Covid 19: Η ευκαιρία, η παγίδα, η ηγεσία…

Οι δημοσκοπήσεις κάνουν την δουλειά τους. Στο ερώτημα “Τα πάει καλά ο Μητσοτάκης;“, η απάντηση φαίνεται να είναι σχεδόν θριαμβευτική για την κυβέρνηση. Λογικό; Απολύτως.

του ΣΕΡΑΦΕΙΜ ΚΟΤΡΩΤΣΟΥ

Αφενός είναι τα ικανοποιητικά αντανακλαστικά, ως φαίνεται μέχρι τώρα, στην υγειονομική πλευρά της κρίσης του κοροναϊού, αφετέρου ο τρόμος και η αβεβαιότητα που συνήθως συσπειρώνουν τους πολίτες έναντι των θεσμών και του κράτους.

Ακόμα και τα μπουλούκια των ανευθύνων που μπαίνουν αγεληδόν στα καράβια και τα αυτοκίνητα για να “δραπετεύσουν” (από τι άραγε; από την πανδημία;), όταν ερωτηθούν “μπράβο Μητσοτάκη” θα πουν.

Και εάν θέλει κανείς να είναι δίκαιος, το υγειονομικό –επιμένω στον διαχωρισμό– σκέλος της κρίσης πάει καλά- να μην το ματιάσουμε.

Βοηθάει τα μάλλα, άλλωστε, η μετριοπάθεια Κικίλια και, κυρίως, η “ανακάλυψη” του ήπιου και νουνεχή Σωτήρη Τσιόδρα που αναδεικνύεται ως το “διαγγελματικό” πρόσωπο της εποχής. Ο “καλός επιστήμονας” με κοινωνική ευαισθησία που όλοι θέλουμε να ακούσουμε.

Το ζήτημα δεν είναι, ωστόσο, οι δημοσκοπικοί πόντοι και η αποδοχή που κερδίσει η κυβέρνηση. Χρήσιμα, αναμφίβολα, για το επικοινωνιακό επιτελείο του Μεγάρου Μαξίμου, όπως και χρήσιμη και υποβοηθητική η μερική “άρση αντιπολίτευσης” από τον ΣΥΡΙΖΑ, όμως πολλά θα κριθούν σε βάθος χρόνου.

Ελπίζοντας, πάντοτε, οι ανθρώπινες ζωές που θα χαθούν να είναι όσο το δυνατόν λιγότερες και να μην γίνουμε “Ιταλία”, ίσως πρέπει να δούμε πίσω από την μάσκα της “κορονο-κρίσης”.

Να δούμε, πρώτα, την ΕΥΚΑΙΡΙΑ:

Τρομαγμένη και θεσμικά διαλυμένη η Ευρώπη προστρέχει στα οικονομικά “εργαλεία” που απεμπόλησε και δαιμονοποίησε, όταν πριν δέκα χρόνια, ξεσπούσε η ύφεση στην Ευρωζώνη.

“Σπάνε” το δημοσιονομικό σύμφωνο και οι ρήτρες περί χρέους. Καταρρέει η εμμονή των υψηλών πλεονασμάτων, εξαιρούνται κοινωνικές δαπάνες από τους ασφυκτικούς προϋπολογισμούς, γίνονται δεύτερες σκέψεις για τις τράπεζες και την εξυπηρέτηση των NPL’s, το ευρωπαϊκό διευθυντήριο ανακαλύπτει το ευρω-ομόλογο –ή κορονο-ομόλογο-, με επίσημες δηλώσεις της Άνγκελα Μέρκελ και της Ούρσουλα Φον ντερ Λάϊεν, τα κράτη, με πρώτη την Γερμανία, μελετούν κρατικές επιδοτήσεις για την διάσωση μεγάλων επιχειρήσεων (VW, Audi,IKEA κ.ά), η πρώην “άτεγκτη” του ΔΝΤ Κριστίν Λαγκάρντ προωθεί ειδικό και έκτακτο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης.

Και τα δημόσια συστήματα υγείας επανασυστήνονται στους πολίτες, εκδικούνται για την αποψίλωσή τους, τα προηγούμενα χρόνια, από τους “μάγους” του νεοφιλελευθερισμού, και διεκδικούν τον σπουδαίο κοινωνικό τους ρόλο.

Η “σχολή Σόϊμπλε” βρέθηκε θετική στον Covid 19 και τίθεται σε κατ΄ οίκον περιορισμό επ΄ αόριστον…

Τα Ύστερα του Κόσμου, εάν σκεφτεί κανείς πως εάν έστω και το 1/3 αυτών των “εργαλείων” ετίθεντο σε εφαρμογή το 2010, θα είχαν, ίσως, αποφευχθεί η καταστροφή οικονομιών και κοινωνιών, η πτωχοποίηση λαών, η τιμωρητική συμπεριφορά του Βερολίνου, ακόμα και η έκρηξη του λαϊκισμού και της ακροδεξιάς.

