“Βόμβα μεγατόνων” το ν/σ για τις διαδηλώσεις- Οι συνταγματολόγοι, η αντιπολίτευση και ο ρόλος Μπακογιάννη

Όπως αναφέρει το news247.gr tο νομοσχέδιο για τις διαδηλώσεις, φέρεται να έχει πίσω του μεγάλη ιστορία. Αρχικές σκέψεις για μία τέτοιου είδους παρέμβαση αποδίδονται στον Γιώργο Καμίνη όταν αυτός ήταν Δήμαρχος Αθήνας. Μάλιστα σύμφωνα με πληροφορίες που έχουν δημοσιευθεί, το νομοθέτημα στηρίζεται στις απόψεις συνταγματολόγων που πρόσκεινται στον χώρο του εκσυγχρονιστικού κέντρου, όπως ο Νίκος Αλιβιζάτος. Επίσης η πρόταση αυτή αποτέλεσε στοιχείο της προεκλογικής εκστρατείας του Κώστα Μπακογιάννη, προκειμένου να διεκδικήσει το Δήμο της Αθήνας. Η πρόταση του νυν δημάρχου είναι ο χώρος που δεσμεύεται για μία συλλογική διαμαρτυρία να είναι αντίστοιχος του προβλεπόμενου όγκου της διαδήλωσης

Αξίζει να σημειωθεί ότι η κατάθεση του νομοσχεδίου ανακοινώθηκε για πρώτη φορά από τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη στην ομιλία του στο 13ο Συνέδριο της Νέας Δημοκρατίας. Με την επισήμανση μάλιστα ότι θα κατατεθεί «την άλλη εβδομάδα» δηλαδή στις αρχές του 2020. Στην συνέχεια διαρροές σχετικά με το περιεχόμενο του δημοσιεύθηκαν στον τύπο σε δύο εφημερίδες (Καθημερινή, Τα Νέα) ενώ συγκεκριμένες αναφορές έγιναν και από τον ραδιοφωνικό σταθμό ΣΚΑΙ.

Ο σχεδιασμός της κυβέρνησης

Τι λέει ο Περισσός

Για τον Περισσό το συγκεκριμένο νομοσχέδιο θεωρείται «Casus Belli» (αιτία πολέμου) με την κυβέρνηση. Ήδη ο Περισσός από τα πρώτα δημοσιεύματα που προέκυψαν με αφορμή την συγκεκριμένη νομοθετική ρύθμιση εξέφρασε την κατηγορηματική αντίθεση του. Ζήτησε από την κυβέρνηση «να μην τολμήσει» να φέρει το συγκεκριμένο νομοθέτημα.

Σε ανακοίνωσή του μάλιστα τον Φεβρουάριο επισήμανε πως  «οι ορισμοί του νομοσχεδίου για το τι θεωρείται συνάθροιση, σε συνδυασμό με την υποχρέωση γνωστοποίησης και τις γενικές διατυπώσεις περί «κινδύνου δημόσιας ασφάλειας» και «διατάραξης της κοινωνικοοικονομικής ζωής», δίνουν τη δυνατότητα στις αστυνομικές αρχές να απαγορεύουν, να περιορίζουν και να καταστέλλουν κατά το δοκούν διαδηλώσεις, συγκεντρώσεις, ακόμη κι απλές διαμαρτυρίες μιας ομάδας ανθρώπων. Την ίδια στιγμή επιφυλάσσει βαριές ποινές, με ιδιώνυμο αδίκημα, σε όσους δεν συμμορφωθούν «προς τας υποδείξεις». Το ΚΚΕ υποστηρίζει πως αποδεικνύεται ότι η κυβέρνηση « δήθεν «στοχεύει τις ολιγομελείς συγκεντρώσεις που δημιουργούν προβλήματα». Στην ουσία, με αυτό το νομοσχέδιο, στοχεύει δυνητικά κάθε συγκέντρωση».

Πρόσφατα το ΚΚΕ εξαπέλυσε επίθεση κατά του δημοσιογράφου Άρη Πορτοσάλτε λόγω της προσπάθειας υπεράσπισης του «Μεγάλου Περίπατου» της Αθήνας με το επιχείρημα ότι οι διαδηλώσεις δημιουργούν προβλήματα κίνησης στο κέντρο της πόλης. «Τι κι αν χθες αυτοί που κινητοποιούνταν ήταν οι κατά τα άλλα “ήρωες” υγειονομικοί» σημειώνει ο Περισσός. 

