Ακρίβεια ή αισχροκέρδεια; Κέρδη 100% σε εταιρείες- Μισθοί και κόστος βασικών αγαθών σε Ελλάδα, Ε.Ε.

Focus Θέμα 1
Θεόκριτος Αργυριάδης
10 Ιανουαρίου, 2024
0
0

Η αθέμιτη κερδοφορία φαίνεται πως καλά κρατεί παρά τους ελέγχους του αρμόδιου υπουργείου και τα υψηλά πρόστιμα που επιβλήθηκαν σε μεγάλες εταιρείες. Πώς αλλιώς μπορεί να εξηγηθεί το γεγονός ότι στην Ελλάδα, για το έτος 2022, που χαρακτηρίστηκε από διαρκώς αυξανόμενο πληθωρισμό, εταιρείες που δραστηριοποιούνται στο λιανεμπόριο τροφίμων κατέγραψαν κέρδη ακόμη και διπλάσια από το 2021; Σύμφωνα με την έρευνα της ICAP, οι 500 πιο κερδοφόρες ελληνικές εταιρείες (ανάμεσά τους πολλές που ασχολούνται με τρόφιμα και ποτά) κατέγραψαν εντυπωσιακή αύξηση κερδών EBITDA (κέρδη προ φόρων, τόκων και αποσβέσεων) κατά 75,5%, τα οποία διαμορφώθηκαν σε 25,1 δις ευρώ! Επιπλέον, τα συνολικά προ φόρου κέρδη ανήλθαν σε 19,9 δις ευρώ!

Θεόκριτος Αργυριάδης

Στην τελευταία της έκθεση, η Τράπεζα της Ελλάδος, σημειώνει πως το μερίδιο καθαρού κέρδους (που ορίζεται ως ο λόγος του καθαρού λειτουργικού πλεονάσματος προς την καθαρή προστιθέμενη αξία και εκφράζει την απόδοση του επιχειρηματικού τομέα σε όρους λειτουργικών κερδών) παρέμεινε σημαντικά υψηλότερο στο α’ τρίμηνο του 2023 (28%) σε σχέση με το επίπεδό του το 2019 (24,9%).

Ωστόσο, κινείται στα ίδια επίπεδα με τον μέσο όρο της περιόδου 2017-2019. Σημειώνεται ότι μετά την αύξηση που κατέγραψε στο πρώτο έτος της πανδημίας, το καθαρό μερίδιο κέρδους των προϊόντων παρέμεινε υψηλό τόσο το 2021 (33,7%) όσο και το 2022 (33,2%), ενώ στη συνέχεια φαίνεται να αποκλιμακώνεται.

Στην ίδια έκθεση, ο διοικητής της ΤτΕ, Γιάννης Στουρνάρας, ζητούσε να εντατικοποιηθούν οι έλεγχοι για την αντιμετώπιση των φαινομένων αισχροκέρδειας.

ICAP: Ξεκάθαρη εικόνα για την αύξηση των κερδών των επιχειρήσεων

Αξιοσημείωτες είναι οι επιδόσεις των βιομηχανικών ή εμπορικών επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στα τρόφιμα – ποτά. Συνολικά στις 500 πιο κερδοφόρες επιχειρήσεις της χρήσης 2022 εμφανίζονται περίπου 55 εταιρείες της συγκεκριμένης ομάδας, συμπεριλαμβανομένου και αλυσίδων σούπερ μάρκετ.

Μάλιστα τα μεγαλύτερα κέρδη σε επίπεδο όγκου εμφανίζεται να τα κάνει η μεγαλύτερη αλυσίδα σούπερ μάρκετ της χώρας. Η Ελληνικές Υπεραγορές Σκλαβενίτη, μητρική του ομώνυμου ομίλου, εμφανίζεται να έχει σημειώσει EBITDA 226,6 εκατ. ευρώ παρά τη μείωση τους κατά 9,8% σε σχέση με το 2021, αν και ο κύκλος εργασιών της αυξήθηκε 11,9%, στα 3,71 δισ ευρώ. Κοινώς διατήρησε περιθώριο EBITDA 6,1%.

Σε επίπεδο επιδόσεων, πάντως, στο κομμάτι του εμπορίου ξεχωρίζει η ΜΕΤΡΟ ΑΕΒΕ της οικογένειας Παντελιάδη. Η εταιρεία με τον βραχίονα του οργανωμένου λιανεμπορίου (My Market) αλλά και του χονδρεμπορίου (METRO Cash & Carry) κατάφερε το 2022 να καταγράψει αύξηση της κερδοφορίας της. Συγκεκριμένα τα EBITDA αυξήθηκαν κατά 12,9%, στα περίπου 60,2 εκατ. ευρώ και τα προ φόρων κέρδη κατά 20,9%, στα 28,34 εκατ. ευρώ.

