Τα σύνθετα σενάρια της επόμενης μέρας- Οι διεργασίες στην κεντροαριστερά απέναντι στην κυριαρχία Μητσοτάκη

Ο πολυκερματισμός της αντιπολίτευσης, όπως προέκυψε από τις βουλευτικές εκλογές του 2023, είναι, αναμφίβολα, καθοριστικός παράγοντας, ο οποίος σε συνδυασμό με το 41% της Ν.Δ έχει εγκαθιδρύσει την πολιτική κυριαρχία του Κυριάκου Μητσοτάκη. Επί μήνες παρατηρείται να εντείνεται το κύμα της “κοινωνικής αντιπολίτευσης” που όμως δεν ενισχύει μία συγκεκριμένη εναλλακτική πρόταση διακυβέρνησης αλλά διασπάται σε πολλά μικρά κόμματα και στην “περιοχή” της αποχής και της παραίτησης.

Οι προβλέψεις για την μάχη των ευρωεκλογών φαίνεται πως επιβεβαιώνουν αυτή την τάση. Από τη μία έχουμε υπερκινητικούς πολιτικούς αρχηγούς που συγκρούονται και για τα μείζονα (ακρίβεια, τραγωδία Τεμπών, Κράτος Δικαίου κ.ά) αλλά και για τα ασήμαντα, και από την άλλη ένα αδιάφορο εκλογικό κοινό που μέχρις ώρας μένει αμέτοχο και αναποφάσιστο. Επίσης, από τη μία έχουμε μία κυβέρνηση που προβάλλει μία εικόνα (οικονομικής) ευμάρειας, που όμως δεν μοιράζεται στους πολίτες, και από την άλλη δύο ανταγωνιστικά κόμματα (ΣΥΡΙΖΑ, ΠΑΣΟΚ) στην αντιπολίτευση που δεν έχουν πείσει ότι η δική τους πρόταση ευμάρειας είναι όντως και και καλύτερη, και τεκμηριωμένη, και εφικτή, και εφαρμόσιμη. Σε αυτό το κενό το μεταρρυθμιστικό προφίλ και η διαχειριστική ικανότητα του πρωθυπουργού -παρότι έχει δεχτεί πολλά πλήγματα και αμφισβητείται περισσότερο απ΄ ότι πριν μερικούς μήνες- δείχνει σημάδια αντοχής ώστε το κυβερνών κόμμα να πλησιάσει ή και να ξεπεράσει τον εκλογικό στόχο του 33%.

Η φθορά της κυβέρνησης και η κυριαρχία Μητσοτάκη

Εάν προβάλλει κανείς τις τελευταίες δημοσκοπήσεις στο εκλογικό αποτέλεσμα της 9ης Ιουνίου, την επομένη των ευρωεκλογών θα έχει γίνει μεν ένα “ξεκαθάρισμα λογαριασμών” ως προς το ποιός “κάνει κουμάντο” στην αντιπολίτευση ( ο ΣΥΡΙΖΑ εμφανίζεται σταθερά να προηγείται του ΠΑΣΟΚ κατά 3-4 μονάδες), δεν θα έχει αμφισβητηθεί όμως η πολιτική κυριαρχία Μητσοτάκη.

Το εάν η κυβέρνηση θα εισέλθει σε μία περίοδο πολιτικής φθοράς ως συνέπεια και της κόπωσης από την πενταετή διακυβέρνηση θα εξαρτηθεί από τα αντανακλαστικά της ίδιας. Το πιθανότερο είναι κάθε μέρα που θα περνάει να χρεώνεται σαν διπλή, κάτι που αργά ή γρήγορα θα αναγκάσει τον πρωθυπουργό να ανοίξει την ατζέντα του και να αρχίσει να σημειώνει ημερομηνίες πιθανής προσφυγής σε εθνικές κάλπες. Αν και το έχει διαψεύσει, οι νέοι συσχετισμοί στις Βρυξέλλες και οι ανάγκες για μία νέα “ανθρωπογεωγραφία” στην ευρωπαϊκή κεντροδεξιά, ίσως τον αναγκάσουν να κάνει δεύτερες σκέψεις και να ενεργοποιήσει ακόμα και το σενάριο “4+2+4” που είχε περιγραφεί ως πιθανό πριν λίγο καιρό.

