Ώρα μηδέν στο Αιγαίο: Το Oruc Reis στη Μεσόγειο – Τα σενάρια αποτροπής και εμπλοκής

Η σημερινή μέρα είναι εξαιρετικά κρίσιμη για τις εξελίξεις στα ελληνοτουρκικά. Το Oruc Reis αποπλέει από την Αττάλεια για τη Μεσόγειο και το κρίσιμο ερώτημα είναι αν ο Ερντογάν θα πράξει αυτό που έχει προαναγγείλει και θα το στείλει στην περιοχή της ελληνικής υφαλοκρηπίδας.

Η 24 Ιουλίου είναι μια συμβολική ημερομηνία για τους “νεοοθωμανούς” του καθεστώτος της Αγκυρας καθώς έχει υπογραφεί η Συνθήκη της Λωζάνης. Στην αμφισβήτηση και την αναθεώρηση αυτής της Συνθήκης συμπυκνώνεται όλη η στρατηγική του αναθεωρητισμού και του “νεοθωμανισμού” που αποτελεί αποτελεί κατευθυντήριο άξονα των μακρόπνοων σχεδιασμών της Αγκυρας επί “βασιλείας” Ερντογάν. Αποκτά τώρα μεγαλύτερη σημασία, καθώς συμπίπτει με την “επίσημη πρώτη” της επαναλειτουργίας της Αγίας Σοφίας ως τζαμιού, με διάταγμα του Ερντογάν που καταργεί αντίστοιχο διάταγμα του Κεμάλ Ατατούρκ.

Τα σενάρια

Σύμφωνα με «Τα Νέα», τα σχέδια αποτροπής και εξουδετέρωσης της τουρκικής ενέργειας ήταν έτοιμα από τους Έλληνες επιτελείς εδώ και πάρα πολύ καιρό και απλώς επικαιροποιούνταν, αναπροσαρμόζονταν και εμπλουτίζονταν ανάλογα με τις εξελίξεις. Ο σχεδιασμός του «Πενταγώνου» περιλαμβάνει δύο βασικά σενάρια αντίδρασης σε περίπτωση που το ερευνητικό σκάφος «Oruc Reis» – ή όποιο άλλο τουρκικό ερευνητικό σκάφος – αποπειραθεί να απλώσει καλώδια για σεισμικές έρευνες εντός της ελληνικής υφαλοκρηπίδας. Αν τελικά η Αγκυρα αποφασίσει να στείλει το «Oruc Reis» εντός της υφαλοκρηπίδας μας για έρευνες – διότι μέχρι χθες το τουρκικό σκάφος ήταν ακόμη αγκυροβολημένο στην Αττάλεια – θα ενεργοποιηθούν τα ακόλουθα σενάρια αντίδρασης.

1ο Σενάριο: Το «Oruc Reis» αποπλέει από την Αττάλεια και κινείται με στόχο να μπει στην ελληνική υφαλοκρηπίδα. Συνοδεύεται μόνο από τα βοηθητικά σκάφη («Αttaman» και «Cengis Han») και όχι από τουρκικά πολεμικά. Σ’ αυτή την περίπτωση η παρουσία των Ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων στην περιοχή θα είναι αισθητή αλλά δεν θα επιδιωχθεί κλιμάκωση.

Αμεσα, σύμφωνα με πληροφορίες, θα παρακολουθείται όλη η πορεία του τουρκικού σκάφους – και κυρίως αν επιχειρήσει να απλώσει καλώδια – με κάθε μέσο που διαθέτουν οι Ενοπλες Δυνάμεις (ηλεκτρονικά, με αεροσκάφη). Θα σπεύσει ταχύτατα ελληνική φρεγάτα στην περιοχή με στόχο να εμποδίσει την είσοδο του «Οruc Reis» στην ελληνική υφαλοκρηπίδα και θα ζητήσει από το τουρκικό σκάφος να απομακρυνθεί. Κάτι ανάλογο είχε συμβεί τον Οκτώβριο του 2018. Τότε οι Τούρκοι είχαν εκδώσει Navtex και είχαν στείλει το «Barbaros» για έρευνες νότια του Καστελορίζου, ξανά εντός ελληνικής υφαλοκρηπίδας. Στην περιοχή έφτασε η ελληνική φρεγάτα «Νικηφόρος Φωκάς» και ζήτησε από το «Βarbaros» να αποχωρήσει από το σημείο, προτού εισέλθει στην ελληνική υφαλοκρηπίδα. Το τουρκικό σκάφος αποχώρησε μετά τη δυναμική ελληνική αντίδραση χωρίς να προχωρήσει σε άλλες επιθετικές ενέργειες.

2ο σενάριο: Το «Oruc Reis» κατευθύνεται στην ελληνική υφαλοκρηπίδα, επιχειρεί να απλώσει καλώδια και συνοδεύεται και από τουρκικά πολεμικά πλοία. Η παρουσία των Ενόπλων Δυνάμεων θα είναι ενισχυμένη προκειμένου η Αγκυρα να λάβει άμεσα το μήνυμα ότι η Ελλάδα δεν θα επιτρέψει παραβίαση των κυριαρχικών δικαιωμάτων της.

Θα σπεύσουν στο σημείο όχι μόνο μία φρεγάτα, αλλά πολλά από τα πλοία του Ελληνικού Στόλου (φρεγάτες, κανονιοφόροι, υποβρύχια, τορπιλάκατοι) που βρίσκονται αυτή την περίοδο στην περιοχή του Νότιου Αιγαίου και των Δωδεκανήσων στο πλαίσιο της αποστολής επιτήρησης των μεταναστευτικών ροών. Αναμένεται να χρησιμοποιηθούν δε και κάποια από τα πολεμικά πλοία που είναι μονίμως «αγκιστρωμένα» σε ακριτικά νησιά. Σημειώνεται ότι από τις αρχές του χρόνου βρίσκονται συνεχώς εν πλω περί τα 15 πλοία στο Αιγαίο. Και προβλέπεται να αναλάβουν αποστολές αποτροπής της τουρκικής πρόκλησης.