Σε επίπεδο βιομηχανίας και παραγωγής στον χώρο των τροφίμων πρώτη και με διαφορά είναι η Mondelez Ελλάς Snacks Production. Οι εντυπωσιακές επιδόσεις της βέβαια που δείχνουν αύξηση 904,6% των EBITDA, στα περίπου 203 εκατ. ευρώ, έχουν να κάνουν με την είσπραξη μερισμάτων από την εκκαθάριση της μητρικής Cyprus Participation, στο πλαίσιο της απορρόφησης και αναδιάρθρωσης των δραστηριοτήτων της Chipita στον όμιλο Mondelez.

Σε επίπεδο ωστόσο λειτουργικής κερδοφορίας οι εταιρείες που ξεχώρισαν και φέτος, καταγράφοντας μάλιστα όχι διατήρηση αλλά αύξηση της κερδοφορίας τους, ήταν οι Αθηναϊκή Ζυθοποιία, Coca-Cola 3Ε και Ελληνικά Γαλακτοκομεία.

Η πρώτη κατέγραψε αύξηση του κύκλου εργασιών κατά 24%, φτάνοντας σχεδόν τα 280 εκατ. ευρώ, αύξηση 28,2% των EBITDA στα 59,61 εκατ. ευρώ και αύξηση 27,3% στα κέρδη προ φόρων φτάνοντας τα 43,47 εκατ. ευρώ.

Η Coca-Cola 3E είχε αύξηση κύκλου εργασιών κατά 21,6% στα 573,6 εκατ. ευρώ, αύξηση EBITDA 28,2% στα 52,8 εκατ. ευρώ και αύξηση 44,9% στα κέρδη προ φόρων που έφτασαν τα 39,4 εκατ. ευρώ.

Η Ελληνικά Γαλακτοκομεία της οικογένειας Σαράντη (Τυράς, Όλυμπος, Ροδόπη, ΑΓΝΟ κ.ο.κ.), αν και είχε να αντιμετωπίσει επιπρόσθετα και την κρίση του γάλακτος, μια και υπήρξαν σημαντικά προβλήματα στην αγορά το 2022 αναφορικά με τα κόστη αλλά και τη διαθεσιμότητα γάλακτος σε όλη την Ευρώπη, είδε τον κύκλο εργασιών της να αυξάνεται κατά 14,2%, στα 374,85 εκατ. ευρώ, τα EBITDA κατά 68,4% στα 49,5 εκατ. ευρώ και τα κέρδη προ φόρων κατά 200,9%, στα 27,93 εκατ. ευρώ!

Οι τρεις αυτές εταιρείες, μαζί με τη METRO ΑΕΒΕ μάλιστα ανήκουν σε ένα κλαμπ 20 εταιρειών, εκ των 55 πλέον κερδοφόρων στον χώρο των τροφίμων – ποτών και σούπερ μάρκετ, που κατάφεραν να πάνε κόντρα στο γενικό ρεύμα και να καταγράψουν αύξηση στα περιθώρια τους και τελικά στην κερδοφορία τους.

Πρόκειται για τις εταιρείες:

Mondelez Ελλάς Snacks Production με περιθώριο EBITDA 222,2%, Κτήμα Αλφα (οινοποιεία) με 52%, Δαναΐς Βιομηχανία Κονσερβών με 37,8%, Πρόδρομος Παυλίδης Α.Ε. (εταιρεία επεξεργασίας φρούτων και λαχανικών) με 21,8%, Αλεξάντερ Α.Ε. (εταιρεία κομπόστας φρούτων και συμπυκνωμένων χυμών φρούτων. Εισαγωγές και χονδρικό εμπόριο νωπών φρούτων) με 17,4%, Ελληνική Βιομηχανία Χυμών Κ. Δέδες – Ασπίς Α.Ε. με 13,6%, Ελληνικά Γαλακτοκομεία με 13,2%, ΔΕΑΣ Α.Ε. (ελιές Χαλκιδικής) με 12,9%, Leader (εισαγωγή και αντιπροσώπευση τυροκομικών προϊόντων) με 12,4%, Μινέρβα Ελαιουργικών Επιχειρήσεων με 12,1%, Ιριδα Α.Ε. (ιχθυοτροφές) με 9,5%, Coca-Cola 3Ε με 9,2%, Παύλος Πέττας ΑΒΕΕ (έλαια και προϊόντα ελαίου) με 9,1%, Alinda – Velco ΑΒΕΕ (πρώτες ύλες διατροφής) με περιθώριο 8,1%, Μέλισσα Κίκιζας (ζυμαρικά, ελαιόλαδο κ.ο.κ.) με 8%, ΚΟΡΕ Α.Ε. (έλαια) με 7,4%, Μαρτ Κας & Κάρυ (χονδρεμπόριο) με 5,6%, Pepsico Hellas με 5,2%, Θ . Νιτσιάκος ΑΒΕΕ με 4,7% και ΜΕΤΡΟ ΑΕΒΕ με 4% περιθώριο EBITDA.

