Έρευνα Prorata: Ποια η σχέση της νεολαίας με τη θρησκεία και την Εκκλησία

Μια πρωτότυπη έρευνα σε συνεργασία της πρωτοβουλίας «ΣΗΜΕΙΟ για τη μελέτη & την αντιμετώπιση της Ακροδεξιάς» και της «Prorata» με θέμα τη σχέση νεολαίας και θρησκείας πραγματοποιήθηκε κατά το χρονικό διάστημα  22–27 Οκτωβρίου 2021 σε δείγμα 451 νέων, ηλικίας 17-34 ετών, μέσω ηλεκτρονικού δομημένου ερωτηματολογίου με κάλυψη του συνόλου της επικράτειας.

Σύμφωνα με τους συντελεστές, η συγκεκριμένη έρευνα αποτελεί στην πραγματικότητα την πρώτη αντιπροσωπευτική έρευνα που επικεντρώνεται σε θέματα που αφορούν το πεδίο «νεολαία και θρησκεία» στην ελληνική κοινωνία.

Σύμφωνα με τον Αλέξανδρο Σακελλαρίου (Δρ. Κοινωνιολογίας της Θρησκείας, διδάσκοντα στο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο και ερευνητή στο Πάντειο Πανεπιστήμιο) που είχε τον επιστημονικό συντονισμό της έρευνας, βασικά συμπεράσματα για τις τάσεις που διαμορφώνονται μέσα στην νεολαία είναι τα εξής:

• Το πρώτο συμπέρασμα είναι ότι καταγράφεται μια σαφής τάση εκκοσμίκευσης των νέων (το 57% αυτοχαρακτηρίστηκαν χριστιανοί ορθόδοξοι και το 24% άθεοι) και μια σημαντική ενίσχυση στάσεων και αντιλήψεων ανάμεσά τους υπέρ της εκκοσμίκευσης του κράτους (το 45% τάχθηκε υπέρ της προαιρετικότητας των θρησκευτικών στο σχολείο και το 41% υπέρ του να καταργηθεί ο αγιασμός στο σχολείο).
• Το δεύτερο συμπέρασμα είναι ότι, παρά τα παραπάνω, καταγράφονται ισχυρές αντιστάσεις στο πεδίο της εθνο-θρησκευτικής ταυτότητας (το 53% συμφωνεί με την άποψη ότι η παράδοση της Ορθόδοξης Εκκλησίας αποτελεί στοιχείο της ταυτότητας των Ελλήνων). Αν σε ό,τι αφορά το αμιγώς θρησκευτικό πεδίο οι νέοι και οι νέες εμφανίζουν μεγαλύτερη ανοικτότητα και ανεκτικότητα, όταν γίνεται η σύνδεση έθνους και θρησκείας στο ταυτοτικό επίπεδο παρατηρούνται ακόμα αντιστάσεις και εμπόδια προς κάποια, έστω μικρής έκτασης, κοινωνική μεταβολή.
• Το τρίτο συμπέρασμα είναι ότι καταγράφεται ένας ισχυρός κοινωνικός φιλελευθερισμός μεταξύ των νέων ιδίως σε ό,τι έχει να κάνει με δικαιώματα και ζητήματα φύλου και σεξουαλικού προσανατολισμού (το 76% υποστήριξε ότι η ομοφυλοφιλία πρέπει να γίνεται αποδεκτή). Συνεπώς, ενώ σε επίπεδο εθνικής ταυτότητας οι αντιστάσεις παραμένουν, στη συγκεκριμένη περίπτωση φαίνεται ότι η κοινωνική μεταβολή βρίσκεται σε εξέλιξη και έχει προχωρήσει.
• Το τέταρτο συμπέρασμα διατρέχει όλα τα παραπάνω και είναι η εντυπωσιακή στάση των νέων γυναικών που υπερέχουν των αντρών σχεδόν σε όλα τα σχετικά ερωτήματα και εμφανίζουν μεγαλύτερη ανεκτικότητα, ενώ οι άντρες, χωρίς να θεωρούνται συνολικά συντηρητικοί, υστερούν άλλοτε λιγότερο και άλλοτε κατά πολύ των γυναικών σε θέματα κοινωνικού φιλελευθερισμού (π.χ. το 61% των γυναικών υποστήριξε ότι οι μετανάστες δεν αποτελούν κίνδυνο αλλοίωσης του ελληνικού πολιτισμού, εν αντιθέσει με το 46% των αντρών), αλλά ακόμα και σε θέματα μεταβολής της εθνο-θρησκευτικής ταυτότητας.

Ενα τελευταίο ζήτημα που έχει συζητηθεί εκτενώς στη δημόσια σφαίρα είναι οι σχέσεις της Εκκλησίας με την Ακροδεξιά και η υιοθέτηση από μέρους της μιας ρητορικής που κατ’ εξοχήν εγγράφεται σε αυτόν τον χώρο. Σύμφωνα με τα ευρήματα της έρευνας, καταγράφεται ένα μειοψηφικό μεν, αλλά σημαντικό μέρος των νέων το οποίο επηρεάζεται από την Εκκλησία και υιοθετεί τις απόψεις της.

Παρά ταύτα, ο λόγος της Εκκλησίας θεωρείται αρκετά οπισθοδρομικός (60%) και αξιολογήθηκε ως αρνητικός για τους ομοφυλόφιλους (77%), τη θέση της γυναίκας στην κοινωνία (60%) και τους πρόσφυγες και μετανάστες (58%).

Αξίζει να σημειωθεί πως ένα ενδιαφέρον εύρημα ήταν ότι ένα 18% απάντησε ότι μάλλον ή σίγουρα θα ψήφιζε ένα κόμμα σαν τη Χρυσή Αυγή αν δεν προέβαινε σε πράξεις βίας, ποσοστό που ανέβαινε στο 34% μεταξύ όσων δήλωσαν ότι είχαν στενή σχέση με κάποια θρησκεία, που εν προκειμένω ήταν η ορθόδοξη χριστιανική.