Politico: Γιατί η Ευρώπη δεν μπορεί (ή δεν θέλει;) να αξιοποιήσει το φυσικό αέριο της Κύπρου

Στην ξέφρενη αναζήτηση της Ευρώπης να τερματίσει την εξάρτησή της από τη ρωσική ενέργεια, υπάρχει ένας αναξιοποίητος πόρος: Τα νερά γύρω από την Κύπρο. To Politico περιγράφει αυτή την αδυναμία της Ε.Ε να αξιοποιήσει τα κυπριακά κοιτάσματα.

Ωστόσο, όπως γράφει η Νεκταρία Σταμούλη, μια σύγκρουση δεκαετιών μεταξύ Τουρκίας, Κύπρου και Ελλάδας —που έχει τις ρίζες της στην εισβολή της Τουρκίας στην Κύπρο το 1974— εμποδίζει τις προσπάθειες εξερεύνησης και εξόρυξης φυσικού αερίου που βρίσκεται κάτω από τη Μεσόγειο Θάλασσα.

Η Τουρκία ισχυρίζεται πώς τα κέρδη από τον πλούτο του νησιού πρέπει να διασφαλίζουν τη ροή των οφελών στην τουρκοκυπριακή κοινότητα. Η Άγκυρα θέλει επίσης οποιοδήποτε φυσικό αέριο στην περιοχή να διέρχεται από την επικράτειά της καθ’ οδόν προς την Ευρώπη. Η Αθήνα, εν τω μεταξύ, υποστηρίζει σχέδια για μεταφορά φυσικού αερίου μέσω Κύπρου και Ελλάδας.

Η αποστολή αποθεμάτων φυσικού αερίου από το Ισραήλ, την Αίγυπτο και τον Λίβανο εμπλέκεται επίσης σε αυτές τις διαπραγματεύσεις και το αποτέλεσμα είναι αδιέξοδο.

Αρχικά, υπήρχε ελπίδα ότι η ενότητα για τον πόλεμο στην Ουκρανία θα έπειθε τις χώρες να παραμερίσουν τυχόν παράπονα για να βοηθήσουν την ΕΕ να τερματίσει τις ενεργειακές πληρωμές που γεμίζουν το πολεμικό σεντούκι του Ρώσου Προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν. Τον Μάρτιο, ο Έλληνας Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης και ο Τούρκος Πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν συναντήθηκαν, τροφοδοτώντας την προσδοκία ότι μια ύφεση μπορεί να είναι στον ορίζοντα. Κάτι τέτοιο, όμως, δεν συνέβη.

Μόλις δύο μήνες αργότερα, ο Ερντογάν διέκοψε τις σχέσεις του με τον Μητσοτάκη και οι ελληνικές αρχές έθεσαν τις δυνάμεις τους σε συναγερμό, επικαλούμενες τουρκικές απειλές. Οποιαδήποτε ελπίδα προσέγγισης διαψεύσθηκε.

Το αποτέλεσμα είναι ότι 15 χρόνια αφότου η Κύπρος ανακοίνωσε τον πρώτο γύρο αδειοδότησης και 11 χρόνια μετά την ανακάλυψη του πρώτου μεγάλου κοιτάσματος φυσικού αερίου στα ανοικτά του νησιού, τίποτε δεν έχει γίνει. Κανένα φυσικό αέριο δεν διοχετεύεται και δεν έχει ληφθεί απόφαση για το πώς θα μπορούσε να συνδυαστεί με άλλα αποθέματα στην περιοχή και να αποσταλεί στην υπόλοιπη Ευρώπη.

«Λαμβάνοντας υπόψη το πρόσφατο παρελθόν και γενικά την εμπειρία μας με την Τουρκία, δεν ήμασταν τόσο αφελείς ώστε να πιστέψουμε ότι η Τουρκία άλλαξε στάση είτε προς την Ελλάδα είτε την Κύπρο από τη μια μέρα στην άλλη», δήλωσε ο Κορνήλιος Κορνέλιου, ανώτερος αξιωματούχος του Κυπριακού Υπουργείου Εξωτερικών.

Οι Κύπριοι ανησυχούν τώρα ότι οι αυξανόμενες εντάσεις θα αποθαρρύνουν τις ενεργειακές εταιρείες από τις συνεχείς επενδύσεις και την εξερεύνηση, εμποδίζοντας την επέκταση των εσόδων από ορυκτά καύσιμα που θεωρούνται κρίσιμης σημασίας για μια χώρα που ήδη ταλαντεύεται λόγω απώλειας της σημαντικής επιχειρηματικής δραστηριότητας που έφεραν κάποτε οι Ρώσοι στην Κύπρο.

«Η ενέργεια θα μπορούσε να είναι μια καλή πλατφόρμα για τη συμφιλίωση σε πολιτικά φορτωμένες περιοχές, όπως η Κύπρος και όχι μόνο, αλλά δυστυχώς, έχει γίνει ένα ακόμη κεφάλαιο στο βιβλίο της σύγκρουσης», δήλωσε ο Χάρης Τζιμήτρας, διευθυντής του Ερευνητικού Ινστιτούτου Ειρήνης στο Όσλο Κυπριακό Κέντρο.

Υπάρχει μια κοινή προσπάθεια μεταξύ της ExxonMobil και της Qatar Energy για την εξόρυξη φυσικού αερίου από την περιοχή. Και ένα άλλο μεταξύ της Eni και της Total πρόκειται να ξεκινήσει τις επόμενες εβδομάδες, σύμφωνα με την Νατάσα Πηλίδη, την Κύπρια υπουργό Ενέργειας, Εμπορίου και Βιομηχανίας.