Έρευνα ΙΕΛΚΑ για το καλάθι της νοικοκυράς – Σύγκριση με την Ευρώπη

Από την άλλη πλευρά μια άλλη έρευνα δίνει μια διαφορετική εικόνα.

Η επαναλαμβανόμενη έκθεση του Ινστιτούτου Έρευνας Λιανεμπορίου Καταναλωτικών Αγαθών (ΙΕΛΚΑ) παρουσιάζει τα αποτελέσματα οργανωμένης έρευνας σύγκρισης τιμών (που βασίζονται σε στοιχεία από πλατφόρμες σύγκρισης τιμών σε κάθε χώρα, αλλά και σε τιμοληψίες από αλυσίδες σούπερ μάρκετ) σε τυπικό καλάθι προϊόντων του νοικοκυριού του οργανωμένου λιανεμπορίου τροφίμων (σούπερ μάρκετ) στην Ελλάδα τον Δεκέμβριο 2023 και αντίστοιχα στην Γαλλία, στο Ηνωμένο Βασίλειο, στην Ισπανία, στην Ιταλία και στην Πορτογαλία. Η σύγκριση τιμών γίνεται με και χωρίς την αξία του ΦΠΑ, ο οποίος διαφέρει σε κάθε χώρα.

Μάλιστα, θα λέγαμε πως ο ΙΕΛΚΑ κινείται σε αντίθετη κατεύθυνση με τα παραπάνω στοιχεία που παρουσιάστηκαν για αισχροκέρδεια των εταιρειών, καθώς ο ΙΕΛΚΑ καταλήγει στο συμπέρασμα πως το καλάθι του σούπερ μάρκετ στην Ελλάδα είναι φθηνότερο από πολλές ευρωπαικές χώρες, τονίζοντας πως τα τελευταία χρόνια, σύμφωνα με τον ΙΕΛΚΑ, παρατηρείται συγκράτηση τιμών, σε ορισμένες περιπτώσεις ακόμη και μείωση τους. Επίσης, αξίζει να σημειώσουμε πως οι μισθοί στις προαναφερθείσες χώρες (Γαλλία, Ισπανία, Ιταλία, Ηνωμένο Βασίλειο και Πορτογαλία) είναι σαφώς υψηλότεροι απ’ ότι στην χώρα μας, δημιουργώντας σε συνδυασμό με την ακρίβεια ένα αρκετά πιεστικό καθεστώς για τον Έλληνα καταναλωτή.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat ποτέ ξανά τις τελευταίες 10ετίες δεν είχαμε τόσο μεγάλη διαφορά σε σχέση με τον μέσο όρο της Ε.Ε. Το 2013 η διαφορά ήταν 11.561 ευρώ (17.358 ευρώ η Ελλάδα και 28.919 ευρώ ο μέσος όρος της Ε.Ε.) και στο τέλος του 2022 η απόσταση έφτασε σε 18.668 ευρώ (16.661 ευρώ η Ελλάδα και 35.329 ευρώ η Ευρωζώνη).

