“Μονάχα η πραγματικότητα μπορεί να μας μάθει πώς την πραγματικότητα ν’ αλλάξουμε” Bertolt Brecht – Ελπίδες, Συγκρούσεις και Διλήμματα, για το 2023

Ο Γενάρης του 2020, όταν επισήμως ξεκινούσε η θανατηφόρος πανδημία του SARS-CoV-2, περιγράφεται από ορισμένους ιστορικούς ως το σημείο τομής που σηματοδοτεί την έναρξη του 21ου αιώνα. Το 2023 που ανατέλλει είναι ακόμη πιο περίπλοκο.

• Η πανδημία συνεχίζεται έχοντας εισέλθει στην «χρόνια φάση» καθώς μεταβαίνουμε από την κατάσταση έκτακτης ανάγκης σε μια πιο ομαλή διαχείριση του COVID-19.

• Οι δείκτες δημόσιας υγείας επιδεινώνονται, και οι λαϊκές τάξεις της πόλης και της υπαίθρου πληρώνουν υψηλό τίμημα στην νοσηρότητα και την θνητότητα που σχετίζεται όχι μόνο με το COVID-19 αλλά και με τον καρκίνο, τα καρδιαγγειακά νοσήματα, τις ψυχικές ασθένειες…

• Τα εθνικά συστήματα υγείας (ακόμη και σε οικονομικά ισχυρές  χώρες όπως η Γαλλία και η Γερμανία) εισέρχονται σε επιταχυνόμενη κρίση ως αποτέλεσμα του συνδυασμού της μακροχρόνιας υποχρηματοδότησης (στα πλαίσια του νεοφιλελεύθερου μοντέλου της Ευρωπαϊκής Ένωσης) και των αυξημένων αναγκών περίθαλψης που προκαλεί η πανδημία και οι συνέπειές της. Για να έχουμε μια εικόνα της πραγματικότητας αρκεί να αναφέρουμε ότι στην Γαλλία σήμερα, σε σύγκριση με το 2019 καταγράφεται αύξηση της θνητότητας κατά 7.6% (https://www.insee.fr/fr/statistiques/6206305) , περισσότερες από 20000 νοσοκομειακές κλίνες έχουν κλείσει λόγω έλλειψης προσωπικού και οι κενές θέσεις στο Εθνικό Σύστημα Υγείας είναι 10 % για το νοσηλευτικό προσωπικό και 30% για το μόνιμο ιατρικό προσωπικό (https://www.lefigaro.fr/actualite-france/hopitaux-c-est-la-crise-de-l-ensemble-du-systeme-de-sante-francais-estime-arnaud-robinet-20221203).

• Η δυνατότητα μεταφοράς στην κοινωνία, και ιδιαίτερα στα λαϊκά στρώματα, των ωφελειών που προκύπτουν από τις καινοτομίες στην ιατρική έρευνα και τεχνολογία περιορίζεται ενώ αυξάνεται οι κοινωνικός αποκλεισμός από τις υπηρεσίες υγείας.

Ο Ρώσο-ουκρανικός πόλεμος (η διάρκεια του οποίου δεν μπορεί να προβλεφθεί), η ενεργειακή κρίση, η ακρίβεια, η οικονομική κρίση και η φτωχοποίηση μεσαίων κοινωνικών στρωμάτων αναμένεται να έχουν πολλαπλασιαστικά αρνητική επίδραση τόσο στην υποχρηματοδότηση των συστημάτων υγείας όσο και στους δείκτες δημόσιας υγείας στις χώρες της ΕΕ – στον βαθμό που το νεοφιλελεύθερο δόγμα συνεχίζει να ηγεμονεύει στην ΕΕ. Δυστυχώς η εκτίμηση είναι ότι στην Ελλάδα  η κατάσταση θα είναι δραματικότερη σε σύγκριση με άλλες χώρες της ΕΕ (για λόγους που δεν μπορούμε να αναλύσουμε εδώ).

Στα σύγχρονα ευρωπαϊκά κράτη, όπως διαμορφώθηκαν μετά τον 2ο παγκόσμιο πόλεμο, το δημόσιο εθνικό σύστημα υγείας μαζί με την δημόσια δωρεάν εκπαίδευση, λόγω της ανθρωπιστικής φύσης τους, λειτουργούν και ως βασικοί μηχανισμοί μείωσης των κοινωνικών ανισοτήτων, αναδιανομής του πλούτου, διατήρησης και ενίσχυσης της κοινωνικής συνοχής. Επιπλέον, είναι μηχανισμοί του κράτους με ιδιαίτερα σημαντική συμβολή τόσο στην οικονομική ανάπτυξη όσο και στην λειτουργία της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας.

Άρα, η πρόκληση που αντιμετωπίζουμε σήμερα είναι αν θα συνεχιστεί η νεοφιλελεύθερη πολιτική διάλυσης του κοινωνικού κράτους και αποδιοργάνωσης του κοινωνικού ιστού ή αν το πολιτικό εκκρεμές κινηθεί προς την αντίθετη κατεύθυνση δηλαδή στην ανοικοδόμηση του σύγχρονου κοινωνικού κράτους.

Μέσα σε αυτή την συγκυρία,

• η ελπίδα για το 2023 είναι συνυφασμένη με το καθήκον μας να δουλέψουμε ώστε να φέρουμε τον εθνικό διάλογο για το Δημόσιο Εθνικό Σύστημα Υγείας μαζί με την Δημόσια Εκπαίδευση στο επίκεντρο της στρατηγικής για την κοινωνική αλλαγή.
• Η σύγκρουση για το 2023 εντοπίζεται στην αντιπαράθεση με τις νεοφιλελεύθερες δυνάμεις καθώς αυτές είναι υπεύθυνες για την κατάρρευση των εθνικών συστημάτων υγείας και την επιδείνωση των δεικτών δημόσιας υγείας καθώς επίσης και για την ακροδεξιά εκτροπή που επεκτείνεται στις χώρες της ΕΕ (π.χ. Γαλλία) ή βρίσκεται ήδη στην εξουσία σε ορισμένες από αυτές (π.χ. Ιταλία).
• Το δίλημμα για το 2023 είναι εάν οι προοδευτικές πολιτικές δυνάμεις που στηρίζουν την νεολαία και τον κόσμο της εργασίας (στην Ελλάδα περιλαμβάνουμε το ΚΚΕ και την εξωκοινοβουλευτική αριστερά, το ΜΕΡΑ-25 και τον ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ έως και τα παραδοσιακά σοσιαλιστικά τμήματα του ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ), θα αναλάβουν την πρωτοβουλία οργάνωσης της εθνικής στρατηγικής για την αναγέννηση του Σύγχρονου Δημόσιου Εθνικού Συστήματος Υγείας ή θα περιοριστούν στην άγονη αντιπαράθεση και στον καταγγελτικό λόγο που έρχονται από την παρακμή του τέλους του 20ου αιώνα.
• Η πρόκληση για το 2023, είναι να διαβάσουμε την πραγματικότητα καθώς «Μονάχα η πραγματικότητα μπορεί να μας μάθει πώς την πραγματικότητα ν’ αλλάξουμε».