Απαιτείται πολιτική βούληση για παρεμβάσεις στην αγορά ενέργειας

Οι κρίσεις των τελευταίων τεσσάρων (4) χρόνων μάς δίδαξαν, με τραγικό βέβαια τρόπο, πολλά. Η πανδημία, η ενεργειακή κρίση, οι φυσικές καταστροφές, η κρίση ασφάλειας των υποδομών ανέδειξαν την αναγκαιότητα η πολιτεία, το δημόσιο να έχει ισχυρό ρόλο. Να διασφαλίζει την πρόσβαση των πολιτών στα βασικά αγαθά της ζωής αλλά και στην υγεία και στην προστασία της ανθρώπινης ζωής.

Του Σωκράτη Φάμελλου

Ο ιδιωτικός τομέας αποδείχθηκε ανεπαρκής να αντιμετωπίσει τέτοιου επιπέδου κρίσεις, κάτι που είχε φανεί και στην οικονομική κρίση του 2008.

Η ενεργειακή κρίση ανέδειξε τα τρωτά σημεία και την ανεπάρκεια της ευρωπαϊκής αλλά και της ελληνικής ενεργειακής πολιτικής, την οποία έχουν πληρώσει και συνεχίζουν να πληρώνουν πάρα πολύ ακριβά οι καταναλωτές.

Το «αόρατο» χέρι της αγοράς μετέφερε βάρη σε όλους τους καταναλωτές, νοικοκυριά και επιχειρήσεις, και υπερκέρδη μόνο σε λίγες εταιρείες ενέργειας (ηλεκτρισμός, φυσικό αέριο) αλλά και στη διύλιση.

Η έκρηξη των τιμών ρεύματος και καυσίμων έθεσαν σε αμφισβήτηση την πρόσβαση στο αγαθό της ενέργειας τόσο για τα νοικοκυριά όσο και για τις παραγωγικές δυνάμεις.

Αν και με αντιθέσεις και με μεγάλη καθυστέρηση, οι ευρωπαϊκές χώρες άρχισαν να παρεμβαίνουν στην αγορά ενέργειας και ειδικότερα στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας ώστε να μειώσουν τις τιμές. Ακόμη και κυβερνήσεις με νεοφιλελεύθερη κατεύθυνση, άρχισαν να συζητούν για την ανάγκη να υπάρχει ισχυρή εποπτεία και κρατικός έλεγχος στη λειτουργία της αγοράς.

• Χρειάστηκε δυστυχώς να περάσουν πολλοί μήνες ώστε, η Κομισιόν να συζητήσει για την μεταρρύθμιση της ευρωπαϊκής αρχιτεκτονικής της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, με σκοπό να αρθούν οι στρεβλώσεις που έχουν κοστίσει πολύ ακριβά στους καταναλωτές και ιδιαίτερα στις χώρες του ευρωπαϊκού νότου που είναι και πιο ευάλωτες στην κρίση.

Η μέχρι σήμερα συζήτηση για την αναθεώρηση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας φαίνεται να οδηγεί σε περιορισμένες και όχι σε ριζοσπαστικές αλλαγές.

Μεγάλη έμφαση δίνεται σε «εργαλεία» αντιστάθμισης κινδύνων, σε προθεσμιακά συμβόλαια δηλαδή, καθώς και σε διμερή συμβόλαια. Πρόκειται για εργαλεία που, με επιλογή και ευθύνη της κυβέρνησης Μητσοτάκη, δεν έχουν ενεργοποιηθεί ουσιαστικά εδώ και δυόμιση χρόνια στην Ελλάδα.

Σε αντίθεση με τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες, ακόμη και σήμερα, η διαμόρφωση των τιμών ηλεκτρικής ενέργειας παραμένει σχεδόν 100% εξαρτημένη από την προημερήσια χονδρεμπορική αγορά. Οι κυβερνητικές αυτές παραλείψεις κόστισαν και κοστίζουν στους καταναλωτές ηλεκτρικής ενέργειας και έχουν απαξιώσει τη νέα δομή της αγοράς, στο Χρηματιστήριο Ενέργειας.

• Πρέπει να ξεκαθαρίσουμε ότι, η χειραγώγηση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας και η αισχροκέρδεια, που έχουμε στη χώρα μας δεν συμπεριλαμβάνονται σε κανένα «εγχειρίδιο» και κανονισμό του Target Model, αλλά αποτελούν ξεκάθαρη πολιτική επιλογή της κυβέρνησης της Νέας Δημοκρατίας.

Για να υπάρξει πρόσβαση σε καθαρή ενέργεια με προσιτές τιμές, ώστε να αναπνεύσει η κοινωνία αλλά και η οικονομία, απαιτείται πολιτική βούληση και άρα πολιτική αλλαγή.

Η επόμενη προοδευτική κυβέρνηση με κορμό τον ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ θα προχωρήσει άμεσα:

-Στο δημόσιο έλεγχο στην αγορά ενέργειας και επανάκτηση της πλειοψηφίας της ΔΕΗ από το Δημόσιο, ώστε να λειτουργεί πάλι ως κοινωνικός και αναπτυξιακός βραχίονας της χώρας μας και όχι ως μία οποιαδήποτε κερδοσκοπική επιχείρηση ενέργειας, όπως σήμερα.

-Στη φορολόγηση των υπερκερδών στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας (παραγωγή, προμήθεια), στην προμήθεια φυσικού αερίου και στα διυλιστήρια, σε συντελεστή 90% (και όχι 33%).

-Στη θέσπιση ανώτατου συντελεστή κέρδους 5% στην ενέργεια, που σε συνθήκες κρίσης μπορεί να γίνει και μικρότερος.

-Στην αναμόρφωση του τρόπου λειτουργίας της αγοράς ηλεκτρισμού, Target Model, προσανατολισμένη στην απεξάρτηση της τιμής ρεύματος από το φυσικό αέριο, με εργαλεία αντιστάθμισης κινδύνου, καθώς και με μόνιμη προσθήκη εργαλείων που θα προλαμβάνουν την αισχροκέρδεια με έλεγχο χρονοσειρών προσφορών και πραγματικού κόστους και κέρδους, ex ante ex post στην προημερήσια, στην ημερήσια και στην αγορά εξισορρόπησης.

– Στην ενίσχυση της αποθήκευσης ενέργειας, των ενεργειακών κοινοτήτων και της εξοικονόμησης με ευρύτατο πρόγραμμα επενδύσεων.