Ανάλυση: Τα κλειδιά στο “μπρα ντε φερ” Μπάϊντεν-Πούτιν για την Ουκρανία

Η σύγκρουση στην Ουκρανία αλλάζει ραγδαία. Στην τελευταία κλιμάκωση, ο Ρώσος πρόεδρος, Βλαντιμίρ Πούτιν, κήρυξε δύο αυτονομιστικές περιοχές της Ουκρανίας ως ανεξάρτητες και το χρησιμοποίησε ως πρόσχημα για να στείλει ρωσικά στρατεύματα για αυτό που ονόμασε «ειρηνευτικές επιχειρήσεις». Ο κόσμος παρακολουθεί τώρα για να δει αν αυτό θα οδηγήσει σε εισβολή μεγαλύτερης κλίμακας.

Αλλά η προοπτική μιας συνόδου κορυφής μεταξύ του Πούτιν και του προέδρου των ΗΠΑ, Τζο Μπάιντεν, εξακολουθεί να είναι στο τραπέζι. Θα μπορούσε μια συνάντηση μεταξύ αυτών των δύο ακόμα να αναβάλει την πιθανότητα πολέμου; Ο David Dunn, ειδικός στη διπλωματία των συνόδων κορυφής, απαντά στις ερωτήσεις μας.

Είναι πιθανό να προχωρήσει μια σύνοδος κορυφής;

Μερικές φορές η διπλωματία χρησιμοποιείται για περαιτέρω κατανόηση και συμφωνία, και μερικές φορές ο στόχος της είναι ακριβώς το αντίθετο. Ολόκληρη η διπλωματική στρατηγική του Βλαντιμίρ Πούτιν σε όλη αυτή την κρίση, συμπεριλαμβανομένης της πρότασης να συμμετάσχει σε μια σύνοδο κορυφής με τον Τζο Μπάιντεν, ήταν να αφήσει ανοιχτό το ενδεχόμενο συμφωνίας και να χρησιμοποιήσει αυτή την προοπτική ως τέχνασμα για να προωθήσει το δικό του κέρδος.

Όπως ο παίκτης του τζούντο που είναι, ο Πούτιν χρησιμοποίησε την προοπτική μιας συνάντησης κορυφής για να κρατήσει τους αντιπάλους του εκτός ισορροπίας. Δεν έχει δεσμευτεί πλήρως να συναντηθεί με τον Μπάιντεν, παρά την ανακοίνωση του Εμανουέλ Μακρόν ότι οι δύο ηγέτες θα συναντηθούν αυτή την εβδομάδα, υπό την προϋπόθεση ότι η Ρωσία δεν εισβάλει στην Ουκρανία. Ούτε είπε ότι δεν θα συμβεί.

Ο Μπάιντεν πρέπει να δει για να κρατήσει ανοιχτή κάθε λεωφόρο για τη διπλωματία, γι’ αυτό και δεν έχει ακόμη αποκλείσει μια τέτοια συνάντηση, παρά τις αυξανόμενες προκλήσεις από τη Μόσχα. Ο Πούτιν έστειλε στρατεύματα στις αυτονομιστικές περιοχές του Ντόνετσκ και του Λουχάνσκ – μια πρόκληση σίγουρα, αλλά προφανώς στερείται της πλήρους κλίμακας εισβολής που θα απέκλειε επισήμως το ενδεχόμενο μιας συνόδου κορυφής. Ενώ η ρωσική απειλή για περαιτέρω πόλεμο παραμένει πραγματική και άμεση, η επιλογή για διάλογο σε οποιοδήποτε επίπεδο εξακολουθεί να βρίσκεται στο τραπέζι, ακόμα κι αν το να κρατήσει ανοιχτό το ενδεχόμενο παίζει στα χέρια του Πούτιν.

Τι κίνητρο έχει ο Πούτιν για να συναντηθεί με τον Μπάιντεν;

Για τον Πούτιν, η συμμετοχή σε μια σύνοδο κορυφής ανεβάζει τη Ρωσία στην κορυφή, δίνοντάς του μια πλατφόρμα για να δικαιολογήσει τις επιθετικές του ενέργειες τόσο στο εγχώριο όσο και στο διεθνές κοινό του. Η προοπτική μιας συνάντησης και η δέσμευση της Ρωσίας με τη διπλωματική διαδικασία ευρύτερα δίνουν επίσης στον Πούτιν την ευκαιρία να σταματήσει περαιτέρω διεθνείς αντιδράσεις και να εξαπλώσει τη διαίρεση στη Δύση σχετικά με τον ρυθμό και τη σοβαρότητα της απάντησης.

Ενώ ο Πούτιν θα καλωσόριζε πιθανώς την ευκαιρία να παρελάσει στη διεθνή σκηνή, μια συνάντηση δεν θα του πρόσφερε τίποτα άλλο. Το Κρεμλίνο έχει διατυπώσει ακραίες απαιτήσεις για την ανατροπή της βάσης της επικρατούσας ευρωπαϊκής τάξης ασφαλείας που δημιουργήθηκε από το τέλος του Ψυχρού Πολέμου. Η απαίτηση να απομακρυνθούν όλες οι δυνάμεις του ΝΑΤΟ από τις χώρες που εντάχθηκαν στη συμμαχία μετά το 1997, και να αποστρατικοποιηθούν ουσιαστικά, δεν αποτελεί αρχή για τη Δύση.

Ο Πούτιν έχει ξεκάθαρα υπολογίσει ότι αυτό που μπορεί να πετύχει με τη βία αξίζει περισσότερο από το πολιτικό κόστος που θα επιβάλει η διεθνής κοινότητα ως απάντηση. Η συμμετοχή του, εάν συμφωνηθεί καθόλου, θα ήταν πιθανότατα να αποκομίσει τις ευκαιρίες τακτικής που παρουσιάζει μια σύνοδος κορυφής.

Τι θέλει ο Μπάιντεν; Ποια είναι τα εμπόδια για να το αποκτήσει;

Αυτό που θέλει ο Μπάιντεν από τον Πούτιν είναι μια δέσμευση για αποκλιμάκωση της κρίσης. Θέλει να απομακρυνθούν τα ρωσικά στρατεύματα από τα σύνορα με την Ουκρανία και μια αποδεδειγμένη προθυμία να συμμετάσχουν σοβαρά σε μια ανανεωμένη διπλωματική διαδικασία.

Ο Πούτιν έφερε στο προσκήνιο τις ανησυχίες της Ρωσίας για την ασφάλεια και τράβηξε την προσοχή του κόσμου. Για να συνεχιστεί οποιαδήποτε ουσιαστική συζήτηση, ο Πούτιν πρέπει να αποσυρθεί από την Ουκρανία. Η σύνοδος κορυφής προσφέρει στη Ρωσία την ευκαιρία να αντιμετωπίσει τις ανησυχίες της μέσω της διπλωματίας και όχι της βίας. Το αναπάντητο ερώτημα σε αυτό το στάδιο είναι εάν ο Πούτιν επιδέχεται μια τέτοια πορεία και εάν ο ίδιος ο Πούτιν είναι το μεγαλύτερο εμπόδιο για μια ειρηνική επίλυση.

Για τον Μπάιντεν, η πρόκληση είναι να αποτρέψει τη Ρωσία να εκμεταλλευτεί τα πιθανά οφέλη μιας τέτοιας συνάντησης χωρίς να δώσει τίποτα σε αντάλλαγμα. Η Ουάσιγκτον θα έπρεπε να γνωρίζει πριν από οποιαδήποτε σύνοδο κορυφής ότι υπήρχε πραγματική ουσία στις συνομιλίες και μια πραγματική προοπτική εξεύρεσης κοινού εδάφους. Ενώ η Ουάσιγκτον μπορεί να επιθυμεί να εμπλέξει τον Πούτιν στη διπλωματική διαδικασία, η αμερικανική κυβέρνηση θα είχε το μυαλό της να χρησιμοποιηθεί ως προπέτασμα καπνού για στρατιωτική δράση στην Ανατολική Ουκρανία. Ο κίνδυνος για τον Λευκό Οίκο είναι ότι ο Πούτιν χρησιμοποιεί τη διπλωματική καθυστέρηση μιας συνόδου κορυφής για να εδραιώσει ακόμη περισσότερο τη θέση του επί τόπου.

Ποιο είναι το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα; Το χειρότερο?

Μια σύνοδος κορυφής Πούτιν-Μπάιντεν θα μπορούσε να είναι μια ευκαιρία για τον Μπάιντεν να «κάνει το επιπλέον μίλι» για την ειρήνη. Εάν μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για να χαράξει μια γραμμή στην προέλαση των ρωσικών τανκς που περιόρισαν την εισβολή στο Ντόνετσκ και το Λουχάνσκ, ίσως άξιζε τον πολιτικό κίνδυνο. Αλλά για τον Μπάιντεν υπάρχει κίνδυνος να συναντήσει τον Ρώσο ηγέτη. Ο Πούτιν είναι φαινομενικά αποκλεισμένος σε εύλογα επιχειρήματα και είναι κατά συρροή επιτιθέμενος κατά των καθιερωμένων κανόνων διεθνούς συμπεριφοράς.

Η αποχώρηση του Μπάιντεν από το Αφγανιστάν το καλοκαίρι του 2021 του στοίχισε στις κάλπες και, σύμφωνα με ορισμένους επικριτές , ενθάρρυνε τον Πούτιν να δει τις ΗΠΑ ως αδύναμες και εσωστρεφείς. Μια λανθασμένη διαχείριση θα ήταν ένα δώρο στους Ρεπουμπλικάνους αντιπάλους του Μπάιντεν, οι οποίοι θα έσπευσαν να χαρακτηρίσουν οποιαδήποτε συμφωνία ως κατευνασμό ή οποιαδήποτε αποτυχία στη σύνοδο κορυφής ως ανικανότητα.

Ο πρώην υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Ντιν Άτσεσον, παρατήρησε κάποτε για τις συνόδους κορυφής: «Όταν ένας αρχηγός κράτους ή αρχηγός κυβέρνησης κάνει ένα βήμα, η γραμμή του στόχου είναι ανοιχτή πίσω του». Ο Μπάιντεν αναμφίβολα θα σταθμίσει αυτά τα λόγια εάν προχωρήσει μια συνάντηση με τον Πούτιν.

Πηγή: TheConversation