Ενέργεια: Έκρηξη χρεών αποτέλεσμα των υπέρογκων λογαριασμών – Μέτρα και στην Ελλάδα, μετά την “επιχείρηση θερμοστάτης” στην Ιταλία και τις… βεντάλιες στην Ισπανία

«Έκρηξη» των ληξιπρόθεσμων οφειλών έχει φέρει η παρατεταμένη ενεργειακή κρίση, καθώς αυξάνονται συνεχώς οι καταναλωτές που δεν μπορούν να αντεπεξέλθουν στους αλλεπάλληλους αυξημένους λογαριασμούς ρεύματος. Είναι ενδεικτικό ότι, όπως σημειώνουν στελέχη του κλάδου προμήθειας, λόγω αυτής της οικονομικής «κόπωσης» τα υπερήμερα χρέη κινούνται σε διπλάσια επίπεδα, συγκριτικά με ένα εξάμηνο νωρίτερα.

Σύμφωνα με τα ίδια στελέχη, το πρόβλημα εντοπίζεται σε πολύ μεγαλύτερη έκταση στους λογαριασμούς που είναι ληξιπρόθεσμοι από 45 έως 75 ημέρες. Σε αυτή την κατηγορία, η αύξηση αγγίζει το 400%, ένα ποσοστό που αποτυπώνει ανάγλυφα το γεγονός ότι μια ολοένα μεγαλύτερη μερίδα καταναλωτών και επιχειρήσεων δυσκολεύονται να πληρώσουν τις οφειλές τους εντός των προβλεπόμενων προθεσμιών.

Αύξηση παρατηρείται και στους ληξιπρόθεσμους λογαριασμούς έως 100 ημέρες, χωρίς ωστόσο σε αυτή την περίπτωση η άνοδος να είναι το ίδιο εκρηκτική. Πιθανότατα, η αιτία είναι πως αρκετοί καταναλωτές προσπαθούν με κάθε τρόπο να μην υπερβούν αυτό το όριο, υπό τον φόβο της διακοπής της ηλεκτροδότησης.

• Η ουσία είναι, σε κάθε περίπτωση, ότι πέραν της ταμειακής ασφυξίας, τα ληξιπρόθεσμα επηρεάζουν άμεσα και τα οικονομικά αποτελέσματα των εταιρειών, καθώς αυξάνουν ραγδαία οι “προβλέψεις επισφαλειών” που υποχρεούνται να εγγράψουν.

Μία ακόμη όψη των επιπτώσεων στην αγορά ενέργειας, από την εκτίναξη των χονδρεμπορικών τιμών, είναι και η συνεχόμενη αύξηση των παροχών που «περνούν» στην Καθολική Υπηρεσία. Με βάση ανεπίσημα στοιχεία, οι εντάξεις στην Καθολική Υπηρεσία ξεπέρασαν τον Απρίλιο τις 167.000, καθώς μέσα στο πρώτο τετράμηνο του 2022 «πέρασαν» σε αυτήν 19.000 παροχές στο διασυνδεδεμένο σύστημα.

Από το μηνιαίο δελτίο ενέργειας του ΑΔΜΗΕ για τον μήνα Απρίλιο προκύπτει μεγάλη βουτιά της θερμικής ηλεκτροπαραγωγής. Οι μονάδες φυσικού αερίου τον περασμένο μήνα έναντι του αντίστοιχου περσινού μείωσαν κατά 48,8% την ηλεκτροπαραγωγή τους, ενώ οι λιγνιτικές έριξαν κατά 57,2% την παραγωγή τους. Συνολικά η καθαρή παραγωγή έπεσε κατά 19,9%.

Αντίθετα τον ίδιο μήνα η παραγωγή από ΑΠΕ αυξήθηκε, λόγω των ευνοϊκών καιρικών συνθηκών με αποτέλεσμα η πράσινη ενέργεια να αποτελεί το 57,34% του ενεργειακού μίγματος.