Ώρα συγκλίσεων στην κεντροαριστερά- Θα αρθούν οι πολιτικοί εγωϊσμοί;

Το ερώτημα-ζήτημα που θα προκύψει από την βραδιά των ευρωεκλογών δεν θα είναι η ήττα του κυβερνώντος κόμματος αλλά το εάν θα υπάρχει αξιωματική αντιπολίτευση ικανή να το αμφισβητήσει σταδιακά. Και εάν οι αριθμοί δεν περιγράφουν με σαφήνεια κάτι τέτοιο, θα είναι το κατά πόσο οι πολιτικοί εγωϊσμοί στα κόμματα της λεγόμενης κεντροαριστεράς θα αρθούν ή θα συνεχίσουν έμμεσα να διατηρούν την πολιτική κυριαρχία του πρωθυπουργού. Ως προς τούτο είναι πιθανό να κινητοποιηθούν τόσο πολιτικά όσο και εξωπολιτικά κέντρα με σκοπό να βρεθεί ένα σημείο ισορροπίας του συστήματος.

Δύο στοιχεία θεωρούνται βασικά για την έναρξη διεργασιών: πρώτον, το ποσοστό του δεύτερου κόμματος (με βάση τις δημοσκοπήσεις θα είναι ο ΣΥΡΙΖΑ ΠΣ) και η διαφορά του από τη Ν.Δ, και, δεύτερον, εάν το άθροισμα των (σχετικά) όμορων κομμάτων της αντιπολίτευσης μπορεί να παράγει πολιτικό πολλαπλασιασμό και συγκρότηση ισχυρού αντιπολιτευτικού μετώπου με ορατές προοπτικές διακυβέρνησης. Βεβαίως, πρέπει να σημειωθεί, πως ουδείς έχει περιγράψει ακόμα ποιό μοντέλο συγκλίσεων είναι πράγματι εφικτό στα όρια του εκλογικού συστήματος.

Πολλά στελέχη, στον ΣΥΡΙΖΑ, το ΠΑΣΟΚ και τη Νέα Αριστερά μιλούν εδώ και καιρό για την ανάγκη συγκλίσεων με στόχο ένα προοδευτικό μέτωπο. Οι ηγεσίες, ωστόσο, αντιστέκονται και αρνούνται να υπερβούν την περιχαράκωσή τους. Αμφότεροι, Στέφανος Κασσελάκης και Νίκος Ανδρουλάκης, για παράδειγμα, προαναγγέλλουν πρωτοβουλία μετά τις ευρωεκλογές προς αυτή την κατεύθυνση, είναι, όμως, πολύ δύσκολο να συνομιλήσουν εάν η διαφορά μεταξύ των δύο κομμάτων είναι σχετικά μικρή. Θεωρητικά, δεν θα έπρεπε να υπάρχει τέτοιο εμπόδιο, κάποιοι λένε ότι σε μία τέτοια περίπτωση η αναγκαιότητα γίνεται ακόμα πιο επιτακτική.

Όμως, οι συνεργασίες σημαίνουν επώδυνους συμβιβασμούς, μετριασμό των προσωπικών φιλοδοξιών, εγκατάλειψη του αρχηγικού ναρκισσισμού και αμοιβαίες υποχωρήσεις. Και εάν μελετήσει κανείς τις θέσεις και προτάσεις των κομμάτων στα μείζονα που απασχολούν την κοινωνία (αντιμετώπιση της ακρίβειας και αισχροκέρδειας, Εθνικό Σύστημα Υγείας, εξωτερική πολιτική, Κράτος Δικαίου κ.ά) θα βρει περισσότερους κοινούς τόπους απ΄ ότι διαφορές.

