Σταθμός Βενιζέλου: Οριακή απόφαση του ΣτΕ – Πανηγυρική δήλωση Μενδώνη-Αντίδραση ΣΥΡΙΖΑ

Σε πανηγυρικό τόνο ήταν η πρώτη αντίδραση της υπουργού Πολιτισμού για τις αποφάσεις με τις οποίες το Συμβούλιο της Επικρατείας απέρριψε τις ενστάσεις κατά της απόσπασης και επανατοποθέτησης των αρχαιοτήτων στον σταθμό «Βενιζέλου» του μετρό Θεσσαλονίκης, παρότι αυτές ήταν οριακές (13-12). Σε σχόλιο της στα social media η Λίνα Μενδώνη αναφέρει ότι η απόφαση του ΣτΕ «δικαιώνει απολύτως την πολιτική» του ΥΠΠΟΑ, τονίζοντας ότι «οι αρχαιότητες στον σταθμό Βενιζέλου θα αναδειχθούν με βάση τις αρχές της επιστήμης και της δεοντολογίας και θα αποδοθούν στους Θεσσαλονικείς με την ολοκλήρωση του έργου του Μετρό».

Αναλυτικά η δήλωση της υπουργού Πολιτισμού έχει ως εξής:

«Η απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας δικαιώνει απολύτως την πολιτική του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, ως προς την προστασία και ανάδειξη των σημαντικών αρχαιοτήτων στο σταθμό Βενιζέλου αλλά και στην ανάγκη ολοκλήρωσης του Μετρό της Θεσσαλονίκης.

Το Συμβούλιο της Επικρατείας έκρινε, ότι οι Υπηρεσίες του Υπουργείου Πολιτισμού και το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο λειτούργησαν σύμφωνα με το άρθρο 24 του Συντάγματος και την ισχύουσα αρχαιολογική νομοθεσία, καθώς και με τις διεθνείς συμβάσεις της Γρανάδας, της Βαλέτα, της UNESCO.

Οι αρχαιότητες στον σταθμό Βενιζέλου θα αναδειχθούν με βάση τις αρχές της επιστήμης και της δεοντολογίας και θα αποδοθούν στους Θεσσαλονικείς με την ολοκλήρωση του έργου του Μετρό. Την επόμενη εβδομάδα, προγραμματίζεται στη Θεσσαλονίκη κοινή σύσκεψη με το Υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών, την Αττικό Μετρό, τον Δήμο και την Περιφέρεια».

Το σκεπτικό της απόφασης

Στην περίληψη του σκεπτικού το ΣτΕ κάνει γνωστό ότι στην υπόθεση (προεδρεύουσα η πρόεδρος του ΣτΕ Ε. Σαρπ, εισηγητής Δ. Βασιλειάδης) με «τις 991, 992, 993/2021 αποφάσεις της Ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικρατείας απορρίφθηκαν τρεις αιτήσεις ακυρώσεως κατά της από 4/3/2020 απόφασης της Υπουργού Πολιτισμού και Αθλητισμού, με την οποία, κατόπιν γνωμοδότησης του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου (ΚΑΣ) και υπό τους αναφερόμενους στην εν λόγω απόφαση όρους, εγκρίθηκε η υποβληθείσα από την ΑΤΤΙΚΟ ΜΕΤΡΟ ΑΕ (Α.Μ.) μελέτη κατασκευής του Σταθμού Βενιζέλου του Μετρό Θεσσαλονίκης, με την προσωρινή απόσπαση των αποκαλυφθεισών στον χώρο του σταθμού αρχαιοτήτων, πριν από την έναρξη των εργασιών κατασκευής του σταθμού και την, μετά το πέρας των εργασιών, επανατοποθέτηση των αρχαιοτήτων κατά ποσοστό 92%, συνεπώς τη διατήρησή τους στο περιβάλλον όπου βρέθηκαν, με την αιτιολογία ότι με τον τρόπο αυτόν επιτυγχάνεται ο μέγιστος δυνατός συνδυασμός της προστασίας και ανάδειξης των αρχαιοτήτων με την ανάγκη έγκαιρης και ασφαλούς ολοκλήρωσης του προαναφερόμενου έργου υποδομής, χωρίς διακινδύνευση της ασφάλειας εργαζομένων και αρχαιοτήτων, καθώς και της επιβάρυνσης των εθνικών πόρων».

Το σκεπτικό έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, καθώς ήδη τα περί έγκαιρης κατασκευής του έργου (2023) έχουν μετατεθεί για το 2025, όσο για τη μη επιβάρυνση των εθνικών πόρων φαίνεται ότι αυτό θα συμβεί αυτόματα προκειμένου να μην κληθεί η χώρα να επιστρέψει δεκάδες εκατομμύρια στην Ευρωπαϊκή Ενωση.