Καταγράφηκε επίσης αξιοσημείωτη πτώση στο δίκτυο διανομής, δηλαδή στην ηλεκτροδότηση των οικιακών καταναλωτών και των επιχειρήσεων χαμηλής και μέσης τάσης.

Τα μέτρα της κυβέρνησης

Ανεξαρτήτως των ευρωπαϊκών αποφάσεων το επόμενο διάστημα το κυβερνητικό σχέδιο θα ξεδιπλωθεί – σύμφωνα με πληροφορίες – σε τέσσερις άξονες:

Έρχεται ένα πρόγραμμα επιδότησης για την αντικατάσταση ηλεκτροβόρων συσκευών μέσα στις επόμενες δύο εβδομάδες. Ωστόσο, χρειάζεται προσοχή καθώς το νέο πρόγραμμα αφορά αποκλειστικά και μόνο κλιματιστικά, ψυγεία και καταψύκτες και όχι άλλες συσκευές. Επίσης θα υπάρξει μοριοδότηση και θα ληφθούν υπόψη κριτήρια εισοδηματικά αλλά και κοινωνικά (π.χ. πολύτεκνοι) , με το ποσό της επιδότησης να κυμαίνεται από 35% έως 50%.

Οι δικαιούχοι θα υποβάλλουν ηλεκτρονικά την αίτηση τους, ενώ θα προμηθευτούν ένα voucher το οποίο θα αξιοποιήσουν όταν προχωρήσουν στην αγορά της νέας συσκευής. Βέβαια τα προϊόντα που θα αγοράσουν οι δικαιούχοι πρέπει να πληρούν συγκεκριμένα ενεργειακά κριτήρια, ενώ δεν θα προβλέπεται επιδότηση για την αντικατάσταση συσκευών που δεν λειτουργούν.

Πρεμιέρα τον Ιούλιο αναμένεται να κάνει το πρόγραμμα ενεργειακής αναβάθμισης δημοσίων κτιρίων, στα οποία μεταξύ άλλων θα είναι νοσοκομεία, σχολεία και αθλητικές εγκαταστάσεις. Οι επενδύσεις συνδέονται με τον εκσυγχρονισμό των συστημάτων θέρμανσης – ψύξης, μόνωση του κτιριακού κελύφους καθώς και εγκατάσταση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.

• Ενίσχυση των νοικοκυριών για να εγκαταστήσουν φωτοβολταϊκά και αντλίες θερμότητας. Η σχετική συζήτηση έχει «φουντώσει» στην Ε.Ε., καθώς για παράδειγμα εκτιμάται πως τα φωτοβολταϊκά στις στέγες θα μπορούσαν να δίνουν σχεδόν το 25% της κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας

Το φθινόπωρο θα μπει σε εφαρμογή το «Εξοικονομώ για Επιχειρήσεις». Μεταξύ άλλων θα δίνονται κίνητρα για την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών μονάδων στις στέγες των κτιρίων και στόχος είναι η εξοικονόμηση κατ’ ελάχιστον 30% του ενεργειακού κόστους. Όσον αφορά στο ύψος της επιδότησης θα είναι κλιμακούμενο και μεταξύ των άλλων θα εξαρτάται από την περιοχή που δραστηριοποιείται η επιχείρηση και το μέγεθός της. Υπολογίζεται πως θα καλυφθούν περίπου 10.000 επιχειρήσεις.

Για την υλοποίηση αυτών των δράσεων θα αξιοποιηθούν σε μεγάλο βαθμό ευρωπαϊκά κονδύλια (π.χ. από το Ταμείο Ανάκαμψης) , καθώς τα δημοσιονομικά περιθώρια της χώρας είναι πεπερασμένα. Άλλωστε με το ράλι των αυξήσεων να συνεχίζεται – όπως φαίνεται και στις τιμές της βενζίνης στα νησιά και όχι μόνο- θα πρέπει να διατηρηθούν εφεδρείες σε περίπτωση που απαιτηθούν και νέα μέτρα.