Τότε, όμως, δεν ήταν η γερμανική οικονομία που απειλούνταν, δεν ήταν οι Γερμανοί πολίτες που πέθαιναν σε ένα δημόσιο σύστημα υγείας που φτάνει στο όριο αντοχής του. Και στο βαθμό που πράγματι ήταν (τράπεζες), η μέθοδος που ακολουθήθηκε είναι η γνωστή.

Ο κοροναϊός ήρθε σε μια περίοδο που τα σύννεφα της ύφεσης πυκνώνουν πάνω από την ευρωπαϊκή και παγκόσμια οικονομία. Δεν πεθαίνουν, δε, μόνο οι Ιταλοί στη Λομβαρδία, πεθαίνουν και οι Γερμανοί στο Ντίσελντορφ, οι Ολλανδοί στο Άμστερνταμ, οι Σουηδοί στη Στοκχόλμη.

Όλα αυτά συνιστούν μια ευκαιρία μέσα στον ζόφο. Να επανασχεδιαστεί το οικονομικό αφήγημα της Ευρώπης με τρόπο που όχι μόνο να αντιμετωπίσει την πανδημία αλλά να αποκτήσει ισχυρά αντισώματα για την προστασία των κοινωνιών.

Κάποιοι δείχνουν (;;;) να το κατανοούν (διάγγελμα Μακρόν), μένει να δούμε εάν υπάρχει επάρκεια ηγεσίας, ή όλα θα μπουν στο συρτάρι των καλών προθέσεων μόλις καταλαγιάσει το κλίμα θανάτου με το οποίο κάλυψε την Ευρώπη και τον κόσμο ο κοροναϊός. Εάν με ρωτήσει κανείς “πόσο αισιόδοξος είμαι”, θα απαντήσω “λίγο”, αλλά αυτό δεν σημαίνει πως όλα τα παραπάνω δεν συνιστούν μια μικρή, έστω, χαραμάδα ευκαιρίας.

Υπάρχει, όμως, και η ΠΑΓΙΔΑ.

Μέσα σε αυτή την κρίση αναπτύσσονται λογικές, συμπεριφορές και πολιτικές που ενισχύουν την αντίληψη των “κλειστών κρατών”, της εσωστρεφούς- εθνικής διαχείρισης, της εξατομίκευσης των δράσεων. Συμπυκνώνονται, ίσως, στην πρώτη βιαστική και παιδαριώδη αλλά τόσο αποκαλυπτική (των προθέσεων) του Βίκτορ Όρμπαν, όταν ταύτισε την υγειονομική κρίση με το προσφυγικό και τον κοροναϊό με τον Σύρο και τον Αφγανό. Η διάψευση ήταν θορυβώδης όταν η πανδημία σάρωσε τις πιο εύπορες περιοχές της ηπείρου, ακόμα και τα λίκνα του καπιταλισμού, τη Νέα Υόρκη και το Λονδίνο.

Ωστόσο, η “υποψία” καλλιεργήθηκε και παραμένει εκεί για να χρησιμοποιηθεί. Πιθανότατα, δε, θα δοθεί η ευκαιρία να αποκτήσει και …τεκμηρίωση, όταν εκ των πραγμάτων θα χτυπηθούν (εάν δεν έχουν ήδη χτυπηθεί) από τον κοροναϊό και οι μεταναστευτικοί και προσφυγικοί πληθυσμοί – εξ ορισμού πιο ευάλωτοι, άλλωστε, λόγω των αντικειμενικών συνθηκών.

Το επόμενο διάστημα, η αντίληψη του “να κλειστούμε σπίτια μας με τον φόβο της πανδημίας” (ορθώς), μπορεί να γίνει “όπλο” στα χέρια εκείνων που θα επιδιώξουν ένα γενικότερο θεσμικό, κοινωνικό και πολιτικό “lockdown” των δυτικών κοινωνιών. Για ορισμένους δεν έχει σημασία ποιοι προσβάλλονται από τον κοροναϊό αλλά πως μπορεί αυτό να αξιοποιηθεί για να στηθούν πολιτικά, οικονομικά και κοινωνικά οχυρά.

Ακόμα και στα μέτρα που λαμβάνουν οι κυβερνήσεις για την αντιμετώπιση των οικονομικών συνεπειών εμφιλοχωρεί αυτός ακριβώς ο κίνδυνος.

Στα καθ’ ημάς, για παράδειγμα, η αναστολή συμβάσεων, ακόμα και η καταβολή του δώρου Πάσχα το καλοκαίρι –εάν και εφόσον...-, θα μπορούσαν από μέτρο έκτακτης ανάγκης να μεταβληθούν σε μέτρο “δια πάσα περίσταση” που θα αξιολογείται ως έκτακτη. Ως προς τούτο, δίχως διάθεση να αποδίδονται κακές προθέσεις, καλό είναι όλοι να γρηγορούμε…