Ρεπορτάζ libre/Επιστρέφει ο “Μολώχ” της ασφάλτου: “3 με 4 νεκροί καθημερινά, τρεις παραπληγικοί”

Στο ίδιο έργο θεατές. Κάθε μέρα. Η άσφαλτος γεμίζει από λαμαρίνες και βάφεται με αίμα. Βρισκόμαστε στον 4ο μήνα του 2024 και κάθε εβδομάδα μας βομβαρδίζουν ειδήσεις με τροχαία. Ο σύμβουλος Οδικής Ασφάλειας της Περιφέρειας Αττικής, Κωνσταντίνος Ιαβέρης, μιλά στο libre. «Κάθε μέρα σκοτώνονται στην Ελλάδα 3 με 4 άτομα και 3 μένουν παραπληγικοί, σε αμαξίδιο, σε κρεβάτι, άλλοι ακρωτηριάζονται… Γι’ αυτό μιλάμε για γενοκτονία. Κανείς δεν πίστευε το προηγούμενο βράδυ ότι την επόμενη μέρα θα είναι θύμα… 650 σπίτια κλείνουν κάθε χρόνο».

Μεσάνυχτα Δευτέρας. Περιοχή, Μαρκόπουλο. Ένας νεκρός και μια σοβαρά τραυματίας είναι ο απολογισμός τροχαίου δυστυχήματος, του πιο πρόσφατου που καταγράφηκε κι έφερε πάλι στην επιφάνεια το τεράστιο ζήτημα της οδικής ασφάλειας και παιδείας στη χώρα. Η ώρα ήταν 23:30, μεσάνυχτα Δευτέρας, όταν αυτοκίνητο στο οποίο επέβαιναν ένας 27χρονος και μια 23χρονη και κινείτο στη Λεωφόρο Πόρτο Ράφτη, εξετράπη της πορείας του και προσέκρουσε σε κολώνα. Το ΙΧ όχημα φαίνεται, σε βίντεο, να κινείται με πολύ μεγάλη ταχύτητα και να προσκρούει, αρχικά σε μία στάση, και στη συνέχεια σε δύο κολώνες. Για τον απεγκλωβισμό των δύο ατόμων χρειάστηκε η επέμβαση της Πυροσβεστικής. Οι πυροσβέστες απεγκλώβισαν έναν άνδρα χωρίς τις αισθήσεις και μία γυναίκα σοβαρά τραυματισμένη όπου με ασθενοφόρο του ΕΚΑΒ μεταφέρθηκε στο νοσοκομείο.

Τα περιστατικά πολλά. Είχε προηγηθεί τροχαίο ατύχημα, το μεσημέρι της Δευτέρας 8/4, που είχε σαν αποτέλεσμα τον σοβαρό τραυματισμό ενός 18χρονου,στο Ηράκλειο. Δυο μέρες νωρίτερα, τροχαίο δυστύχημα σημειώθηκε στην Αγία Παρασκευή, όπου έπεσε νεκρός μοτοσικλετιστής έπειτα από σύγκρουση με ΙΧ.

Το 2023, αυξητικά κινήθηκε για τρίτη συνεχόμενη χρονιά ο αριθμός των τροχαίων ατυχημάτων στους ελληνικούς δρόμους. Σε όλη τη χώρα καταγράφηκαν 11.201 τροχαία ατυχήματα, αριθμός αυξημένος κατά +6,8% σε σχέση με το 2022. Οι νεκροί έφτασαν τους 621, οι βαριά τραυματίες ήταν 657 και οι ελαφρά τραυματίες 12.644.

Τι συμβαίνει και η άσφαλτος γίνεται σκοτώστρα; Ο σύμβουλος Οδικής Ασφάλειας στην Περιφέρεια Αττικής, Κωνσταντίνος Ιαβέρης, μιλά στο libre για τα τροχαία που ολοένα και πληθαίνουν, εξηγώντας πως «δεν είναι ένα φαινόμενο των τελευταίων ετών, αλλά πηγαίνει έως και 60-70 χρόνια πίσω».

«Είναι λιγότερα από παλιά τα τροχαία, αλλά τώρα τα μαθαίνουμε. Έχει βελτιωθεί κατά πολύ το οδικό δίκτυο, για παράδειγμα δεν υπάρχει το πέταλο του Μαλθακού, τα Τέμπη, το παλιό Πάτρα-Αθήνα που σκότωναν. Έχουν βελτιωθεί και τα αυτοκίνητα και με υποβοηθήματα είναι ακόμα πιο ασφαλή». Ωστόσο, μιλάμε για ένα φαινόμενο με βαθιές ρίζες, ένα φαινόμενο με διαστάσεις «γενοκτονίας», όπως λέει χαρακτηριστικά ο κ. Ιαβέρης.

«Κανείς δε θεωρεί ότι είναι το επόμενο θύμα. Κάθε μέρα σκοτώνονται στην Ελλάδα 3 με 4 άτομα και 3 μένουν παραπληγικοί, σε αμαξίδιο, σε κρεβάτι, άλλοι ακρωτηριάζονται… Γι’ αυτό μιλάμε για γενοκτονία. Κανείς δεν πίστευε το προηγούμενο βράδυ ότι την επόμενη μέρα θα είναι θύμα… 650 σπίτια κλείνουν κάθε χρόνο».

