Χαλβατσιώτης στο libre: Προς το παρόν οι μεταλλάξεις δεν εμπνέουν ανησυχία

Με τη συχνότητα που καταγράφονται οι νέες μεταλλάξεις του κοροναϊού, οι περισσότερες από τις οποίες φαίνεται να είναι πιο μολυσματικές, μας δημιουργείται η εντύπωση ότι συνεχώς ξεσπούν νέες εστίες αναζωπύρωσης της πανδημίας, την οποία αγωνίζεται η παγκόσμια κοινότητα να σβήσει με όπλο τα εμβόλια κατά του SARS-COV-2.

Της Ρούλας Σκουρογιάννη

Στη μετάλλαξη από τη Βρετανία, προστέθηκε η μετάλλαξη της Νοτίου Αφρικής, της Βραζιλίας και πιο πρόσφατα, της Καλιφόρνια και της Ουγκάντα… και πόσες άλλες αναμένουμε να ακούσουμε τις επόμενες ημέρες ή εβδομάδες στον πόλεμο με τον πολυπρόσωπο ιό.

Εκείνο που ανησυχεί κυρίως είναι «το καινούριο» που φέρνουν οι νέες μεταλλάξεις: 

• αν επιδεινώνεται η επίπτωση στη σοβαρότητα και θνητότητα της νόσου, 
• αν τα στελέχη θα μπορούσαν να διαφύγουν της ανοσιακής απάντησης που επάγουν τα εμβόλια,
• αν τα τεστ που έχουμε είναι ικανά να «πιάσουν» τις νέες μεταλλάξεις.

Πρόσφατη  ερευνητική μελέτη υποδεικνύει ότι το νέο στέλεχος του κοροναϊού στην Καλιφόρνια είναι πιο μολυσματικό και σύμφωνα με τους ειδικούς θεωρείται ότι θα πρέπει να ανακηρυχθεί ως «στέλεχος υπό διερεύνηση».

Για το στέλεχος της Βρετανίας, έκθεση του ΠΟΥ αναφέρει αυξημένη μεταδοτικότητα κατά (36%-75%), πιθανή αύξηση της σοβαρότητας και θνητότητας της νόσου, όμως δε φαίνεται να επηρεάζει την αποτελεσματικότητα των τριών εμβολίων από την Pfizer, Moderna & Astra-Zeneca/Oxford.

Για το στέλεχος της Νοτίου Αφρικής, ο ΠΟΥ αναφέρει αυξημένη μεταδοτικότητα κατά περίπου 50%, αλλά μάλλον χωρίς επίπτωση στην σοβαρότητα και θνητότητα της νόσου. Όμως σχετικά με την αποτελεσματικότητα των εμβολίων, όσον αφορά τα εμβόλια της Moderna και Pfizer-BioNTech φαίνεται να επηρεάζεται η δυνατότατα εξουδετέρωσης, αλλά είναι άγνωστο αν επηρεάζεται η προστασία από την εκδήλωση της νόσου. Σχετικά με τα εμβόλια της Novavax και της Johnson & Johnson, φαίνεται να παρέχουν ελαττωμένη προστασία, ενώ όσο αφορά το εμβόλιο της AstraZeneca/ Oxford φαίνεται να επηρεάζεται σημαντικά η αποτελεσματικότητα του.

Το στέλεχος της Βραζιλίας φαίνεται να σχετίζεται με αυξημένη μεταδοτικότητα αλλά δεν υπάρχουν ακόμα στοιχεία που να αφορούν την αποτελεσματικότητα όσον αφορά την προστασία που παρέχουν τα διάφορα εμβόλια εναντίον του. Τα αρχικά εμβόλια των Pfizer και Moderna έχουν αποδειχθεί ότι εξουδετερώνουν μεν την Νοτιοαφρικανικής μετάλλαξη στο εργαστήριο αλλά με ελαττωμένα  ποσοστά ανταπόκρισης.

Το στέλεχος της Καλιφόρνια φαίνεται να είναι κάπως πιο μεταδοτικό και να αυξάνει τον κίνδυνο σοβαρής νόσου και ανάγκη νοσηλείας σε ΜΕΘ  και το θάνατο, σύμφωνα με τα πρώτα επιδημιολογικά δεδομένα.

Για να βάλουμε σε τάξη όλες αυτές τις πληροφορίες, μιλήσαμε με τον Παναγιώτη Χαλβατσιώτη, Αναπληρωτή Καθηγητή Παθολογίας Σακχαρώδη Διαβήτη Ιατρικής Σχολής Ε.Κ.Π.Α., Β΄ Προπαιδευτική Παθολογική –Μονάδα Έρευνας– Διαβητολογικό Κέντρο, Πανεπιστημιακό Γ.Ν.Α. «Αττικόν», ο οποίος εξήγησε στο libre:

«Τα ερωτήματα που προκύπτουν σε κάθε μετάλλαξη είναι τρία:

• το πρώτο, αφορά στο εάν ανιχνεύουν τη μετάλλαξη τα ήδη υπάρχοντα διαγνωστικά τεστ,
• το δεύτερο αφορά στο εάν έχει διαφορετικά χαρακτηριστικά στη μετάδοσηκαι στη βαρύτηταλοίμωξης, και
• το τρίτο αφορά στο εάν το καλύπτει το εμβόλιο.

Έως τώρα, όσες μελέτες έγιναν στις μεταλλάξεις της Ν. Αφρικής, της Ουγκάντα, της Βρετανίας ή της Καλιφόρνια, δείχνουν ότι τα εμβόλια καλύπτουν και για τη μόλυνση από μεταλλαγμένα στελέχη.

