Γιατί “εξεγείρονται” οι αγρότες στην Ευρώπη -Προφορικές “εγγυήσεις” Φον ντερ Λάιεν για στήριξη

Ο θυμός των αγροτών στην Ευρωπαϊκή Ένωση δεν δείχνει να υποχωρεί αν και στη Γαλλία υπάρχουν σημάδια αποκλιμάκωσης μετά τις κυβερνητικές εξαγγελίες. Σε κάθε περίπτωση οι κινητοποιήσεις συνεχίζονται σε πολλές χώρες. Πολυπλοκότητα της ευρωπαϊκής νομοθεσίας, πολύ χαμηλά εισοδήματα, πληθωρισμός, ανταγωνισμός από το εξωτερικό κυρίως από ουκρανικά προϊόντα, εκτόξευση της τιμής των καυσίμων: τα αιτήματα των αγροτών στη Γαλλία απαντώνται και στην πλειονότητα των ευρωπαϊκών χωρών που βρίσκονται αντιμέτωπες με τη δυσαρέσκεια των αγροτών.

Επεισόδια στις Βρυξέλλες

Οι αντιδράσεις κορυφώθηκαν την Πέμπτη, όταν αγρότες εκτόξευσαν αυγά και πέτρες εναντίον του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στις Βρυξέλλες, ανάβοντας φωτιές κοντά στο κτίριο και ρίχνοντας πυροτεχνήματα για να ασκήσουν πίεση στους ηγέτες, από τους οποίους ζητούν να κάνουν περισσότερα για να τους βοηθήσουν με τους φόρους και τα αυξανόμενα κόστη.

Διαδηλωτές προσπάθησαν να ρίξουν τους φράχτες που είχε υψώσει η αστυνομία μπροστά από το κοινοβούλιο -λίγα τετράγωνα από το χώρο διεξαγωγής της συνόδου κορυφής-, όμως οι αστυνομικοί τους απώθησαν με εκτοξευτήρες νερού. Οι αστυνομικοί έκαναν επίσης χρήση δακρυγόνων.

Τοπικός αξιωματούχος είπε ότι ένα άγαλμα στην πλατεία κοντά στο κοινοβούλιο, στην οποία συγκεντρώθηκαν οι αγρότες με τα τρακτέρ τους, υπέστη ζημιές.

🎥Farmers are demonstrating outside the European Parliament, demanding more help with rising costs. Their protests come as EU leaders gather in Brussels for a special summit. DW's @RosieBirchard is there: pic.twitter.com/tNdZdskZCt

— DW Europe (@dw_europe) February 1, 2024

Μείζονες οδικές αρτηρίες στις Βρυξέλλες, την καρδιά της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αποκλείστηκαν από περίπου 1.300 τρακτέρ, σύμφωνα με εκτίμηση της αστυνομίας. Αγρότες από την Ιταλία, την Ισπανία και άλλες ευρωπαϊκές χώρες συμμετείχαν επίσης στις εκδηλώσεις διαμαρτυρίας.

Χιλιάδες αγρότες σε όλη την Ευρώπη συμμετέχουν σε μαζικές, συντονισμένες κινητοποιήσεις που σήμερα κορυφώνονται στις Βρυξέλλες την ώρα που το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο συνεδριάζει εκτάκτως. Αν και η συνεδρίαση των ηγετών των 27 δεν έχει στην ατζέντα της τις αγροτικές διεκδικήσεις αλλά την Ουκρανία, οι δύο κρίσεις δεν είναι ασύνδετες καθώς οι Ευρωπαίοι αγρότες θεωρούν ότι απειλούνται από τους Ουκρανούς συναδέλφους τους. Το γεγονός δε, ότι ο αντιευρωπαϊστής πρωθυπουργός της Ουγγαρίας, Βίκτορ Όρμπαν, βρέθηκε στο πλευρό των αγροτών που διαδηλώνουν και στήριξε τα αιτήματά τους, δεν διευκολύνει τις συζητήσεις.

"WE ARE HERE" 🚜🚜🚜

Thousands of farmers have SURROUNDED the EU building in Brussels to protest against the climate agenda.