Ο μέσος μισθός στην Ελλάδα είναι ο πέμπτος χαμηλότερος στην ΕΕ, παρά την αύξηση των τελευταίων ετών

Επιστρέφοντας στην έρευνα του ΙΕΛΚΑ: Για την παρούσα ανάλυση συγκρίθηκαν οι τιμές σε συνολικά 44 κατηγορίες προϊόντων:

20 υποκατηγορίες προϊόντων που συνθέτουν ένα τυπικό καλάθι αγορών, όπως αυτό έχει διαμορφωθεί στη συγκεκριμένη επαναλαμβανόμενη έρευνα από το 2012 έως σήμερα.
19 επιπλέον υποκατηγορίες προϊόντων που εντάσσονται στο καλάθι του νοικοκυριού από τον Νοέμβριο 2022
5 επιπλέον υποκατηγορίες προϊόντων που εντάσσονται στο καλάθι του νοικοκυριού από τον Μάρτιο 2023

Αυτές οι υποκατηγορίες προϊόντων εξετάζονται από ένα σημαντικό δείγμα πάνω από 5.000 τιμών προϊόντων και 30 διαφορετικές αλυσίδες σουπερμάρκετ στις έξι χώρες συνολικά για να υπολογισθούν οι μέσες τιμές, με δειγματοληψίες από έγκυρα site σύγκρισης τιμών σε Ελλάδα και εξωτερικό, αλλά και από αλυσίδες σουπερμάρκετ. Τα στοιχεία περιλαμβάνουν τόσο τιμές προϊόντων σε προσφορά, όσο και προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας σε κάθε χώρα. Διευκρινίζεται ότι οι τιμές αφορούν μόνο αλυσίδες σουπερμάρκετ και όχι άλλα σημεία πώλησης.

Η σύγκριση των μέσων τιμών των καλαθιών, όπως φαίνεται στον παραπάνω πίνακα, δείχνει ότι οι τρεις χώρες έχουν σημαντικά ακριβότερο μέσο καλάθι από την Ελλάδα: 17% η Γαλλία, 21% το Ηνωμένο Βασίλειο, 7% η Ιταλία. Η Ισπανία είναι στα ίδια επίπεδα με την Ελλάδα, ενώ η Πορτογαλία είναι φθηνότερη κατά 3% με την Ελλάδα.

Η εικόνα των αποτελεσμάτων αλλάζει σημαντικά όταν αφαιρέσουμε τον αναλογούντα ΦΠΑ ανά χώρα για να γίνουν αντιληπτές τις πραγματικές τιμές των προϊόντων σουπερμάρκετ. Η σύγκριση των καλαθιών σε αυτή την περίπτωση δείχνει ότι οι και οι έξι χώρες έχουν πιο ακριβό μέσο καλάθι από την Ελλάδα, η Γαλλία κατά 26%, το Ηνωμένο Βασίλειο κατά 31%, η Ιταλία κατά 15%, η Ισπανία κατά 8% και η Πορτογαλία παραμένει φθηνότερη κατά 5% Αυτό είναι αποτέλεσμα της διαφοράς που έχει ο χαμηλός ΦΠΑ ανά χώρα (πρόκειται για τον ΦΠΑ που αναφέρεται σε τρόφιμα και ποτά).

Στην Ελλάδα αυτός ο ΦΠΑ είναι 13%. Ο ΦΠΑ είναι σημαντικά υψηλότερος από το Ηνωμένο Βασίλειο (0% ή 5%) και τη Γαλλία (10% και 5,5%), την Ισπανία (10% και 4%), την Πορτογαλία (13% και 6%), την Ιταλία (5% και 4%), αλλά και τις περισσότερες χώρες της ΕΕ.

Η βασική διαφορά είναι ότι τρόφιμα που στην Ελλάδα υπάγονται στον υψηλό συντελεστή ΦΠΑ με 24% στις υπόλοιπες χώρες υπάγονται στον χαμηλό συντελεστή ΦΠΑ, ο οποίος είναι και χαμηλότερος του ελληνικού με 6%, 5,5%, 4% ή ακόμα και 0%. Σημειώνεται ότι η επίδραση ειδικών φόρων κατανάλωσης (π.χ. καφές) δεν είναι δυνατόν να συνυπολογιστεί στα παραπάνω στοιχεία.

Το γενικό συμπέρασμα που προκύπτει από την παραπάνω ανάλυση είναι ότι το οργανωμένο ελληνικό λιανεμπόριο τροφίμων (σούπερ μάρκετ) παρέχει στους Έλληνες καταναλωτές πρόσβαση σε προϊόντα για το τυπικό του καλάθι με κατά μέσο όρο σε χαμηλότερη τιμές που είναι αποτέλεσμα της οργανωμένης προσπάθειας των προμηθευτών και των λιανεμπόρων για συγκράτηση των τιμών τα τελευταία χρόνια, τονίζει ο ΙΕΛΚΑ. Η τάση αυτή με μικρές διακυμάνσεις είναι διαχρονική την τελευταία 10ετία που πραγματοποιείται η συγκεκριμένη έρευνα. Η διαχρονική σύγκριση τιμών με το εξωτερικό δείχνει ότι τα τελευταία χρόνια η Ελλάδα συνεχώς έχει φθηνότερο καλάθι από τις συγκρινόμενες χώρες με διακυμάνσεις οι οποίες δεν αλλάζουν το γενικό συμπέρασμα της ανάλυσης.

