουμε πως έχει φύγει από την κατηγορία των κομμάτων της απλής αντίδρασης. Η ψήφος στο ΜεΡΑ25 δεν αποτελεί απλά ψήφο τιμωρίας του συστήματος αλλά θετική ψήφο σε ένα εναλλακτικό σχέδιο. Επειδή τα όσα προτείνει με το πρόγραμμα “Δήμητρα” σοκάρουν τους περισσότερους παίρνει χρόνο στη συζήτηση στα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Αυτό το εκμεταλλεύτεται σε μεγάλο βαθμό και αναλύωντας το συγκεκριμένο πρόγραμμα αλλά και προωθώντας νέα προγράμματα σε άλλους τομείς, όπως το “Οδυσσέας”.

Ο Γιάνης Βαρουφάκης ουσιαστικά λέει στους ψηφοφόρους: “ψηφίστε με για να κυβερνήσω. Έχω σχέδιο”. Κάνει αυτό που έπρεπε να κάνει το ΠΑΣΟΚ (προφανώς με άλλη, πιο συστημική εναλλακτική) και δεν έκανε.

Οι νέοι ψηφοφόροι που μεγάλωσαν μέσα σε συστημικές κρίσεις, που βλέπουν να ζουν χειρότερα από ότι οι προηγούμενες γενιές, που με δυο μισθούς δε μπορούν να κάνουν ούτε τα μισά από όσα έκανε πριν δεκαετίες μια οικογένεια με ένα μισθό, που θεωρούν πως το σύστημα τους βάζει εμπόδια αντί να τους βοηθά (και σε μεγάλο βαθμό έχουν δίκιο), που μπορεί να μην έχουν 1000 ευρώ στην τράπεζα αλλά εχουν 0,1 μπίτκοιν στο λέτζερ τους, έψαχναν εναλλακτική. Ο Γιάνης Βαρουφάκης τους δείχνει το δικό του δρόμο και κάποιοι εξ αυτών τον αγοράζουν. Και εάν τελικά απαγορευτεί στο κόμμα Κασιδιάρη η κάθοδος στις εκλογές θα το αγοράσουν περισσότεροι. Διότι για πολλούς αντισυστημικούς ψηφοφόρους το δίπολο είναι “σύστημα – αντισύστημα” και το “αριστερά – δεξιά” δεν έχει καμία ουσία.

Όσον αφορά τη νέα γενιά έχουμε φτάσει στο σημείο για το οποίο γράφω συνεχώς. Εάν ως συστημικό κόμμα δε σκύψεις πάνω από τα προβλήματά τους, εάν δεν τους δώσεις λύσεις τόσο θα απομακρύνονται από το σύστημα. Και θα έρθει η στιγμή που κάποιος άλλος θα προτείνει μια αντισυστημική εναλλακτική. Και δεν έχει σημασία εάν αυτή η εναλλακτική φαίνεται παλαβή στους περισσότερους. Είναι η μόνη που έχουν. Γι αυτό και θα την ακολουθήσουν. Αυτό συμβαίνει τώρα.

*Επειδή είμαι σίγουρος πως αρκετοί θα αντιδράσετε διαβάζοντάς το. Δεν ισχυρίζομαι πως όντως το πρόγραμμά του μπορεί να φέρει ένα καλύτερο οικονομικό μέλλον. Αλλά ότι κάποιοι αυτό πιστεύουν.

*Ο Απόστολος Πιστόλας είναι εκλογικός αναλυτής