Το σενάριο αντίδρασης προβλέπει επίσης υποστήριξη και από την Αεροπορία, ενώ είναι πολύ πιθανόν να αξιοποιηθούν και μονάδες του ΠΝ που βρίσκονται στη Κρήτη.

Ουσιαστικά θα επιχειρηθεί να στηθεί ένα πλωτό «φράγμα» από πολλές μονάδες του Πολεμικού Ναυτικού. Στόχος θα είναι να καταδειχθεί με εμφατικό τρόπο στην Τουρκία ότι οι Ενοπλες Δυνάμεις έχουν εντολή να αποτρέψουν άμεσα σεισμική έρευνα σε περιοχή εντός ελληνικής κυριαρχίας. Και σ’ αυτή την περίπτωση θα ζητηθεί από τουρκικό ερευνητικό σκάφος να απομακρυνθεί.

Το εναλλακτικό σενάριο: Η απελευθέρωση των κανόνων στρατιωτικής εμπλοκής προβλέπονται σε περίπτωση που η Τουρκία είναι αποφασισμένη να κλιμακώσει την πρόκληση. Αν δηλαδή δεν απομακρύνει το ερευνητικό σκάφος και ταυτόχρονα προκαλέσει και με άλλες επιθετικές ενέργειες με τα πολεμικά της μέσα. Πληροφορίες αναφέρουν πάντως πως έχει συζητηθεί και ένα εναλλακτικό σενάριο αποτροπής της τουρκικής πρόκλησης χωρίς τη χρήση στρατιωτικών μέσων. Είναι γνωστό ότι για να πραγματοποιηθεί μία σεισμική έρευνα απαιτείται η πόντιση, το άπλωμα των καλωδίων και των εργαλείων στη θάλασσα και στον βυθό. Πρόκειται για όργανα και εργαλεία πολύ ακριβά. Σε περίπτωση θαλασσοταραχής ή σύγκρουσης του ερευνητικού σκάφους με ένα άλλο σκάφος, όχι απαραίτητα στρατιωτικό, η ζημιά για το τουρκικό σεισμογραφικό θα είναι μεγάλη και η έρευνα θα σταματήσει. Κι αυτό είναι κάτι που έχει μελετηθεί ενδελεχώς από την Αθήνα.

Τα Διεθνή μηνύματα

Προς το παρόν στο μέτωπο της ελληνοτουρκικής αντιπαράθεσης επικρατεί επίπλαστη ηρεμία, αν και οι δύο πλευρές βρίσκονται σε επιφυλακή, με τις στρατιωτικές και ναυτικές δυνάμεις τους σε επαγρύπνηση.

Ο Ερντογαν και οι στρατηγοί του θα χρειασθεί να σκεφθούν δυό και τρεις φορές οποιαδήποτε απόφαση, καθώς τα μηνύματα από τις μεγάλες δυνάμεις είναι αποτρεπτικά – κανείς δεν θέλει κλιμάκωση της έντασης και ενδεχόμενη “ανάφλεξη”, που θα ανέτρεπε τις υφιστάμενες ισορροπίες.

ΗΠΑ, ΝΑΤΟ, Ευρωπαίοι, Ρωσία αποδοκιμάζουν – σε υψηλούς ή χαμηλούς τόνους – τις τουρκικές ενέργειες, δίνοντας προτεραιότητα στη διατήρηση της ειρήνης και της σταθερότητας στην περιοχή. Ολοι υποδεικνύουν ως λύση την προσφυγή στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, του οποίου οι αποφάσεις θα δεσμεύουν και τις δύο χώρες.

Οσον αφορά τη στάση των ΗΠΑ, η ελληνική πλευρά αποδίδει ιδιαίτερη σημασία στις σημερινές δηλώσεις του Αμερικανού πρεσβευτή στην Αθήνα Τζέφρι Πάιατ, ο οποίος είπε ότι «οι Ηνωμένες Πολιτείες τηρούν τις αρχές του διεθνούς ναυτικού δικαίου, βάσει των οποίων τα νησιά, συμπεριλαμβανομένου του Καστελλόριζου, έχουν ακριβώς την ίδια υφαλοκρηπίδα και δικαιώματα ΑΟΖ όπως και κάθε περιοχή στην ηπειρωτική χώρα».

Διεθνείς σχολιαστές εκφράζουν την άποψη ότι ο Ερντογάν πέτυχε σ’αυτή τη φάση ό,τι ήθελε και θα αποφύγει να “βάλει φωτιά στην πυριτιδαποθήκη” στέλνοντας ένα πλοίο για έρευνες στην ελληνική υφαλοκρηπίδα.

Οπως λένε, αυτό που ήθελε πρωτίστως η Αγκυρα, είναι να επαναβεβαιώσει εμπράκτως τις διεκδικήσεις της στην περιοχή και παράλληλα να θέσει υπό αμφισβήτηση ότι τα νησιά έχουν υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ – και μάλιστα τόσο δυσανάλογα μεγάλη προς την έκταση τους, όπως στην περίπτωση του Καστελλόριζου.

Κοντά στην επίμαχη θαλάσσια περιοχή συρρέουν ελληνικές και τουρκικές ναυτικές δυνάμεις, που βρίσκονται σε επιχειρησιακή ετοιμότητα, έτοιμες να αναλάβουν δράση αν χρειασθεί. Μάλλον εν θα χρειασθεί…