Υπάρχουν διαφορές, παρότι περιορισμένες, στη συνολική αξία των καλαθιών σε σχέση με την προηγούμενη μέτρηση του Σεπτεμβρίου 2023. Το καλάθι στην Ισπανία είναι αμετάβλητο, ελαφρώς μειωμένο στην Ελλάδα και στη Γαλλία και αρκετά μειωμένο στην Ιταλία. Στην Πορτογαλία είναι αυξημένο, ενώ η μεγαλύτερη αύξηση που καταγράφεται στο Ηνωμένο Βασίλειο είναι αποτέλεσμα κυρίως στην εξέλιξη της ισοτιμίας Ευρώ και Στερλίνας.

Τα στοιχεία αυτά δείχνουν ότι υπάρχει μία τάση συγκράτησης των τιμών στην Ελλάδα από τις επιχειρήσεις του κλάδου, σούπερ μάρκετ και βιομηχανία, κάτι που σε συνδυασμό με τα μέτρα που έχει αναλάβει η πολιτεία (πλαφόν μεικτού περιθωρίου κέρδους, καλάθι του νοικοκυριού, προϊόντα με μόνιμη μείωση τιμής 5%, έλεγχοι στην αγορά κ.λπ.), έχουν συγκρατήσει το συνολικό καλάθι, παρά τις ανατιμήσεις σε μεμονωμένα προϊόντα (π.χ. Ελαιόλαδο), αναφέρει ο ΙΕΛΚΑ.

Σημειώνεται ότι πέρα από τον ΦΠΑ παράγοντες που θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη όταν συγκρίνονται τιμές ανάμεσα σε διαφορετικές χώρες είναι:

Φυσικές καταστροφές λόγω της κλιματικής αλλαγής
Η απόσταση της χώρας από τα παραγωγικά κέντρα της κεντρικής και δυτικής Ευρώπης και τα αντίστοιχα κόστη
Το ύψος της φορολογίας σε κάθε χώρα
Το κόστος ενέργειας
Το κόστος καυσίμων και γενικά μεταφορών
Η πολυπλοκότητα της γεωγραφίας της κάθε χώρας (π.χ. οδικό δίκτυο, νησιά κ.λπ.)
Το μέγεθος της αγοράς, η αγοραστική δύναμη-δυνατότητα και αντίστοιχες οικονομίες κλίμακας στις προμήθειες των προϊόντων
Το ισοζύγιο εξαγωγών-εισαγωγών σε σχέση με τα τρόφιμα και τις πρώτες ύλες παρασκευής τους
Τα διάφορα κόστη παραγωγής (ενέργεια, πρώτες ύλες, μισθολογικό κόστος, χρηματοοικονομικό κόστος, γραφειοκρατία)
Η παραγωγικότητα της βιομηχανίας και του λιανεμπορίου σε κάθε χώρα
Οι καταναλωτικές συνήθειες σε κάθε χώρα (π.χ. η τάση για συσκευασμένα ή μη προϊόντα, τα προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας κ.λπ.)

Τα δεδομένα τιμών υπολογίζονται από γνωστά παρατηρητήρια τιμών των χωρών που εξετάστηκαν και για την Ελλάδα στα πρωτογενή δεδομένα από τιμοληψίες σε μεγάλες αλυσίδες σουπερμάρκετ. Τα κριτήρια επιλογής των προϊόντων στο καλάθι ήταν ένας συνδυασμός αντίστοιχων χρησιμοποιούμενων καλαθιών για εκτίμηση στο εξωτερικό, καθώς και κοινής διαθεσιμότητας στοιχείων τιμών στις χώρες που εξετάσθηκαν. Σε κάθε νέα μέτρηση ανανεώνεται το δείγμα των κωδικών που μετρούνται και ανάλογα τη διαθεσιμότητα επιλέγονται διαφορετικές ποσότητες προϊόντων.

Τα στοιχεία προέρχονται από τις παρακάτω αλυσίδες σουπερμάρκετ, ενώ οι μέσες τιμές ανά υποκατηγορία και ανά χώρα παρουσιάζονται στον παρακάτω πίνακα: