Πώς το Ουκρανικό επηρεάζει τις εσωτερικές πολιτικές εξελίξεις- Ο νέος εκλογικός καμβάς…

Θα μπορούσε η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, και οι συνθήκες ενός νέου Ψυχρού Πολέμου Δύσης-Ρωσίας που διαμορφώνει, να αποτελέσουν τον καμβά εσωτερικών πολιτικών εξελίξεων στο ήδη στρωμένο προεκλογικό περιβάλλον με απώτατο ορίζοντα το 2023 αλλά με ανοικτό το ενδεχόμενο επίσπευσης της πορείας προς τις κάλπες;

του ΣΕΡΑΦΕΙΜ ΚΟΤΡΩΤΣΟΥ

Η λογική απάντηση είναι πως δεν θα έπρεπε. Ενίοτε, πάντως, τα πολιτικά πράγματα δεν εξελίσσονται λογικά και οπωσδήποτε όχι γραμμικά.

Εάν ληφθεί υπόψιν η τελευταία μέτρηση της Pulse (Σκάϊ) η κοινή γνώμη μοιράζεται σχετικά με τον χρόνο διεξαγωγής των επόμενων εκλογών. Το 47% θεωρούν πως πρέπει να διεξαχθούν με το τέλος της κυβερνητικής θητείας, το 2023, αλλά το 45% εκτιμούν πως πρέπει να οδηγηθούμε στις κάλπες εντός του έτους (26% μέχρι το καλοκαίρι και 19% προς τα τέλη της χρονιάς). Αυτή η διάσταση δημιουργεί αναμφίβολα έναν “ψυχολογικό διάδρομο” προς τις κάλπες, αν και αξίζει να παρατηρήσει κανείς πώς στο εκλογικό ακροατήριο του κυβερνώντος κόμματος (ψηφοφόροι της Ν.Δ στις κάλπες του 2019), το 85% επιθυμούν την εξάντληση της τετραετίας.

Είναι καταγεγραμμένη, ωστόσο, εδώ και καιρό, η αλλαγή τακτικής από το Μέγαρο Μαξίμου και η υπερίσχυση της αντίληψης πως η προσφυγή σε (διπλές) εκλογές θα επιλεγεί στον “κατάλληλο” χρόνο. Για μια κυβέρνηση αυτό σημαίνει πως εκλογές θα γίνουν όταν ο πρωθυπουργός θα κρίνει πως μπορεί να τις κερδίσει και να διεκδικήσει τον στόχο της αυτοδυναμίας.

Η ουκρανική κρίση δημιουργούν ένα νέο και περίπλοκο περιβάλλον. Ενισχύεται, αναμφίβολα, το αίσθημα της ασφάλειας και είθισται σε τέτοιες περιπτώσεις να παρατηρούνται συσπειρώσεις των πολιτών γύρω από πολιτικά αφηγήματα που μπορούν να τους το εξασφαλίσουν. Η ομιλία του πρωθυπουργού στη Βουλή για το ουκρανικό υπηρέτησε αυτό ακριβώς το αφήγημα, ιδιαίτερα με την αναφορά του στο “υπέρτατο” δόγμα περί Άμυνας και στην ανάγκη ενίσχυσης των αμυντικών εξοπλισμών. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης ήταν σαφής: η χώρα εντάσσεται πλήρως στο νέο δόγμα ασφαλείας της Δύσης και επικαλείται το γερμανικό παράδειγμα για δαπάνη 100 δισ. ευρώ σε μια πρωτοφανή για την χώρα αυτή κούρσα εξοπλισμών.

Ενδιαφέρον έχει -για τα καθ΄ημάς- και το γεγονός των δημοσκοπικών ωφελειών που προκύπτουν για τον Εμανουέλ Μακρόν σε απόσταση αναπνοής από τις προεδρικές εκλογές της 10ης Απριλίου. Μια δημοσκόπηση από τη Harris Interactive δίνει στον Μακρόν το 27% των ψήφων και μια άλλη από το Ifop τον έθεσε στο 28%, περίπου 10 ποσοστιαίες μονάδες μπροστά από την ακροδεξιά Μαρίν Λεπέν, που αυτή τη στιγμή βρίσκεται στη δεύτερη θέση για τον πρώτο γύρο των εκλογών. «Δεν μπορούμε να επιτεθούμε στον Μακρόν όταν είναι στο ρόλο του να εκπροσωπεί τη Γαλλία στη διεθνή σκηνή», δήλωσε ο αναπληρωτής διευθυντής της εκστρατείας της Λεπέν, Ζαν Φιλίπ Τανγκί. «Στην πολιτική υπάρχει πάντα μια δόση θεατρικότητας, αλλά όταν οι συνθήκες είναι τόσο σοβαρές, δεν πρόκειται να ξεκινήσουμε μικροδιαμάχες». Απολύτως σαφές. Οι πρωτοβουλίες του Μακρόν στην ουκρανική κρίση, οι σιμουλτανέ επικοινωνίες με τον Ζελένσκι και τον Πούτιν, η παρέμβαση στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ και η εκπροσώπηση της Ε.Ε ακόμα και πάνω από τον Όλαφ Σολτς, ενισχύουν, ως φαίνεται, το προεδρικό προφίλ και απορροφούν μέρος των απωλειών από τις εσωτερικές αντιδράσεις για την οικονομία.