Οι ανακοινώσεις αναφέρουν ότι μπορεί η αποτελεσματικότητα να μειώνεται σε κάποιο ποσοστό: για παράδειγμα, αντί το εμβόλιο να καλύπτει σε ποσοστό 95% καλύπτει περίπου στο 80%, ή στο εμβόλιο που η κάλυψή του ήταν 70% για τα μεταλλαγμένα στελέχη είναι 60%.

Σχετικά με τα ήδη υπάρχοντα διαγνωστικά τεστ διαπιστώθηκε ότι ανιχνεύουν τη μετάλλαξη.

Βρέθηκε, επίσης, ότι οι μεταλλάξεις της Ν. Αφρικής και της Βρετανίας έχουν αυξημένη μεταδοτικότητα, δηλαδή ο δείκτης R είναι πολύ πιο υψηλός.

Ωστόσο, βρισκόμαστε, ακόμα σε ελεγχόμενη φάση. Να μην ξεχνάμε ότι ο ιός είναι και αυτός ένας ζωντανός οργανισμός, που μεταλλάσσεται για να επιβιώσει. Ακόμα και όταν οι ιοί εξουδετερώνονται μέσω του εμβολιασμού, κάποια στελέχη επιβιώνουν και προσπαθούν να εξαπλωθούν.

Προς το παρόν, οι μεταλλάξεις του κοροναϊού δεν εμπνέουν ιδιαίτερη ανησυχία.

Μεγαλύτερη είναι η ανησυχία μας να καλυφθεί όσο το δυνατόν μεγαλύτερο ποσοστό του πληθυσμού, έστω και αν η κάλυψη είναι στο 60% ή 70%, ώστε να μην ξαναδούμε ασφυκτική πίεση στο Σύστημα Υγείας ή να ακυρώνονται χειρουργεία στα νοσοκομεία. Δεν μπορεί στο νοσοκομείο ΕΛΠΙΣ, για παράδειγμα, από τις 200 κλίνες, οι 80 να νοσηλεύουν ασθενείς με Covid, σαν να μη μας απασχολούν άλλες ασθένειες στην Ελλάδα. Ή στο ΑΤΤΙΚΟΝ, που είναι ένα γενικό νοσοκομείο, να μην έχουμε, πρακτικά, μία χειρουργική κλινική ή μία ορθοπεδική ή νευροχειρουργική κλινική, να υπολειτουργούμε, όλες οι ΜΕΘ να καταλαμβάνονται από περιστατικά Covid και να μην υπάρχουν διαθέσιμα κρεβάτια για τις άλλες παθήσεις. Να νοσηλεύονται μέσα στην καρδιολογική μονάδα 2-3 περιστατικά, που είναι μη Covid αλλά που δεν θα έπρεπε να είναι μαζί, όπως ένα περιστατικό με σηπτικό σοκ να νοσηλεύεται δίπλα σε έναν καρδιοπαθή.

Η πίεση με τα περιστατικά Covid δημιουργεί άλλα προβλήματα. Όταν, λοιπόν, εμβολιαστούν τα άτομα μεγάλης ηλικίας και δεν αρρωσταίνουν και δε χρειάζονται νοσηλεία και εισαγωγή σε ΜΕΘ, τότε θα είμαστε πιο χαλαροί να αντιμετωπίσουμε οποιοδήποτε καινούριο κίνδυνο (από μία άλλη μετάλλαξη για παράδειγμα).

Μέχρι τότε, όμως, χρειάζεται σωστή παρακολούθηση, όπως ακριβώς γίνεται έως τώρα, με ελέγχους για να γνωρίζουμε εάν πρέπει να κάνουμε κάποιες αλλαγές στα εμβόλια ή στα διαγνωστικά τεστ. Ακόμα δεν έχουμε τέτοια στοιχεία.

Απλώς, η διαπίστωση ότι τα μεταλλαγμένα στελέχη είναι πιο μεταδοτικά, σημαίνει ότι θα πρέπει να προσέχουμε λίγο περισσότερο.
Αυτό γίνεται, όπου διαπιστώνεται η ανάγκη, με τα περιοριστικά μέτρα, σε πολλές χώρες και στην Ευρώπη, αλλά και το κλείσιμο των συνόρων για πολλά κράτη, όπου διαπιστώνονται τα μεταλλαγμένα στελέχη (όπως η Γερμανία με την Πολωνία, για παράδειγμα).

Για αυτό το λόγο, και η δική μας επιτροπή των εμπειρογνωμόνων έλαβε πρόσφατα απόφαση για επιπλέον αυστηροποίηση των μέτρων.

Αυτές είναι οι γενικές αρχές, που εφαρμόζουμε ως υγειονομική κοινότητα για να προφυλαχτούμε από κάτι (δηλαδή τον ιό και τις μεταλλάξεις του) που είναι λιγότερο γνωστό από αυτό που έως τώρα ξέραμε.

Το ότι έχει μία διαφορετική αλληλουχία βάσεων στη σειρά των γονιδίων της μία μετάλλαξη, δε σημαίνει απαραίτητα ότι είναι και εντελώς διαφορετική από τον κοροναϊό.

Για αυτό το λόγο, κανένας δεν μπορεί να προδικάσει αν θα χρειαστεί να κάνουμε και μία τρίτη δόση εμβολίου σε έναν χρόνο ή σε έξι μήνες ή τρεις μήνες ή και ποτέ. Επειδή δεν ξέρουμε πότε θα εμφανιστεί επόμενη μετάλλαξη και πόσο ισχυρή θα είναι».