Όπως αναφέρει, «το μεγαλύτερο ποσοστό των τροχαίων δυστυχημάτων, το 87%, γίνεται στον αστικό ιστό. Παρασύρσεις ανθρώπων γίνονται σε  στενάκια, που το όριο είναι 50 χμλ/ώρα και πρέπει να γίνει 30».

«Το αλκοόλ, το τηλέφωνο, η παραβάσεις σε ΛΕΑ και τη διπλή διαχωριστική γραμμή, η αδιαφορία για τον ερυθρό σηματοδότη και το stop είναι τα συμπτώματα του φαινομένου. Η αιτία είναι ότι δεν έχουμε το νου μας στο πολυτιμότερο: την υγείας μας, την αρτιμέλειά μας, την ελευθερία μας. Όταν δεν προσέχεις αυτά που είναι τα πάντα για εσένα, είναι βέβαιο ότι θα εμπλακείς σε τροχαίο» υπογραμμίζει ο κ. Ιαβέρης, τονίζοντας πως «η οδήγηση είναι η πιο δύσκολη δραστηριότητα όλων μας καθημερινά. Είμαστε σε έναν εμφύλιο στον δρόμο και κανείς δε θεωρεί ότι είναι μέρος αυτού. Όλοι φέρουμε τον εαυτό μας προ τετελεσμένου γεγονότος».

Τι φταίει; «Κανείς δε μας τα έμαθε ποτέ σωστά. Ακόμα και στα ΜΜΕ τα σποτάκια για την οδική ασφάλεια παίζουν μετά τις 12 το βράδυ με το 090» λέει χαρακτηριστικά.

Τα παραδείγματα κακής οδικής συμπεριφοράς που έχει να παραθέσει είναι πολλά. «Έχω δει δίπλα μου οδηγό να βλέπει σίριαλ και μόνο που δε με έβριζε κιόλας που πήγαινα αργά σε στενό δρομάκι… Πηγαίνετε έξω από ένα σχολείο και δείτε πόσοι γονείς βάζουν τα παιδιά τους στο αυτοκίνητο χωρίς ζώνη, βάζουν βρέφη πάνω στα μηχανάκια. Πώς είναι δυνατόν να το κάνουν αυτό; Είναι εγκληματίες. Για παράδειγμα, αν δώσω ένα πολύ δυνατό χαστούκι στο παιδί μου μπροστά στον κόσμο, θα πέσουν όλοι να με φάνε και καλά θα κάνουν. Αν το παιδί δε φοράει ζώνη, κανείς δεν ασχολείται, κανείς δε νοιάζεται. Μικρά παιδιά, 16 χρονών οδηγούν το πιο επικίνδυνο μέσο, παπάκι, εννοείται χωρίς κράνος. Στην περιφέρεια οδηγούν από τα 12-13 και οι πατεράδες καμαρώνουν…».

Ο ίδιος έχει να προτείνει τρόπους βελτιστοποίησης της κατάστασης στους δρόμους. «Τώρα είμαστε ξέφραγο αμπέλι. Θα μπορούσε να εφαρμοστεί ένα σκανδιναβικό μοντέλο προσαρμοσμένο στον δικό μας χαρακτήρα, με πιο επιείκεια δηλαδή. Το πρώτο είναι η ενημέρωση, η ευαισθητοποίηση, να γίνουν καμπάνιες, από τα σχολεία, μέχρι τα ΜΜΕ συνεχώς. Το δεύτερο είναι να βελτιώνονται συνέχεια οι υποδομές. Και το τρίτο που θα μπορούσαμε να κάνουμε είναι η αστυνόμευση. Αυτό να γίνει όχι με έναν αστυνομικό ανά όχημα προφανώς, αλλά να τοποθετηθούν έξυπνα συστήματα και ενδεχομένως να αξιοποιήσουμε και το ΑΙ. Να έχουμε συστήματα να καταγράφουν τα πάντα σε πραγματικό χρόνο και, για παράδειγμα, να στέλνουν κατευθείαν στον Κωνσταντίνο Ιαβέρη το πρόστιμο που πέρασε κόκκινο σηματοδότη. Είναι πολύ απλό».

Αλλαγές στον Ποινικό Κώδικα

Ο νέος Ποινικός Κώδικας προβλέπει αλλαγές και στον Κ.Ο.Κ. και φυλάκιση ενός έτους για όποιον θέσει σε κίνδυνο ανθρώπινη ζωή παραβιάζοντας το κόκκινο στο δρόμο, ενώ οι ποινές γίνονται σημαντικά αυστηρότερες όταν υπάρχει βαριά σωματική βλάβη ή απλά μετά την απώλεια ελέγχου του οχήματος, προκύψει σημαντική βλάβη σε κοινωφελείς εγκαταστάσεις. Για την περίπτωση αυτή, ο νέος Ποινικός Κώδικας προβλέπει ακόμα και κάθειρξη διάρκειας έως και 10 ετών.