Τα σενάρια

Σε ένα υποθετικό σενάριο που ο ΣΥΡΙΖΑ έπιανε τον στόχο του 20%, που μόνος του έθεσε ο αρχηγός του, και η Ν.Δ κινούνταν κοντά στο 33% που έθεσε ως δικό του στόχο ο πρωθυπουργός, ο Στέφανος Κασσελάκης θα έχει το δικαίωμα να ελπίζει ότι μέχρι τις βουλευτικές εκλογές του 2027 (ή και νωρίτερα) μπορεί να αμφισβητήσει την πρωτοκαθεδρία της Ν.Δ, ακόμα και χωρίς πολιτικούς εταίρους. Σε μία τέτοια περίπτωση θα κινητοποιούσε τον μηχανισμό της διεύρυνσης προς το κέντρο και θα προσπαθούσε να προσελκύσει στελέχη κυρίως από το ΠΑΣΟΚ, η δε όποια πρόταση συνεργασίας θα είχε τον χαρακτήρα της αφομοίωσης στο δικό του μοντέλο και όχι κάποιον πολιτικό συγκερασμό.

Εφόσον, όμως, η μεν διαφορά από τη Ν.Δ παραμείνει πολύ μεγάλη και αυτή με το ΠΑΣΟΚ είναι μικρή, τότε οι δύο χώροι πρέπει να αποφασίσουν εάν μπορούν να συγκλίνουν αφήνοντας στην άκρη πολιτικά “εγώ” και απαξιωτικούς χαρακτηρισμούς.

-Στην περίπτωση που ο ΣΥΡΙΖΑ δεν καταφέρει να κινητοποιήσει τελικά το νέο δυνητικό εκλογικό κοινό που διαμορφώνει τον τελευταίο καιρό ο Στέφανος Κασσελάκης με μία επικοινωνική στρατηγική εκτός των γνωστών πολιτικών στερεοτύπων, και συγκεντρώσει ποσοστό κάτω από το 17,8% των περυσινών εκλογών, τότε είναι πολύ πιθανό να ξεσπάσει εσωτερική αμφισβήτηση. Σημαντικός αριθμός γνωστών στελεχών ενδέχεται να συγκροτήσουν επισήμως πλέον ομάδα και να κινηθούν αυτόνομα ως προς την συγκρότηση προοδευτικού μετώπου, κάτι που από τη μία θα προκαλέσει νέα φάση εσωστρέφειας, από την άλλη, όμως, θα επιτρέψει στον πρόεδρο του κόμματος να υλοποιήσει ανενόχλητος το νέο μοντέλο κόμματος (στο τελευταίο σποτ μίλησε για κίνημα που γεννιέται) που έχει κατά νου.

Κρίσιμο στοιχείο για τη συνοχή του ΣΥΡΙΖΑ μετά τις ευρωεκλογές θα αναδειχθεί το εάν ο Στέφανος Κασσελάκης -ασχέτως εκλογικού ποσοστού, ειδικά όμως εφόσον αυτό είναι κάτω από τον στόχο που ο ίδιος έθεσε- δεχτεί να εμπλακεί στις συζητήσεις για συνεργασίες στον χώρο της κεντροαριστεράς ή εάν επιμείνει σε αυτόνομη πορεία υποσχόμενος ότι κάποια στιγμή στο μέλλον, ή με ορίζοντα τις επόμενες βουλευτικές εκλογές, θα κατορθώσει να νικήσει τη Ν.Δ.

Ήδη, ο Στέφανος Κασσελάκης προανήγγειλλε την επεξεργασία ολοκληρωμένου προγράμματος διακυβέρνησης από την πρώτη κιόλας μέρα μετά τις ευρωεκλογές, κάτι που είναι δηλωτικό των προθέσεών του να φτάσει στις επόμενες κάλπες για να διεκδικήσει την εξουσία και, εφόσον χρειαστεί, να αντιμετωπίσει δυναμικά κάθε εσωτερικό κέντρο αμφισβήτησης.