Στην κυβέρνηση εκτιμούν πως η συγκυρία “ψυχρού πολέμου” στην Ευρώπη και ο κίνδυνος ο αναθεωρητισμός του Ρώσου προέδρου να αποτελέσει εύφλεκτη ύλη για τον αναθεωρητισμό του Ερντογάν (εναντίον μας) μπορούν να δημιουργήσουν εφαλτήριο συσπειρώσεων.

Το δόγμα ασφάλειας και η ενίσχυση των εξοπλισμών αποτελούν πιθανώς ένα πεδίο πρόσφορο για την κυβέρνηση ως “αντίδοτο” στον λογικό φόβο που προκαλεί η γεωπολιτική αποσταθεροποίηση. Στην δημοσκόπηση της Pulse, για παράδειγμα, το 66% των πολιτών συμφωνούν με τους εξοπλισμούς, το δε ποσοστό αυτό εκτοξεύεται στο 96% στο εκλογικό ακροατήριο της Ν.Δ. “Συγκινεί”, όμως, κατά 79% και τους ψηφοφόρους του ΚΙΝ.ΑΛ.

Τούτων δοθέντων, ο εκλογικός διάδρομος θα μπορούσε να μην είναι μακρύς. Θα αποτελούσε, δηλαδή, “παράθυρο ευκαιρίας” εάν ο κ. Μητσοτάκης αξιολογήσει πως οι κάλπες είναι προτιμότερες σύντομα απ΄ ότι αργότερα. Διότι το…αργότερα ίσως αναδείξει τις μεγάλες συνέπειες της πρόσφατης ενεργειακής κρίσης (που κατά την Κομισιόν θα διαρκέσει τουλάχιστον μέχρι το 2023), στις οποίες θα επισωρρευθούν και οι νέες επιπτώσεις από την ουκρανική κρίση.

Εφόσον, μάλιστα, το κλίμα πολέμου διαρκέσει και τους επόμενους 2-3 μήνες είναι πιθανό να επηρεάσει και το μεγάλο πλεονέκτημα της μεγάλης αύξησης της τουριστικής κίνησης που προβλεπόταν να φθάσει στα επίπεδα του 2019, πιθανώς και περισσότερο. Με τις κυρώσεις κατά της Ρωσίας είναι μάλλον βέβαιο πως περίπου 1 εκατ. τουρίστες μπορεί να μην έρθουν στην Ελλάδα (ειδικότερα στη Βόρεια Ελλάδα), ενώ η γενικότερη αναταραχή μπορεί να δράσει ανασταλτικά και για τουριστικές ροές από άλλες χώρες.

Εάν συνυπολογίσει κανείς την έκρηξη στις τιμές της ενέργειας και τις δυσμενείς επιπτώσεις στην εφοδιαστική αλυσίδα με τα συνακόλουθα αποτελέσματα περαιτέρω ανατιμήσεων στα βασικά αγαθά, η κατάσταση δεν προοιωνίζεται θετική.

Στην ίδια μέτρηση της Pulse, η κοινή γνώμη δεν φαίνεται να πείθεται πως όλα τα παραπάνω οφείλονται στην δυσμενή διεθνή συγκυρία. Περίπου το 45% των πολιτών αποδίδουν τις ανατιμήσεις στην ενέργεια στους κυβερνητικούς χειρισμούς και σε εσωτερικούς λόγους σχετικά με την αγορά, οι οποίοι εκ των πραγμάτων αποδίδονται έμμεσα πάλι στην κυβέρνηση. Μόνο το 6% θεωρούν πως οι πρωτοβουλίες της κυβέρνησης σχετικά με τις τιμές ενέργεια είναι προς τη σωστή κατεύθυνση. Το 42% τις θεωρεί ανεπαρκείς και ζητά περισσότερες (άρα “βουτιά” σε έναν οριακά κινούμενο κρατικό προϋπολογισμό), και το 47% αξιολογεί πως κινούνται σε λανθασμένη κατεύθυνση.

Αξιολογώντας, ως εκ τούτου, κανείς πως τα πράγματα βαίνουν επί τα χείρω, το εκλογικό “παράθυρο ευκαιρίας” ίσως αποκτήσει μεγαλύτερο ενδιαφέρον. Εφόσον, πάλι, αξιολογηθεί πως η παράταση της δημοσιονομικής ευελιξίας -την οποία περίπου προεξόφλησε ο αντιπρόεδρος της Κομισιόν Ντρομπρόφσκις πριν “φουντώσει” η ουκρανική κρίση- διασφαλιστεί με βεβαιότητα, σε συνδυασμό με την τάση να μην εντάσσονται στον “κανόνα χρέους” οι στρατιωτικοί εξοπλισμοί (αυτό περιέγραψε ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών Κρίστιαν Λίντνερ), τότε ίσως κριθεί πως υπάρχουν ακόμα αντοχές της οικονομίας για να εξαντληθεί η τετραετία.

Ασφαλέστερη, εν κατακλείδι, πρέπει να θεωρείται η πρώτη επιλογή…