Η απλή αναλογική είναι …για τους άλλους;- Κουλτούρα συνεργασιών και υποκρισία…

Στην προηγούμενη Βουλή υπήρχαν έξι κόμματα. Τα πέντε εξ αυτών είναι δηλωμένοι υπέρμαχοι της απλής αναλογικής, τα δε τέσσερα από αυτά -τα μικρότερα- θα ωφεληθούν από την κάλπη της 21ης Μαϊου με σημαντική αύξηση εδρών με βάση τα ποσοστά που έλαβαν στις εκλογές του 2019. Κεντρική φιλοσοφία του συγκεκριμένου εκλογικού συστήματος είναι η γνήσια και άδολη αντιπροσώπευση της λαϊκής ετυμηγορίας -όσες ψήφους λαμβάνει κάθε κόμμα, τόσες έδρες αποκτά στη Βουλή-, και, φυσικά, η δυνατότητα συγκρότησης κυβερνήσεων συνεργασίας.

Το πρώτο δεν νοείται λογικά χωρίς το δεύτερο, υπό την έννοια ότι, εάν όλη αυτή η συζήτηση για το πλεονέκτημα της απλής αναλογικής κατέληγε σε ατέρμονες και ατελέσφορες συζητήσεις που δεν θα οδηγούσαν στον σχηματισμό κυβέρνησης θα ήταν θέμα χρόνου να προκληθεί σημαντική ζημιά στην χώρα και να προκαλέσει την αντίδραση των πολιτών.

Λογικά, λοιπόν, όποιος θεωρεί δίκαιο εκλογικό σύστημα την απλή αναλογική δεν μπορεί να αρνείται κατηγορηματικά και ενίοτε προσχηματικά να μπει σε συζήτηση για τον σχηματισμό συνεργατικής κυβέρνησης στην βάση, βεβαίως και αναγκαία, ενός κοινού προγράμματος. Αν μη τι άλλο θα όφειλε να το δοκιμάσει.

Η Ν.Δ είναι το μόνο από τα έξι κόμματα της προηγούμενης Βουλής που στρατηγικά και ιδεολογικά απορρίπτει την απλή αναλογική (αν και δεν απορρίπτει τις κυβερνήσεις συνεργασίας αλλά μόνο κατ’ ανάγκη λόγω μη επίτευξης αυτοδυναμίας) και ομνύει σε πλειοψηφικά συστήματα που εκμαιεύουν την αυτοδυναμία -π.χ με μπόνους– και αλλοιώνουν την αρχική και πρωτογενή λαϊκή ετυμηγορία. Αυτή, όμως, είναι μια καθαρή θέση. Γνωστή, ιδεολογικά τοποθετημένη, επιχειρηματολογημένη, επίμονη και καθαρή.

Από τα άλλα πέντε κόμματα, όμως, θα ανέμενε κανείς μία πιό συνετή στάση. Πώς διαμορφώνεται αυτή την στιγμή η κατάσταση:

–Ο ΣΥΡΙΖΑ ΠΣ προβάλλει αταλάντευτα την θέση του περί προοδευτικής κυβέρνησης συνεργασίας. Αφενός το πιστεύει, αφετέρου το έχει δοκιμάσει μετά τις δύο αναμετρήσεις του 2015- αν και είναι αλήθεια, ιδιαιτέρως προβληματικά σε κάποιες εκφάνσεις του. Από την άλλη δεν θα μπορούσε να κάνει διαφορετικά, αφού αυτός εισήγαγε και ψήφισε το συγκεκριμένο εκλογικό σύστημα. Ως προς αυτό η Ν.Δ του καταλογίζει σκοπιμότητες, πως δηλαδή γνωρίζοντας πως δεν μπορεί να είναι πρώτο κόμμα επέλεξε να ναρκοθετήσει την εκλογική διαδικασία.