SHARE 👇 pic.twitter.com/v9IqCZTei6

— PeterSweden (@PeterSweden7) February 1, 2024

Ποια είναι τα στοιχεία που ενώνουν το πανευρωπαϊκό μέτωπο των αγροτοσυνδικαλιστών που στρέφουν τα βέλη τους κατά των Βρυξελλών; Στον πυρήνα των διεκδικήσεων τους βρίσκονται δύο ζητήματα: Το αυξανόμενο κόστος του αγροτικού πετρελαίου και η νέα ΚΑΠ που προβλέπει αλλαγή στην πληρωμή των επιδοτήσεων που πλέον εξαρτώνται από την εφαρμογή των ευρωπαϊκών πράσινων πολιτικών που επιβάλλονται μέσω συγκεκριμένων κανονισμών που οι Ευρωπαίοι αγρότες θεωρούν ότι τους πλήττουν και ότι προκαλούν αθέμιτο ανταγωνισμό με τα ουκρανικά αγροτικά προϊόντα που παράγονται εκτός υποχρέωσης εφαρμογής ευρωπαϊκών κανονισμών.

As EU leaders gathered in Brussels today to hash out a deal on sending aid money to Ukraine, farmers staged a protest outside the European Parliament.

Here’s what they’re angry about: https://t.co/f6oeLyWsg5

📹 @EddyWax pic.twitter.com/0Vpxq4gXkY

— POLITICOEurope (@POLITICOEurope) February 1, 2024

Οι αγρότες αντιδρούν καθώς η υλοποίηση αυτών των στόχων προϋποθέτει για τον γεωργικό τομέα δαπανηρές επιλογές για να απαλλαγούν από τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα της γεωργικής βιομηχανίας. Σημειώνεται ότι η γεωργία ευθύνεται για το 11% των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου στην Ευρώπη.

Λάιεν: “Οι αγρότες μπορούν να βασίζονται σε εμάς”

«Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο συζήτησε τις προκλήσεις στον γεωργικό τομέα και τις ανησυχίες που διατύπωσαν οι αγρότες», αναφέρουν οι ηγέτες της ΕΕ στα συμπεράσματα της Συνόδου Κορυφής, κατά τη διάρκεια της οποίας περίπου χίλια τρακτέρ από το Βέλγιο και άλλες χώρες κατέκλυσαν τις Βρυξέλλες.

«Υπενθυμίζοντας τον ουσιαστικό ρόλο της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής, καλούμε το Συμβούλιο και την Επιτροπή να προχωρήσουν τις εργασίες όπως απαιτείται. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο θα παρακολουθεί την κατάσταση», προσθέτουν οι «27» ηγέτες στα συμπεράσματά τους.

Λίγο μετά την ολοκλήρωση της έκτακτης Συνόδου Κορυφής στις Βρυξέλλες, η πρόεδρος της Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν αναφέρθηκε στο αγροτικό ζήτημα, τονίζοντας τον «ουσιαστικό ρόλο» των αγροτών στην οικονομία και την οικονομία της Ευρώπης. «Η εργασία τους συμβάλλει σε μεγάλο βαθμό στην επισιτιστική μας ασφάλεια και μάλιστα στον τρόπο ζωής μας. Είναι βασικοί παράγοντες για τη διασφάλιση της αειφόρου χρήσης των φυσικών πόρων. Ζουν με τη φύση και από τη φύση», ανέφερε η πρόεδρος της Επιτροπής.

