Η πρώτη έγχρωμη εικόνα από μακρινούς γαλαξίες

Ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Τζο Μπάιντεν, δημοσιοποίησε τη Δευτέρα (πρώτες πρωινές ώρες σήμερα, Τρίτη, ώρα Ελλάδας) την πρώτη φωτογραφία από το διαστημικό τηλεσκόπιο της NASA James Webb — αυτήν μιας γαλαξιακής συστάδας που αποκαλύπτει την πιο λεπτομερή μέχρι σήμερα εικόνα του πρώιμου σύμπαντος.

Η δημοσιοποίηση από τον Λευό Οίκο της πρώτης υψηλής ευκρίνειας, έγχρωμης εικόνας του Webb πραγματοποιήθηκε την παραμονή μιας μεγαλύτερης δημοσιοποίησης φωτογραφιών και φασματογραφικών δεδομένων που σχεδιάζει να παρουσιάσει την Τρίτη η NASA στο Κέντρο Διαστημικών Πτήσεων Γκόνταρντ στο Μέριλαντ.

Το κόστους 9 δισεκ. δολαρίων Webb, το μεγαλύτερο και πιο ισχυρό διαστημικό τηλεσκόπιο που έχει εκτοξευθεί ποτέ στο διάστημα, σχεδιάστηκε για να περιεργαστεί τον κόσμο μέχρι την αυγή του γνωστού σύμπαντος, αναγγέλλοντας μια νέα εποχή αστρονομικών ανακαλύψεων.

Η εικόνα που παρουσίασαν ο Μπάιντεν και ο επικεφαλής της NASA Μπιλ Νέλσον δείχνει μια γαλαξιακή συστάδα ηλικίας 4,6 δισεκ. ετών με την επωνυμία SMACS 0723, η συνδυασμένη μάζα της οποίας λειτουργεί ως ένας “βαρυτικός φακός” μεγεθύνοντας σε μεγάλο βαθμό το φως που έρχεται από πιο μακρινούς γαλαξίες πίσω από αυτήν.

Τουλάχιστον μία από τις θαμπές, παλιότερες εικόνες φωτός που εμφανίζονται στο “φόντο” της φωτογραφίας –μια σύνθεση εικόνων φωτός διαφορετικού μήκους κύματος– ανάγεται σε περισσότερα από 13 δισεκ. χρόνια πριν, είπε ο Νέλσον. Αυτό το καθιστά μόλις 800 εκατ. χρόνια νεώτερο από το Big Bang, το θεωρητικό σημείο ανάφλεξης που έθεσε σε κίνηση τη διαστολή του γνωστού σύμπαντος περίπου πριν από 13,8 εκατ. χρόνια.

“Είναι ένα νέο παράθυρο στην ιστορία του κόσμου μας”, δήλωσε ο Μπάιντεν προτού παρουσιαστεί η φωτογραφία. “Και σήμερα θα ρίξουμε μια ματιά στο πρώτο φως που πέρασε μέσα από αυτό το παράθυρο: ένα φως από άλλους κόσμους, αστέρια σε τροχιά πολύ πιο πέρα από τον δικό μας. Για μένα είναι κάτι καταπληκτικό”.

Ο πρόεδρος των ΗΠΑ συνοδευόταν σε μια αίθουσα του συγκροτήματος του Λευκού Οίκου από την αντιπρόεδρο Κάμαλα Χάρις, που προεδρεύει του Εθνικού Συμβουλίου Διαστήματος των ΗΠΑ.

Την Παρασκευή, η αμερικανική διαστημική υπηρεσία είχε αναρτήσει έναν κατάλογο πέντε ουράνιων αντικειμένων που είχε επιλέξει για την πρώτη παρουσίαση του Webb. Αυτά περιλαμβάνουν τη SMACS 0723, ένα κεκοσμημένο θραύσμα του μακρινού κόσμου που σύμφωνα με τη NASA προσφέρει “την πιο λεπτομερή άποψη του πρώιμου σύμπαντος μέχρι σήμερα”. Αποτελεί επίσης την πιο βαθιά και πιο ευκρινή υπέρυθρη εικόνα του μακρινού κόσμου που έχει ληφθεί ποτέ.

Οι χιλιάδες γαλαξίες ‘απαθανατίστηκαν’ σε ένα μικροσκοπικό τμήμα του ουρανού στο μέγεθος περίπου ενός κόκκου άμμου σε κάποια απόσταση από κάποιον που στέκεται πάνω στη Γη, είπε ο Νέλσον.

Το Webb κατασκευάστηκε κυρίως από την αμερικανική εταιρία αεροδιαστημικής Northrop Grumman και φέρει το όνομα του επικεφαλής της NASA τη δεκαετία του 1960. Εκτοξεύθηκε στο διάστημα για τη NASA, τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Διαστήματος (ESA) και την Καναδική Διαστημική Υπηρεσία τα Χριστούγεννα του 2021 από τη Γαλλική Γουιάνα, στη βορειονατολική ακτή της Νότιας Αμερικής.

Κατασκευασμένο για να ‘βλέπει’ τα αντικείμενά του κατά κύριο λόγο στο υπέρυθρο τμήμα του φάσματος, το Webb είναι περίπου 100 φορές πιο ευαίσθητο από το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble –που εκτοξεύθηκε το 1990– το οποίο λειτουργεί κυρίως στο οπτικό και υπεριώδες τμήμα του φάσματος.

Η πολύ μεγαλύτερη συλλεκτική επιφάνεια του πρωτεύοντος κατόπτρου του Webb, που αποτελείται από 18 εξαγωνικά τμήματα κατασκευασμένα από επιχρυσωμένο βηρύλλιο, του επιτρέπει να παρατηρεί αντικείμενα σε μεγαλύτερες αποστάσεις, άρα πιο πίσω στον χρόνο, από το Hubble ή από οποιοδήποτε άλλο τηλεσκόπιο.

Η NASA θα παρουσιάσει επίσης την πρώτη φασματογραφική ανάλυση ενός εξωπλανήτη –με περίπου τη μισή μάζα του Δία που βρίσκεται περισσότερο από 1.100 έτη φωτός μακριά– αποκαλύπτοντας τις μοριακές ‘υπογραφές’ φιλτραρισμένου φωτός που διέρχεται από την ατμόσφαιρά του.