–Το ΠΑΣΟΚ, αν και πέρασε από διάφορα στάδια και επαμφοτερίζουσες στάσεις, δηλώνει υπέρ της απλής αναλογικής, ο δε Νίκος Ανδρουλάκης έχει ρητώς δηλώσει πως επιθυμεί -με τους γνωστούς όρους- τον σχηματισμό κυβέρνησης συνεργασίας μετά την εκλογική αναμέτρηση της 21ης Μαϊου. Κάνει, όμως, ότι μπορεί, συχνά με μικρομεγαλισμό, για να περιπλέξει τα πράγματα, ίσως επειδή κατά βάση θα επιθυμούσε να μην βρεθεί ενώπιον του διλήμματος να επιλέξει. Θα προτιμούσε μία αυτοδύναμη κυβέρνηση της Ν.Δ ώστε να κριθεί αντιπολιτευτικά και δη ανταγωνιστικά προς τον ΣΥΡΙΖΑ.

–Ο Γιάνης Βαρουφάκης, υπέρμαρχος κι αυτός της απλής αναλογικής, δηλώνει υπό το κράτος της δημοσκοπικής και αντισυστημικής αυταρέσκειας πως προτιμά να “του κοπεί το χέρι από τον ώμο” παρά να συγκυβερνήσει με τον Τσίπρα και τον Ανδρουλάκη. Ενδιαφέρεται προφανώς μόνο για την αύξηση των ποσοστών του Μερα25 δια του προσπορισμού ψήφων –κυρίως νέων– από την ευρεία και θολή ζώνη της αντισυστημικότητας και δια της αφαίμαξης ριζοσπαστικού ακροατηρίου του ΣΥΡΙΖΑ που πιθανώς δυσανασχετεί από την “συστημική” στροφή του προς το κέντρο. Για τον Βαρουφάκη υπάρχει, βεβαίως, και ο πειθαναγκασμός της συνεργασίας του με τους αποχωρήσαντες από τον ΣΥΡΙΖΑ τον Αύγουστο του 2015. Θα μπορούσε να σταθεί δίπλα στους παλιούς του συντρόφους ο Δημήτρης Στρατούλης και άλλοι; Κατηγορηματικά όχι. Ο ίδιος δε ο επικεφαλής του Μερα25, στο κυνήγι των ψήφων, επιδίδεται σε επικοινωνιακό παιχνίδι με την “Δήμητρα”, εν γνώση του πως έτσι προσφέρει υπηρεσίες στο επικοινωνιακό αφήγημα της Ν.Δ κατά της απλής αναλογικής. Στο πρόσωπό του ο Κυριάκος Μητσοτάκης βρήκε τον παράγοντα αστάθειας των συνεργατικών σχημάτων. Συνεργασία ή ανοχή, με κορμό τον ΣΥΡΙΖΑ και το ΠΑΣΟΚ, και τον Βαρουφάκη δίπλα, δεν μπορεί να υπάρξει. Ας το ξεχάσουμε.

–Το ΚΚΕ, από την πλευρά του, τάσσεται γονιδιακά υπέρ της απλής αναλογικής, όταν, όμως φτάνει η ώρα να συζητηθούν συνεργασίες πετάει την μπάλα στην εξέδρα και λέει πως μπορούν να το κάνουν οι άλλοι επειδή συμφωνούν επί της ουσίας σε μείζονες πολιτικές. Δίλημμα για το ΚΚΕ περί Ν.Δ vs ΣΥΡΙΖΑ δεν υπάρχει, και η υποτίθεται παραδοσιακή κουλτούρα κατά της Δεξιάς παύει να υφίσταται. Όταν, δε, τίθεται το θέμα της σύμπραξης του Πορτογαλικού Κ.Κ με τους σοσιαλιστές και τους κεντροαριστερούς, ασκείται κριτική στους συντρόφους της Λισαβόνας παρά τις εξαιρετικές σχέσεις που διατηρούν τα δύο κόμματα.