Μητσοτάκης: Προανήγγειλε ανακοινώσεις στη Βουλή, με μέτρα για τους αγρότες

Υπογράμμισε, επίσης, ότι η παραγωγικότητα στην ΕΕ βελτιώθηκε κατά 13% χάρη στις προσπάθειες των αγροτών οι οποίοι συμβάλλουν θετικά και στο εξωτερικό εμπόριο της ΕΕ. «Πέρυσι, οι εξαγωγές αγροτικών προϊόντων αυξήθηκαν κατά 5%. Επομένως, νομίζω ότι είναι δίκαιο να πούμε ότι οι αγρότες μας έχουν δείξει αξιοσημείωτη ανθεκτικότητα απέναντι στην πρόσφατη κρίση, αλλά εξακολουθούν να υπάρχουν πολλές προκλήσεις», είπε η πρόεδρος της Επιτροπής. Παραδέχτηκε, δε, ότι υπάρχει πίεση στις τιμές των γεωργικών προϊόντων που δέχονται μεγάλο ανταγωνισμό από την παγκόσμια αγορά, τη στιγμή που τα ευρωπαϊκά προϊόντα πρέπει να πληρούν υψηλά πρότυπα για την προστασία του περιβάλλοντος.

«Οι αγρότες μπορούν να βασίζονται στην ευρωπαϊκή στήριξη», δήλωσε στη συνέχεια η Ούρσουλα φον Ντερ Λάιεν, σημειώνοντας ότι ο προϋπολογισμός της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής διαθέτει περίπου 390 δισεκ. ευρώ. Αυτός είναι σχεδόν το ένα τρίτο του ευρωπαϊκού προϋπολογισμού για τη γεωργία, και μόνο το 2023, η Ευρώπη παρείχε έκτακτη βοήθεια άνω των 500 εκατομμυρίων ευρώ στους αγρότες που επλήγησαν περισσότερο από την κρίση.Η φον ντερ Λάιεν αναφέρθηκε και στην πρόσφατη πρόταση της Επιτροπής για ευελιξία στους αγρότες σχετικά με την αγρανάπαυση και την προστασία των ευρωπαϊκών προϊόντων από τις εισαγωγές πουλερικών, αυγών και ζάχαρης από την Ουκρανία.

Εξάλλου, η πρόεδρος της Επιτροπής ανέφερε ότι η ΕΕ πρέπει να υπερασπιστεί τα νόμιμα συμφέροντα των αγροτών στις εμπορικές διαπραγματεύσεις, ιδίως όσον αφορά τη διασφάλιση ίσων όρων ανταγωνισμού.

Τέλος, για να μειωθεί ο διοικητικός φόρτος για τους αγρότες, η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν είπε ότι η Επιτροπή μαζί με τη βελγική Προεδρία του Συμβουλίου της ΕΕ, θα εργαστούν πάνω σε μια πρόταση που θα συζητηθεί στο επόμενο Γεωργικό Συμβούλιο της ΕΕ.

Οδικός χάρτης με στόχο την κλιματική ουδετερότητα ως το 2050

Σχετικά με το στρατηγικό διάλογο για το μέλλον της γεωργίας που ξεκίνησε την περασμένη εβδομάδα η ΕΕ με εκπροσώπους των αγροτών και άλλους ενδιαφερόμενους φορείς και ΜΚΟ, η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν είπε ότι στόχος είναι να χαραχθεί ένας οδικός χάρτης για να επιτευχθούν «οι κοινοί μας στόχοι» με στόχο την κλιματική ουδετερότητα ως το 2050. Οι απαντήσεις θα δοθούν μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα και θα τροφοδοτήσουν το πρόγραμμα της επόμενης θητείας της Επιτροπής.

Μετά το πέρας των εργασιών της Συνόδου Κορυφής, ο εκπρόσωπος της Επιτροπής, Ερίκ Μαμέρ επιβεβαίωσε ότι πραγματοποιείται συνάντηση μεταξύ των εκπροσώπων της ένωσης ευρωπαϊκών συνδικάτων Copa-Cogeca με την πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και τον πρωθυπουργό του Βελγίου, Αλεξάντερ Ντε Κρο, στο κτίριο Residence Palace, που βρίσκεται δίπλα στο κτίριο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου.