• Παράλληλα, ενώ η πλειοψηφία του ΣτΕ δέχεται το σκεπτικό του υπουργείου Πολιτισμού και της Α.Μ., εξαιρετικό ενδιαφέρον έχει η γνώμη της μειοψηφίας «δώδεκα μελών του Δικαστηρίου, προς την οποία συνετάγη και μια Πάρεδρος».

Εκτός όλων των άλλων παρατηρούν ότι «όταν η εκτέλεση έργου επί ή πλησίον αρχαίων μνημείων έχει δυσμενείς συνέπειες σε αυτά, ο Υπουργός Πολιτισμού δύναται είτε να απαγορεύσει το έργο ή τη δραστηριότητα, είτε, εφ’ όσον οι δυσμενείς επιπτώσεις μπορούν να εξουδετερωθούν με την επιβολή συγκεκριμένων όρων, να εγκρίνει το έργο, επιβάλλοντας, πάντοτε με γνώμονα την αποτελεσματικότερη προστασία των μνημείων, τους κατάλληλους όρους και περιορισμούς για την εξουδετέρωση των επιβλαβών συνεπειών, χωρίς να δεσμεύεται από γενικές ή από ειδικές διατάξεις που ισχύουν για την περιοχή».

Τονίζουν ότι σε περίπτωση που κρίνεται απόσπαση και επανατοποθέτηση αρχαιοτήτων, «η γνωμοδότηση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου πρέπει να διαλαμβάνει ειδική και εμπεριστατωμένη κρίση όχι μόνο περί του κατ’ αρχήν εφικτού της όλης διαδικασίας, αλλά και περί της εγκυρότητας και αξιοπιστίας της σχετικής μεθόδου, των εξ αυτής κινδύνων για τα αρχαία και των επιπτώσεών της στα κρίσιμα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά αυτών, όπως η ακεραιότητα, η μοναδικότητα και η αυθεντικότητά τους».

Δεν πρόκειται περί λεπτομέρειας αλλά περί ουσιαστικού ζητήματος, το οποίο θέτει άμεσα με τη δήλωσή της στην «Εφ.Συν.» η πρόεδρος του ΣΕΑ Δέσποινα Κουτσούμπα, σημειώνοντας ότι «το θέμα δεν έχει τελειώσει με την οριακή αυτή απόφαση, πολύ απλά γιατί δεν υπάρχει περίπτωση να τελειώσει το Μετρό το 2023. Εμείς ήδη έχουμε αναγγείλει ότι θα προχωρήσουμε σε απεργιακές κινητοποιήσεις και επιπλέον θα προσφύγουμε κατά της διυπουργικής απόφασης για την απόσπαση των αρχαιοτήτων, διότι γνωρίζουμε ότι δεν είναι στις πραγματικές προθέσεις της Αττικό Μετρό η επανατοποθέτηση των αρχαιοτήτων σε ποσοστό 92%».

• Ενδιαφέρουσα από πολλές απόψεις η γραπτή δήλωση του δημάρχου Θεσσαλονίκη Κωνσταντίνου Ζέρβα, ο οποίος ως διαπρύσιος υποστηρικτής της απόσπασης των αρχαιοτήτων επιχαίρει, ωστόσο παρατηρεί κιόλας πως «από εδώ και στο εξής η ευθύνη για την ταχεία πρόοδο των εργασιών βαραίνει την ανάδοχο εταιρεία και την Αττικό Μετρό. Δεν χωρούν άλλες αναβολές και καθυστερήσεις, τα ισχύοντα χρονοδιαγράμματα πρέπει να τηρηθούν και το 2023 το μετρό πρέπει να λειτουργεί».

Μέσα σε αυτό το κλίμα, την Τετάρτη στη Θεσσαλονίκη είναι προγραμματισμένη εκδήλωση του ΣΥΡΙΖΑ Θεσσαλονίκης, στην οποία μετέχουν δυο τομεάρχες του κόμματος (Νίκος Παππάς, Σία Αναγνωστοπούλου), η πρόεδρος του ΣΕΑ και ο τέως πρόεδρος της Αττικό Μετρό Γιάννης Μυλόπουλος (7:30, αμφιθέατρο Κήπου των Εποχών, Νέα Παραλία). Νωρίτερα πολυμελές κλιμάκιο του κόμματος έχει προγραμματισμένη επίσκεψη στο σκάμμα με τις αρχαιότητες.