Το μεσογειακό καλοκαίρι που συνοδεύεται από υψηλές θερμοκρασίες προβληματίζει τις κυβερνήσεις του ευρωπαϊκού Νότου. Η Ισπανία και η Ιταλία έχουν ήδη πάρει μέτρα για να προλάβουν μια εκτόξευση της κατανάλωσης ενέργειας, ενώ οι τελευταίες πινελιές μπαίνουν και στο ελληνικό σχέδιο.

• Το σχέδιο που εγκρίθηκε πρόσφατα από το ισπανικό υπουργικό συμβούλιο περιλαμβάνει ελέγχους θερμοκρασίας σε δημόσια γραφεία, μαζική εγκατάσταση ηλιακών συλλεκτών σε στέγες δημόσιων κτιρίων και θα ενθαρρύνει τους εργαζόμενους να εργάζονται περισσότερο από το σπίτι. Το καλοκαίρι, ο κλιματισμός σε γραφεία σε χώρους εργασίας δεν πρέπει να ρυθμίζεται χαμηλότερα από 27 βαθμούς Κελσίου, κάτι που είναι πιθανό να κάνει κοινή τη χρήση της παραδοσιακής ισπανικής βεντάλιας στο γραφείο.

Το χειμώνα, η θέρμανση δεν θα πρέπει να είναι μεγαλύτερη από 19 βαθμούς Κελσίου. Το σχέδιο, θα ενθαρρύνει επίσης τους εργαζόμενους σε δημόσιες υπηρεσίες να χρησιμοποιούν τα μέσα μαζικής μεταφοράς ή ποδήλατα για να πάνε στη δουλειά τους και επίσης θα σβήνει τα φώτα νωρίτερα στα δημόσια κτήρια.

«Ακόμη και αν η Ισπανία είναι μία από τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης με τη χαμηλότερη έκθεση στη ρωσική ενέργεια, είναι προφανές ότι δεν είναι απρόσβλητη από την αύξηση των τιμών της ενέργειας», δήλωσε σε δημοσιογράφους η υπουργός Προϋπολογισμού Μαρία Χεσούς Μοντέρο εξηγώντας τις λεπτομέρειες του σχεδίου εξοικονόμησης ενέργειας. Αρμόδιοι Ισπανοί αξιωματούχοι ανέφεραν ότι τα μέτρα στοχεύουν σε μείωση κατά 25% της χρήσης ενέργειας από την κεντρική διοίκηση. Το σχέδιο εξοικονόμησης ενέργειας θα λάβει 1 δισεκατομμύριο ευρώ χρηματοδότησης από το ευρωπαϊκό ταμείο ανάκαμψης από την πανδημία Covid-19 για βελτίωση της ενεργειακής αποδοτικότητας δημόσιων κτιρίων.

• Στην Ιταλία, η «Επιχείρηση Θερμοστάτης», όπως ονομάστηκε από τα ιταλικά ΜΜΕ, προβλέπει πως ο κλιματισμός σε δημόσια κτίρια, συμπεριλαμβανομένων σχολείων και κυβερνητικών κτιρίων, υπουργείων κλπ, δεν μπορεί να οριστεί κάτω από τους 27 βαθμούς Κελσίου κατά τους καλοκαιρινούς μήνες.

Τον χειμώνα, τα συστήματα θέρμανσης δεν πρέπει να θερμαίνουν τα κτίρια άνω των 19 βαθμών, αν και θα επιτρέπονται 2 βαθμοί παραπάνω σε ειδικές συνθήκες.

Για τους παραβάτες προβλέπονται πρόστιμα που κυμαίνονται από 500 έως 3.000 ευρώ. Τα σενάρια δηλαδή που εξετάζονται για να καλυφθεί η επάρκεια είναι εφιαλτικά και κινούνται σε μια νέα δέσμη περιορισμών αντίστοιχη με την εποχή του σκληρού lockdown λόγω της πανδημίας.