Γιατί βγήκαν οι αγρότες στους δρόμους σε όλη την Ευρώπη

Το 2023 ήταν η πρώτη χρονιά εφαρμογής της νέας ΚΑΠ σύμφωνα με την οποία ο τρόπος που θα δίνονται οι επιδοτήσεις έχει αλλάξει εντελώς. Ο φόβος ότι η νέα ΚΑΠ θα μειώσει τα εισοδήματά τους έχει προκαλέσει μεγάλη αναστάτωση. Το ένα τρίτο των χρημάτων που λάμβαναν οι παραγωγοί με την ενιαία ενίσχυση εξαρτάται από την εφαρμογή περιβαλλοντικών μέτρων με την ένταξή τους σε “οικολογικά σχήματα”. Τις προηγούμενες χρονιές τον Δεκέμβριο λάμβαναν το σύνολο των επιδοτήσεων, ωστόσο, σύμφωνα με τη νέα ΚΑΠ από φέτος θα πάρουν τα χρήματα μέχρι τον Μάρτιο.

Επίσης, για πρώτη φορά τα “πράσινα μέτρα” που προβλέπονται από τη νέα ΚΑΠ, και αφορούν στην προστασία του περιβάλλοντος, πρέπει να εφαρμοστούν με συγκεκριμένο και αυστηρό τρόπο. Για παράδειγμα, πολλοί αγρότες είναι υποχρεωμένοι να εντάξουν τμήμα των καλλιεργειών τους στη βιολογική γεωργία και αυτό σημαίνει έξτρα κόστος καλλιέργειας.

Για να εκτονωθεί η κατάσταση με τις κλιμακούμενες αγροτικές κινητοποιήσεις σε όλη την Ευρώπη, η Κομισιόν ανακοίνωση τη δυνατότητα παρεκκλίσεων από τους νέους κανονισμούς. Το ισχυρό πανευρωπαϊκό συνδικάτο Copa-Cogeca, που εκπροσωπεί 22 εκατ. αγρότες σε όλη την Ευρώπη, ανακοίνωσε ότι ήταν μια “ευπρόσδεκτη πρωτοβουλία, αν και άργησε να υλοποιηθεί”, προσθέτοντας ότι “το εύρος των συζητήσεων που θα γίνουν με τις Βρυξέλλες παραμένει ιδιαίτερα ασαφές”.

Η πολιτική απάντηση της Κομισιόν στην οργή των αγροτών

H Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε να επιτραπεί στους αγρότες της ΕΕ να επωφεληθούν από τη δυνατότητα να παρεκκλίνουν για το έτος 2024 από τους κανόνες της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής που τους υποχρεώνουν να διατηρούν ορισμένες περιοχές μη παραγωγικές.

Η πρόταση της Επιτροπής, που εστάλη την Τετάρτη 31/01 στα κράτη-μέλη παρέχει μια πρώτη συγκεκριμένη πολιτική απάντηση για την αντιμετώπιση των ανησυχιών των αγροτών για το εισόδημα. Παράλληλα, υιοθετεί αιτήματα που υποβλήθηκαν από πολλά κράτη μέλη στις συνεδριάσεις του Συμβουλίου Γεωργίας.

Η Πρόεδρος της Κομισιόν σημειώνει ότι “οι αγρότες είναι η ραχοκοκαλιά της επισιτιστικής ασφάλειας της ΕΕ και η καρδιά των αγροτικών περιοχών μας. Η διαρκής δέσμευση της Επιτροπής εκπληρώνεται μέσω του προϋπολογισμού της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής, ύψους 386,7 δισεκατομμυρίων ευρώ, ο οποίος βοηθά στη σταθεροποίηση του εισοδήματος των Ευρωπαίων αγροτών, επιβραβεύοντας παράλληλα τις προσπάθειές τους για το κλίμα και τη βιωσιμότητα. Το σημερινό μέτρο προσφέρει πρόσθετη ευελιξία στους αγρότες σε μια εποχή που αντιμετωπίζουν πολλαπλές προκλήσεις. Θα συνεχίσουμε να συνεργαζόμαστε με τους αγρότες μας για να διασφαλίσουμε ότι η ΚΑΠ επιτυγχάνει τη σωστή ισορροπία μεταξύ της ανταπόκρισης στις ανάγκες τους, ενώ θα συνεχίσουμε να παρέχουμε δημόσια αγαθά για τους πολίτες μας”.