Η Κύπρος αναμένει επίσης μια κοινοπραξία υπό την ηγεσία της Chevron να υποβάλει προτάσεις για το κοίτασμα της Αφροδίτης.

Μια πιθανή λύση θα μπορούσε να είναι η σύνδεση του πεδίου της Αφροδίτης με έναν τερματικό σταθμό της Αιγύπτου. Μια ελληνική εταιρεία επίσης μόλις υπέβαλε πρόταση σε Κύπριους αξιωματούχους που θα συνδέει τα κοιτάσματα ισραηλινού φυσικού αερίου με την Κύπρο μέσω ενός μικρού αγωγού, ενώ μια πλωτή μονάδα υγροποιημένου φυσικού αερίου που κατασκευάζεται κοντά στο νησί θα χρησιμεύει ως σημείο διανομής για την υπόλοιπη Ευρώπη.

Στη συνέχεια, υπάρχει μια πρόταση για έναν φθηνότερο, εναλλακτικό αγωγό που θα διέρχεται από την Τουρκία. Η ιδέα αναζωπυρώθηκε μετά την πρόσφατη άνοδο των σχέσεων μεταξύ Τουρκίας και Ισραήλ.

«Γιατί χρειάζεται μια κρίση όπως ο πόλεμος στην Ουκρανία ή ένας σεισμός για να θυμόμαστε ότι πρέπει να λύσουμε τα προβλήματά μας;» είπε ο Burak Özügergin, πρέσβης της Τουρκίας στην Αθήνα.

«Όσον αφορά την ενέργεια στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, υπάρχει μια γεωπολιτική διάσταση καθώς και μια οικονομική διάσταση, που μαζί επηρεάζουν τη σκοπιμότητα ενός ενεργειακού έργου», πρόσθεσε ο Özügergin. Υποστήριξε ότι η Τουρκία πρέπει να εμπλακεί, λέγοντας: «Δεν είμαστε μόνο ένας πολυσύχναστος κόμβος αλλά και μια τεράστια αγορά».

Ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου υποστήριξε αυτή τη στάση τις τελευταίες εβδομάδες, λέγοντας ότι η Τουρκία θα είναι η μόνη διέξοδος για το ισραηλινό αέριο εάν αποφασίσει να εξάγει στην Ευρώπη.

Ο κ. Πηλίδης, ο Κύπριος υπουργός Ενέργειας, κατήγγειλε ότι το συνεχιζόμενο αδιέξοδο έβλαψε όχι μόνο την Κύπρο αλλά και τη διεθνή κοινότητα.

«Θα ήταν πολύ θετικό να συμπεριληφθεί μια πιθανή λύση του Κυπριακού σε όλη αυτή τη συζήτηση, ώστε να υπάρξει μια λύση που να εκμεταλλεύεται όλες τις ευκαιρίες που υπάρχουν στην περιοχή και να εμπλέκει όλους», είπε.

Και ο Πιλίδης πρόσθεσε: «Τα ίδια ζητήματα που τίθενται για την EastMed θα προκύψουν επίσης σχετικά με έναν αγωγό από το Ισραήλ στην Τουρκία, γεωπολιτικά ζητήματα ή τεχνικά οικονομικά ζητήματα».

Η πολιτική στο παιχνίδι
Υπάρχει ένας άλλος παράγοντας που διαφαίνεται στην κατάσταση: οι εκλογές.

Η Ελλάδα, η Τουρκία και η Κύπρος θα διεξαγάγουν εκλογές το αργότερο έως το 2023 — ένας από τους λόγους για τους οποίους λίγοι αναμένουν κάποια σημαντική αποκλιμάκωση μεταξύ Τουρκίας και Ελλάδας.

«Οι προεκλογικές εκστρατείες μπορεί να είναι πεδίο για την παρουσίαση ευκαιριών κατάχρησης», είπε ο Özügergin.

Οι Κύπριοι κατηγορούν την Άγκυρα, λέγοντας ότι δεν βλέπουν καμία επιθυμία από την Τουρκία να ασχοληθεί ούτε με το ενεργειακό ζήτημα ούτε με το ευρύτερο θέμα των συνομιλιών με το άλλο μισό του νησιού πριν από τις εκλογές του 2023.

«Ο κίνδυνος εδώ είναι να δημιουργηθούν νέες ντε φάκτο καταστάσεις είτε στη θάλασσα μας είτε στο έδαφος που σίγουρα θα αναιρέσουν κάθε προοπτική επανάληψης των διαπραγματεύσεων για λύση του Κυπριακού», δήλωσε ο Κορνέλιου, ανώτερος αξιωματούχος του κυπριακού υπουργείου Εξωτερικών.

Νωρίτερα αυτό το έτος, ο Κύπριος υπουργός Εξωτερικών παρουσίασε μια σειρά μέτρων οικοδόμησης εμπιστοσύνης σε μια προσπάθεια επανέναρξης των ειρηνευτικών συνομιλιών με τους Τουρκοκύπριους, αλλά δεν απέδωσαν .

«Τα μέτρα είναι ακόμα στο τραπέζι», είπε ο Πηλίδης. «Ελπίζω πραγματικά ότι θα λάβουν κάποια σοβαρή αξιολόγηση από την τουρκοκυπριακή πλευρά».

Πηγή: Politico