Αναφερόμενος μάλιστα στο κυκλοφοριακό πρόβλημα που δημιούργησαν οι αλλαγές στο κέντρο της Αθήνας αναρωτήθηκε:

«Αλήθεια για το σημερινό χάος στο κέντρο της Αθήνας ποια κινητοποίηση ευθύνεται;». Ένα από τα ισχυρά επικοινωνιακά επιχειρήματα του ΚΚΕ ήταν η συγκέντρωση που πραγματοποίησε την Πρωτομαγιά με αυστηρή τήρηση των κανόνων ασφαλείας για τον Covid 19, τεκμηριώνοντας στην πράξη τον ισχυρισμό ότι δεν απαιτείται ειδική νομοθεσία προκειμένου οι διαδηλώσεις να πραγματοποιούνται λαμβάνοντας υπόψη τις ανάγκες του κοινωνικού συνόλου.

Οι ομοιότητες με τα διατάγματα της 7ετίας

Όπως γράφει ο Γεράσιμος Λιβιτσάνος στο news247.gr ένα από τα εντυπωσιακά στοιχεία του νομοσχεδίου, είναι η ομοιότητα των διατάξεων του με το Νομοθετικό Διάταγμα 794/1971. Δηλαδή το θεσμικό πλαίσιο για την διενέργεια των δημόσιων συναθροίσεων, που ίσχυσε κατά την 7ετία της Χούντας.

Σε ορισμένα σημεία η συγκριτική ανάγνωση των δύο κειμένων δείχνει ότι στην πραγματικότητα έχει γίνει μετάφραση από την καθαρεύουσα του 1971, στην δημοτική. Επίσης υπάρχει μεγάλη συνάφεια στην δομή του νομοσχεδίου και στο πνεύμα των διατάξεων. Γεγονός που προβληματίζει. Πάρα το γεγονός ότι εφόσον ψηφιστεί το νομοθέτημα, αυτό θα γίνει με τους κανόνες της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας και με βάση το άρθρο 11 του Συντάγματος. Σαφώς όμως η εικόνα αυτή έρχεται σε αντίθεση με την αιτιολογική έκθεση του νομοσχεδίου όπου σημειώνεται ότι στόχος είναι «να διαμορφώσει ένα σύγχρονο νομικό πλαίσιο για την άσκηση του δικαιώματος του συνέρχεσθαι».

Ορισμένα χαρακτηριστικά παραδείγματα των διατάξεων που περιέχονται στο νομοσχέδιο του Υπουργείου Προστασίας του Πολίτη και στο Νομοθετικο Διάταγμα 784 είναι τα εξής:

Προβλέψεις για την απαγόρευση συνάθροισης

ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟΝ ΔΙΑΤΑΓΜΑ 794 ΦΕΚ Α 1/1.1.1971: «Γνωστοποιηθείσης κατά το άρθρον  3  παράγραφοι  4  και  5  του παρόντος  δημοσίας  συναθροίσεως εν υπαίθρω, η αστυνομική αρχή δύναται να απαγορεύση ταύτην, εάν ήθελε  κρίνει,  μετ`  έρευναν,  ότι  εκ  της πραγματοποιήσεως  αυτής  επίκειται κίνδυνος διά την δημοσίαν τάξιν και ασφάλειαν, μη δυνάμενος να αποτραπή δι` ηπιωτέρων αστυνομικών μέτρων. Αντί  της  πλήρους  απαγορεύσεως  δύναται,  δι` ητιολογημένης αποφάσεως της αρμοδίας  αστυνομικής  διά  την  απαγόρευσιν  αρχής,  να επιτραπή  η  συνάθροισις  υπό  όρους,  ως η μετάθεσις του χρόνου ή του τόπου της συναθροίσεως ή υπό άλλους ειδικούς  περιορισμούς  πέραν  των υπό του παρόντος οριζομένων».

ΝΟΜΟΣΧΕΔΙΟ «ΔΗΜΟΣΙΕΣ ΥΠΑΙΘΡΙΕΣ ΣΥΝΑΘΡΟΙΣΕΙΣ»: «Επικείμενη δημόσια υπαίθρια συνάθροιση μπορεί να απαγορευθεί αν: α. επαπειλείται σοβαρός κίνδυνος για τη δημόσια ασφάλεια, λόγω ιδιαιτέρως πιθανής διάπραξης σοβαρών εγκλημάτων ιδίως κατά της ζωής, της σωματικής ακεραιότητας, της ιδιοκτησίας και της πολιτειακής εξουσίας ή β. απειλείται σοβαρή διατάραξη της κοινωνικοοικονομικής ζωής σε ορισμένη περιοχή ή γ. πρόκειται για δημόσια υπαίθρια συνάθροιση ο σκοπός της οποίας αντιτίθεται προς το σκοπό ήδη προγραμματισμένης γνωστοποιηθείσας κατά τα οριζόμενα στο άρθρο 3 του παρόντος και μη απαγορευθείσας συνάθροισης που πραγματοποιείται ή βρίσκεται σε εξέλιξη στην ίδια περιοχή ή εγγύς της ίδιας περιοχής και κατά το αυτό χρονικό διάστημα».