Για να λάβουν τη στήριξη της ΚAΠ που δικαιούνται, οι αγρότες πρέπει να σέβονται ένα ενισχυμένο σύνολο εννέα προτύπων επωφελών για το περιβάλλον και το κλίμα. Αυτή η αρχή των όρων ισχύει για σχεδόν το 90% της χρησιμοποιούμενης γεωργικής έκτασης στην ΕΕ και διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην ενσωμάτωση των πρακτικών βιώσιμης γεωργίας. Αυτό το σύνολο βασικών προτύπων αναφέρεται ως GAEC, που σημαίνει “καλές γεωργικές και περιβαλλοντικές συνθήκες”.

Το πρότυπο GAEC 8:

• Το πρότυπο GAEC απαιτεί την αφιέρωση ενός ελάχιστου μεριδίου καλλιεργήσιμης γης σε μη παραγωγικές δραστηριότητες, δηλαδή να γίνει η γνωστή μας αγρανάπαυση,
• τη χρήση της γης για φράκτες ή για φύτευση δέντρων
• σημειώνει ότι οι γεωργικές εκμεταλλεύσεις με λιγότερα από δέκα εκτάρια καλλιεργήσιμης γης συνήθως εξαιρούνται από την υποχρέωση αυτή.

Τι άλλαξε με την απόφαση της Κομισιόν για το 2024:

• Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρέχει τη δυνατότητα σε όλους τους γεωργούς της ΕΕ να εξαιρεθούν από αυτήν την απαίτηση και να εξακολουθούν να είναι επιλέξιμοι για τη βασική άμεση ενίσχυση της ΚAΠ.
• Αντί να διατηρούν τη γη σε αγρανάπαυση ή μη παραγωγική στο 4 % της αρόσιμης γης τους, οι γεωργοί της ΕΕ που καλλιεργούν καλλιέργειες αζωτοδέσμευσης (όπως φακές, μπιζέλια ή φάβα) ή/και δευτερεύουσες καλλιέργειες στο 7% της αρόσιμης γης τους θα θεωρούνται ότι πληρούν την απαίτηση.
• Οι δευτερεύουσες είναι φυτά που αναπτύσσονται ανάμεσα σε δύο κύριες καλλιέργειες. Αυτές οι καλλιέργειες μπορούν να χρησιμεύσουν ως ζωοτροφή για τα ζώα ή ως χλωρή κοπριά. Η χρήση καλλιεργειών που δεσμεύουν το άζωτο και δευτερευουσών καλλιεργειών αποφέρει μια σειρά περιβαλλοντικών πλεονεκτημάτων για την υγεία του εδάφους, συμπεριλαμβανομένης της βιοποικιλότητας του εδάφους.
• Οι καλλιέργειες πρέπει να καλλιεργούνται χωρίς φυτοπροστατευτικά προϊόντα για να διατηρηθεί η περιβαλλοντική φιλοδοξία της ΚΑΠ.

Η Κομισιόν σημειώνει ότι η πρότασή της “είναι προσεκτικά βαθμονομημένη ώστε να παρέχει τη σωστή ισορροπία μεταξύ της παροχής κατάλληλης ανακούφισης στους αγρότες που αντιμετωπίζουν πολυάριθμες κρίσεις, αφενός, και της προστασίας της βιοποικιλότητας και της ποιότητας του εδάφους, αφετέρου”.

Το μέτρο αναμένεται να ψηφιστεί τις επόμενες ημέρες από τα κράτη-μέλη και εν συνεχεία η Επιτροπή θα προχωρήσει στην επίσημη έγκριση. Ο Κανονισμός θα ισχύει αναδρομικά από την 1η Ιανουαρίου 2024. Τα κράτη-μέλη που επιθυμούν να εφαρμόσουν την παρέκκλιση σε εθνικό επίπεδο πρέπει να ενημερώσουν την Επιτροπή εντός 15 ημερών, ώστε οι αγρότες να ενημερωθούν αντίστοιχα το συντομότερο δυνατό.