–Από την άλλη, εάν το ΠΑΣΟΚ κινηθεί κοντά στο ποσοστό των βουλευτικών εκλογών, ή και χαμηλότερα, η ηγεσία Ανδρουλάκη θα αμφισβητηθεί και θα τεθούν ζητήματα πολιτικής ταυτότητας και συνεργασιών.

Ως εκ τούτου, τα σενάρια της επόμενης μέρας είναι σύνθετα και οι επιλογές δεν θα είναι εύκολες για κανέναν. Θα τεθεί, επίσης, το ερώτημα ποιός και με ποιόν τρόπο μπορεί να νικήσει τον Κυριάκο Μητσοτάκη –ή τη Ν.Δ...-, και ως προς αυτό είναι πιθανό να αναλάβουν πρωτοβουλίες στο προσκήνιο ή το παρασκήνιο και σημαντικές πολιτικές προσωπικότητες που αυτή τη στιγμή παρατηρούν τις εξελίξεις.

Τι λένε Κασσελάκης και Ανδρουλάκης για την επόμενη μέρα/ Συγκλίσεις και αποκλίσεις

Νίκος Ανδρουλάκης (στην Εφημερίδα των Συντακτών): Το έχω επαναλάβει πολλές φορές ότι μετά τις ευρωεκλογές θα αναλάβω τις απαραίτητες πρωτοβουλίες για την ανασυγκρότηση του προοδευτικού χώρου, πάνω σε ένα συγκεκριμένο πολιτικό σχέδιο το οποίο θα είναι η βάση για το αυριανό κυβερνητικό μας πρόγραμμα. Το κάλεσμα αυτό είναι ανοικτό σε όλους τους προοδευτικούς και δημοκράτες πολίτες και τους πολιτικούς χώρους που έχουμε κοινές αγωνίες. Δεν χωρούν ούτε προσωπικές στρατηγικές, ούτε πρακτικές lifestyle, αντιθέτως απαιτείται σοβαρότητα, γνώση των θεμάτων, αξιοπιστία και συνέπεια λόγων και πράξεων. Ένα δυνατό ΠΑΣΟΚ στις 9 Ιουνίου θα είναι σε θέση να ξεκινήσει τις απαραίτητες διεργασίες και να ενώσει όσους τοποθετούνται από το προοδευτικό κέντρο έως την Αριστερά και το οικολογικό κίνημα.

Απευθυνόμαστε σε όλους τους πολίτες, είτε είχαν στηρίξει στο παρελθόν τον ΣΥΡΙΖΑ είτε από το φόβο προς το χειρότερο στράφηκαν προς τη Νέα Δημοκρατία. Θέλουμε με τις θέσεις μας, τις πολιτικές μας πρωτοβουλίες και το ήθος μας να βάλουμε τις βάσεις και να συσπειρώσουμε τους προοδευτικούς και δημοκράτες πολίτες.

Στέφανος Κασσελάκης (Στα Νέα του Σαββατοκύριακου): Εμείς προχωράμε με πρώτο σταθμό τις ευρωεκλογές. Στόχος μας να συγκροτήσουμε μια μεγάλη, προοδευτική, κοινωνική συμμαχία που θα διεκδικήσει να γίνει πλειοψηφικό ρεύμα και να φέρει την πολιτική αλλαγή. Σε αυτή τη μάχη είναι ευπρόσδεκτος κάθε πολίτης που θέλει και μπορεί να συμβάλει, ακόμη κι αν σήμερα είναι μέλος ή στέλεχος άλλου προοδευτικού κόμματος. Δεν θα υπάρξει face control στον προοδευτικό κόσμο. Είμαι πεπεισμένος ότι την πολιτική αλλαγή θα τη φέρει η κοινωνία και όχι συμφωνίες σε επίπεδο κορυφής. Άρα, η απάντησή μου στο ερώτημά σας είναι ότι ο ΣΥΡΙΖΑ θα προχωρήσει κανονικά στο καταστατικό του συνέδριο, ως η μόνη ανεξάρτητη προοδευτική δύναμη που μπορεί να εκφράσει τον ευρύτερο χώρο και να διεκδικήσει τη διακυβέρνηση της χώρας.