Προβλέψεις για την διάλυση Δημόσιας Συνάθροισης

ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟΝ ΔΙΑΤΑΓΜΑ 794 ΦΕΚ Α 1/1.1.1971: «Η αστυνομική αρχή δύναται να διαλύση δημοσίαν, κατά  το  παρόν Νομοθετικόν   Διάταγμα,  συνάθροισιν  εις  τας  ακολούθους  και  μόνον περιπτώσεις: α) Εάν ο  διοργανώσας  την  δημοσίαν  συνάθροισιν,  ή  μέλος  της οργανωτικής αυτής επιτροπής ή τις των ορισθέντων ομιλητών, εμπίπτη εις τινα των περιπτώσεων των διατάξεων του άρθρου 2 του παρόντος. β)  Εάν η δημοσία συνάθροισις δεν εγνωστοποιήθη προσηκόντως, κατά τα οριζόμενα εν παραγράφοις 4 και 5 του άρθρου 3 του παρόντος,  ή  εάν πραγματοποιήται   κατά   παράβασιν   ουσιωδών   όρων   της   γενομένης γνωστοποιήσεως. γ) Εάν η δημοσία εν υπαίθρω συνάθροισις  πραγματοποιήται,  καίτοι απαγορευθείσα  κατά  τα  οριζόμενα εν παραγράφοις 1 έως 5 του άρθρου 6 του παρόντος. δ) Εάν η δημοσία συνάθροισις διεξάγεται κατά παράβασιν όρου τινός εκ των οριζομένων εν άρθροις 4,  5  και  6  παράγραφοι  6  έως  9  του παρόντος και ε)  Εάν  η  δημοσία  συνάθροισις  εξελίσσεται εις βιαίαν ή εκ της συνεχίσεως αυτής προκαλήται άμεσος κίνδυνος της ζωής ή  της  σωματικής ακεραιότητος των μετεχόντων ή εάν οι μετέχοντες ταύτης εκτρέπωνται εις αξιοποίνους πράξεις.

2.  Εις την περίπτωσιν του εδαφίου δ` της προηγουμένης παραγράφου η  αστυνομική  αρχή  οφείλει  πρό  πάσης  ενεργείας  να ζητήση από τον πρόεδρον της συναθροίσεως και τα μέλη της οργανωτικής αυτής επιτροπής, όπως αποκαταστήσουν την νόμιμον διεξαγωγήν ή άλλως κηρύξουν την  λήξιν ταύτης, μόνον δε εν αρνήσει ή αδυναμία τούτων, δικαιούται να προβή εις την διάλυσιν της συναθροίσεως.

3.  Ευθύς,  ως  η  αστυνομική  αρχή διατάξη την διάλυσιν δημοσίας συναθροίσεως, οι μετέχοντες ταύτης οφείλουν ν` απομακρυνθούν. Κανονισμός καταρτιζόμενος υπό των Αρχηγείων της  Χωροφυλακής  και της  Αστυνομίας Πόλεων, εγκρινόμενος δε διά Β.Διατάγματος, εκδιδομένου προτάσει των Υπουργών Δικαιοσύνης, Εσωτερικών και Δημοσίας Τάξεως  και δημοσιευόμενος  διά της Εφημερίδος της Κυβερνήσεως, θέλει καθορίσει τα της διαδικασίας  της  διαλύσεως,  ως  και  τας  προϋποθέσεις  και  τας συνθήκας,  υπό τας οποίας οι άνδρες της δημοσίας δυνάμεως και τα τυχόν μετ` αυτών  συμπράττοντα  όργανα,  δύνανται,  πρός  διάλυσιν  δημοσίων συναθροίσεων  να  ποιήσωνται  χρήσιν  των  όπλων άνευ ουδεμιάς διά τας συνεπείας ευθύνης».