Στην περίπτωση που απόρροια της παραβίασης του κόκκινου, επέλθει θάνατος ανθρώπου, η κάθειρξη είναι από 10 χρόνια και πάνω, ενώ μπορεί να φτάσει και ισόβια σε περιπτώσεις που οι θάνατοι είναι περισσότεροι. Τέτοιες περιπτώσεις όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά, δεν είναι μόνο η παραβίαση του κόκκινου φαναριού αλλά γενικότερα, όταν επέρχεται θάνατος περισσότερων του ενός ανθρώπων από απροσεξία ή αμέλεια του οδηγού.

Ζητήσαμε το σχόλιο του κ. Ιαβέρη για το κατά πόσο μπορούν οι αλλαγές αυτές να φέρουν αποτελέσματα.

«Εφόσον τιμωρηθεί ο πρώτος, πάει φυλακή, τότε θα αρχίσει να δουλεύει, και θεωρώ ότι θα λειτουργήσει αποτρεπτικά. Έχουν υπάρξει πολλά δυστυχήματα με αθώα θύματα και οι εγκληματίες που πήγαιναν για παράδειγμα εν γνώσει τους με 120 χλμ/ώρα ενώ το όριο ήταν 40, πλήρωναν 5 χιλιάρικα και ήταν ελεύθεροι με το δίπλωμά τους κανονικά. Θεωρούταν πλημμέλημα εξ αμελείας. Ναι, δεν το κάνεις επίτηδες. Δεν ξύπνησες το πρωί και σκέφτηκες να πας να σκοτώσεις. Κανείς δεν το κάνει εσκεμμένα. Είναι απόρροια κακής νοοτροπίας που έρχεται από γενιά σε γενιά. Κανείς δεν πιστεύει ότι είναι αυτός που αύριο θα κλείσει δύο σπίτια».

Η κατάσταση στην Ευρώπη

Μόλις πριν έναν μήνα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσίευσε προκαταρκτικά στοιχεία σχετικά με τους θανάτους από τροχαία ατυχήματα για το 2023. Πέρυσι σκοτώθηκαν περίπου 20,400 άτομα σε τροχαία ατυχήματα στην ΕΕ. Τα στοιχεία και οι αριθμοί μιλούν και τελικώς μπορούμε να πούμε πως λίγα κράτη μέλη βρίσκονται σε καλό δρόμο για την επίτευξη του στόχου της ΕΕ και του ΟΗΕ για μείωση κατά το ήμισυ του αριθμού των θανάτων από τροχαία ατυχήματα έως το 2030.

Σε επίπεδο ΕΕ, οι θάνατοι από τροχαία ατυχήματα το 2023 μειώθηκαν κατά 1 % σε σχέση με το προηγούμενο έτος. Ενώ αυτό αντιπροσωπεύει περίπου 2,360 λιγότερους θανάτους (-10 %) σε σύγκριση με το 2019, η πτωτική τάση έχει περιοριστεί σε αρκετά κράτη μέλη.

Από το 2019, ο αριθμός των θανάτων από τροχαία ατυχήματα έχει μειωθεί ελάχιστα στην Ισπανία, τη Γαλλία και την Ιταλία, ενώ έχει αυξηθεί στην Ιρλανδία, τη Λετονία, τις Κάτω Χώρες, τη Σλοβακία και τη Σουηδία. Αντιθέτως, κατά την τελευταία τετραετία, το Βέλγιο, η Τσεχία, η Δανία, η Ουγγαρία και η Πολωνία βρίσκονται σε καλό δρόμο για την επίτευξη του στόχου μείωσης κατά 50 % των θανάτων από τροχαία ατυχήματα και των σοβαρών τραυματισμών έως το 2030.

Η συνολική κατάταξη των ποσοστών θανάτων των χωρών δεν έχει αλλάξει σημαντικά, καθώς οι ασφαλέστεροι δρόμοι εξακολουθούν να βρίσκονται στη Σουηδία (22 θάνατοι ανά ένα εκατομμύριο κατοίκους) και στη Δανία (27/million). Η Βουλγαρία (82/million) και η Ρουμανία (81/million) ανέφεραν τα υψηλότερα ποσοστά θανάτων το 2023. Ο μέσος όρος της ΕΕ ήταν 46 θάνατοι από τροχαία ατυχήματα ανά εκατομμύριο κατοίκων.

Τα διαθέσιμα στοιχεία σε επίπεδο ΕΕ για το 2022 δείχνουν ότι το 52 % των θανάτων από τροχαία ατυχήματα σημειώθηκαν σε αγροτικές οδούς, έναντι 38 % σε αστικές περιοχές και 9 % σε αυτοκινητόδρομους.

Οι άνδρες ευθύνονταν για τρεις στους τέσσερις θανάτους από τροχαία ατυχήματα (77 %). Τα άτομα ηλικίας 65 ετών και άνω διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο, καθώς αντιπροσώπευαν το 29 % του συνόλου των θανάτων από τροχαία ατυχήματα. Ομοίως, οι νέοι ηλικίας 18-24 ετών αντιπροσώπευαν το 12 % των θανάτων από τροχαία ατυχήματα.