Η “κουλτούρα των συνεργασιών”

Η Ν.Δ και πολλοί αναλυτές μέμφονται την απλή αναλογική ως θερμοκήπιο πολιτικής αστάθειας επειδή, όπως λένε, δεν υπάρχει “κουλτούρα συνεργασιών” στην χώρα μας. Υπάρχει δηλαδή σε 23 από τις 27 χώρες της Ε.Ε (από την Ιβηρική, μέχρι την Σκανδιναβία και τις νεοπαγείς δημοκρατίες του πρώην σοβιετικού μπλοκ) αλλά όχι στην Ελλάδα της ισχυρής και υποτίθεται “εξαγώγιμης” Δημοκρατίας.

Η κουλτούρα συνεργασιών, όμως, δεν είναι αυτοφυής. Την καλλιεργείς επίμονα, την ποτίζεις, την περιποιείσαι, δεν αφήνεις τα αγριόχορτα να την πνίξουν.

Κι εδώ προκύπτει μια μεγάλη αντίφαση. Σε όλες τις δημοσκοπήσεις περίπου ένας στους δύο Έλληνες προκρίνουν τις κυβερνήσεις συνεργασίας σε όλες τις εκδοχές τους. Μόνο εάν δεν προκύψουν δηλώνουν πως πρέπει να πάμε σε δεύτερες εκλογές και λιγότεροι επιθυμούν αυτοδύναμες κυβερνήσεις. Αυτή η ισχυρή βούληση μεγάλου κοινωνικού ρεύματος, όμως, δεν βρίσκει ανταπόκριση στις σκοπιμότητες των κομμάτων. Δεν είναι, ως εκ τούτου, ότι δεν υπάρχει κουλτούρα συνεργασιών στους πολίτες/ψηφοφόρους, σε συγκεκριμένα κόμματα είναι που δεν υπάρχει. Κι έτσι το ψευδές επιχείρημα περί ανυπαρξίας κουλτούρας συνεργασιών δρα ως αυτοεκπληρούμενη προφητεία για να ναρκοθετήσει τυχόν συμπράξεις μέσα, φυσικά, από συμβιβασμούς και αμοιβαίες υποχωρήσεις.

Η ίδια η σύγχρονη πολιτική μας ιστορία έχει δώσει απαντήσεις σχετικά με αυτό. Αυτοδύναμες ήταν οι κυβερνήσεις που υπονόμευσαν την οικονομία και το πολιτικό σύστημα, αυτοδύναμες ήταν εκείνες που δημιούργησαν μερικές από τις πιο σαθρές πολιτικές συμπεριφορές και νοοτροπίες πολιτικαντισμού και λαϊκισμού. Αυτοδύναμες ήταν εκείνες που άλωσαν το κράτος και, τελικά, χρεοκόπησαν τη χώρα.

Αυτό δεν σημαίνει πως δεν μπορούν να υπάρξουν αξιόλογες κυβερνήσεις κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας. Όχι. Από την άλλη, όμως, ουδείς μπορεί να ισχυριστεί πως δεν θα είναι αξιόλογη και αναζωογονητική για το πολιτικό σύστημα, την οικονομία, την λειτουργία των θεσμών και του κράτους μία κυβέρνηση συνεργασίας.

Εν κατακλείδι, ενώ μεγάλη μερίδα πολιτών το επιθυμεί κάποια κόμματα το απορρίπτουν. Και, επαναλαμβάνω, εάν αυτό είναι λογικά αναμενόμενο από την στρατηγικά τοποθετημένη επ΄ αυτού Ν.Δ, ακούγεται παράδοξο για τους υπέρμαχους της απλής αναλογικής…

Επιμύθιο: Ίσως, τελικά, θα ήταν καλό οι ψηφοφόροι που επιθυμούν κυβερνήσεις συνεργασίας διά της απλής αναλογικής να αναλογιστούν εάν τα κόμματα που επιλέγουν είναι πράγματι υπέρμαχοι της αντιπροσωπευτικότητας ή δανείζονται καταχρηστικά το επιχείρημα…