ΝΟΜΟΣΧΕΔΙΟ «ΔΗΜΟΣΙΕΣ ΥΠΑΙΘΡΙΕΣ ΣΥΝΑΘΡΟΙΣΕΙΣ»: «Η διάλυση δημόσιας υπαίθριας συνάθροισης που βρίσκεται σε εξέλιξη δύναται να διαταχθεί, εάν: α. πραγματοποιείται παρά την έκδοση απόφασης απαγόρευσης του άρθρου 6 του παρόντος ή β. συμμετέχοντες δεν συμμορφώνονται προς τους περιορισμούς που επιβλήθηκαν σε σχέση με αυτή, σύμφωνα με την παράγραφο 2 του άρθρου 7 του παρόντος ή γ. μετατρέπεται σε βίαιη με τη διάπραξη σοβαρών αξιόποινων πράξεων, όπως επιθέσεων κατά προσώπων, εμπρησμών, φθορών δημόσιας ή ιδιωτικής περιουσίας, βιαιοπραγιών κατά της αστυνομικής δύναμης και ιδίως σε περιπτώσεις που χρησιμοποιούνται αυτοσχέδιοι εκρηκτικοί και εμπρηστικοί μηχανισμοί, φωτοβολίδες, αιχμηρά αντικείμενα ή από τη συνέχισή της προκαλείται άμεσος κίνδυνος κατά της ζωής ή σωματική βλάβη ή δ. από τη συνέχισή της προκαλείται άμεσος κίνδυνος για τη ζωή ή τη σωματική ακεραιότητα των συμμετεχόντων ή συμμετέχοντες τελούν αξιόποινες πράξεις, πέραν εκείνων που αναφέρονται στη προηγούμενη περίπτωση ή ε. πραγματοποιείται χωρίς να έχει γνωστοποιηθεί σύμφωνα με τα οριζόμενα στις παραγράφους 1 και 2 του άρθρου 3 του παρόντος, με την επιφύλαξη των οριζομένων στην παράγραφο 3 του ιδίου άρθρου».

Προβλέψεις για την συνεργασία διοργανωτών συνάθροισης με τις αρχές

ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟΝ ΔΙΑΤΑΓΜΑ 794 ΦΕΚ Α 1/1.1.1971:  «Ο  πρόεδρος  της  δημοσίας  συναθροίσεως  και  τα  μέλη  της ορισθείσης τυχόν οργανωτικής επιτροπής οφείλουν  να  παρίστανται  καθ` όλην  την  διάρκειαν  της  συναθροίσεως.   Ο  πρόεδρος και τα μέλη της οργανωτικής επιτροπής υποχρεούνται  να  μεριμνούν  διά  την  κανονικήν διεξαγωγήν  της  συναναθροίσεως,  ως και διά την τήρησιν των διατάξεων του παρόντος και  των  κειμένων  νόμων,  λαμβάνοντες  πρός  τούτο  παν πρόσφορον  μέτρον  και  δικαιούμενοι να επικαλώνται την παρέμβασιν της Αστυνομίας. Δικαιούνται πρός τούτοις να διακόψουν την συνάθροισιν  και να  επαναλάβουν ταύτην εντός πάντοτε του ορισθέντος χρόνου αυτής ή και να κηρύξουν την λήξιν ταύτης ανά πάσαν στιγμήν»

ΝΟΜΟΣΧΕΔΙΟ «ΔΗΜΟΣΙΕΣ ΥΠΑΙΘΡΙΕΣ ΣΥΝΑΘΡΟΙΣΕΙΣ»: «Ο οργανωτής της συνάθροισης υποχρεούται να μεριμνά για την ομαλή διεξαγωγή της λαμβάνοντας κάθε αναγκαίο και πρόσφορο μέτρο. Ιδίως, ο οργανωτής της συνάθροισης: α. συνεργάζεται άμεσα με την αρμόδια αστυνομική ή λιμενική αρχή και ιδίως με τον Αστυνομικό ή Λιμενικό Διαμεσολαβητή και συμμορφώνεται στις υποδείξεις τους παρέχοντας τη συνδρομή του στην προσπάθεια για την τήρηση της τάξης και την ομαλή πραγματοποίηση της συνάθροισης. β. ενημερώνει τους μετέχοντες στη συνάθροιση για την υποχρέωσή τους να μη φέρουν και χρησιμοποιούν αντικείμενα πρόσφορα για την άσκηση βίας και ζητεί την παρέμβαση της αρμόδιας αστυνομικής ή λιμενικής αρχής για την απομάκρυνση ατόμων που φέρουν τέτοια αντικείμενα, γ. ορίζει επαρκή αριθμό ατόμων, τα οποία παρέχουν συνδρομή στην περιφρούρηση της συνάθροισης».

Συνολικά το συγκεκριμένο νομοσχέδιο έρχεται να αντικαταστήσει νομοθεσία της 7ετίας. Όπως σημειώνεται και στην έκθεση καταργούμενων διατάξεων που το συνοδεύει τα νομοθετήματα των οποίων παίρνει την θέση είναι τα εξής: «Ν.δ.794/1971 «Περί δημοσίων συναθροίσεων» (Α’1), το β.δ. 269/1972 «Περί εγκρίσεως του κανονισμού διαλύσεως δημοσίων συναθροίσεων» (Α’59) και το β.δ. 168/1972 «Περί καθορισμού των χώρων πόλεων τινών εις τους οποίους απαγορεύεται η πραγματοποίησις δημοσίων συναθροίσεων εν υπαίθρω και η διέλευσις κινουμένων τοιούτων» (Α΄35)».

Στοιχείο που εγείρει ένα ακόμη ερώτημα: Γιατί αυτού του είδους τα νομοθετικά κατασκευάσματα παρέμεναν ενεργά επί 50 χρόνια.