Το “χατ τρικ” του Ερντογάν- Η δυστοπία των ελληνοτουρκικών

Για όσους στέκονται από μία λογική (και…λογικής) απόσταση από τις εξελίξεις στα ελληνοτουρκικά, τις τελευταίες μέρες ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν πέτυχε (…) ένα “χατ τρικ” προκλήσεων που αξίζει να επισημανθεί και να αξιολογηθεί.

του ΣΕΡΑΦΕΙΜ ΚΟΤΡΩΤΣΟΥ

Ωθεί στα άκρα τις σχέσεις του με την Ουάσιγκτον θέτοντας σε χρήση τους s400 που έχει προμηθευτεί από τη Ρωσία. Επιβάλλει (πιθανώς και με νοθεία) τον Ερσίν Τατάρ, ως το πολιτικό του πιόνι στα Κατεχόμενα. Και φτάνει στο όριο των 12 ναυτικών μιλίων από το σύμπλεγμα του Καστελορίζου -πιθανότατα το έχει “σπάσει”– επιδιώκοντας ελληνική αντίδραση που θα μπορούσε να προκαλέσει “θερμό επεισόδιο”. Στα παραπάνω δεν πρέπει να υποτιμάται η προσαρμογή των εξωφρενικών ορίων για επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης με αυτά της “Γαλάζιας Πατρίδας”.

Eάν προσπεράσει κανείς την μάλλον απλουστευτική και βολική ανάλυση περί ενός “απομονωμένου” Ερντογάν διαπιστώνει πως ο Τούρκος πρόεδρος κινείται τον τελευταίο καιρό εκμεταλευόμενος το “κενό των ηγεσιών” και την γεωπολιτική αναποφασιστικότητα των μεγάλων δυνάμεων.

Προσβάλει με ηχηρό τρόπο την Γερμανίδα καγκελάριο ωθώντας στα αζήτητα την διαμεσολάβησή της για επανέναρξη των διερευνητικών επαφών και την αποκλιμάκωση στην ανατολική Μεσόγειο. Επ΄ αυτού, η ελληνική πλευρά αξιολόγησε ανεπαρκώς την δήθεν πρόθεση του Τούρκου προέδρου για διάλογο καθιστώντας την επιθυμία της στρατηγική. Λάθος. Ο Ερντογάν δεν ένοιωθε ποτέ βολικά στο κοστούμι των διερευνητικών συνομιλιών, ως συνέχεια του τελευταίου γύρου του 2016 και με την ατζέντα εκείνης της περιόδου. Το είχε δείξει πολύ καιρό πριν όταν μεθοδικά έβαζε στον δημόσιο λόγο του όλες τις εξωφρενικές διεκδικήσεις για τις “γκρίζες ζώνες”, τον διαμοιρασμό των δυσικών πόρων, τη Θράκη και το Καστελόριζο. Το επιβεβαίωσε με τα Βαρώσια και την ευθεία παρέμβασή του για την εκλογή Τατάρ.

Δυστυχώς, και η Άγκελα Μέρκελ και η ελληνική κυβέρνηση πίστεψαν πως η Τουρκία θα μπορούσε να προσέλθει σε διάλογο για την μία και μοναδική διαφορά που αποτελεί αξιωματικά (και σωστά) την κωρωνίδα της δικής μας στρατηγικής. Δυο φορές δυστυχώς, όμως, διότι στις λεπτομέρειες κρύβεται ο διάβολος. Ο Ερντογάν θα αγκιστρωθεί το επόμενο διάστημα στην πρόταση του Σαρλ Μισέλ (δηλαδή του Βερολίνου) για πολυμερή διάσκεψη με ατζέντα την ανατολική Μεσόγειο επειδή εκεί μπορεί να θέσει το σύνολο των δικών του θέσεων. Κι αυτό είναι κάτι που πρέπει να προσέξουμε. Εάν την αρνηθούμε θα προκύψουν πιθανώς ευρωπαϊκές αντιδράσεις, εάν την αποδεχθούμε ίσως εγκλωβιστούμε σε μια εξαιρετικά επικίνδυνη διαδικασία.

Από την άλλη, με την τελευταία έξοδο του Oruc Reis, καταργεί εν τοις πράγμασι τον μηχανισμό αποκλιμάκωσης της έντασης που συμφωνήσαμε εμείς και η Άγκυρα με το ΝΑΤΟ. Ο Γενς Στόλτενμπεργκ έλαμψε δια της απουσίας του από την δεύτερη αυτή κρίση του Καστελόριζου αποδεικνύοντας το “προτιμησιακό καθεστώς” της Συμμαχίας.

Παράλληλα, εκμεταλεύεται το κενό στην παρουσία των Ηνωμένων Πολιτειών λόγω των προεδρικών εκλογών. Οι νέες τουρκικές προκλήσεις αποδυναμώνουν ακόμα και την παρέμβαση του Μάϊκ Πομπέο, η φιλόδοξη ρητορική του οποίου από τη Θεσσαλονίκη και τα Χανιά (Σούδα) ξεχάστηκε “με το καλημέρα”. Ο Τούρκος πρόεδρος προεξοφλεί πιθανώς πως ο Ντόναλντ Τραμπ θα χάσει τις εκλογές και σπεύδει να δημιουργήσει τετελεσμένα πριν την εγκατάσταση της νέας αμερικανικής διοίκησης στις 20 Ιανουαρίου. Γι αυτό και έχουν δίκιο όσοι επισημαίνουν πως το επόμενο τρίμηνο θα είναι ιδιαίτερα κρίσιμο.

Σε τι έχει να ελπίζει η Ελλάδα απέναντι στον ερντογανικό αναθεωρητισμό που επιδιώκει αυτό που ορισμένοι έχουν ονομάσει “φινλανδοποίηση” της χώρας μας;

Ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Στέλιος Πέτσας εμφανίστηκε περίπου βέβαιος πως η ΕΕ θα ενεργοποιήσει τις κυρώσεις κατά της Τουρκίας, ίσως και πριν την καταληκτική ημερομηνία του Δεκεμβρίου. Δύσκολο να αντιληφθεί κανείς πόθεν πηγάζει αυτή η αισιοδοξία μετά το ισχνό αποτέλεσμα της τελευταίας Συνόδου Κορυφής.

Εάν, όμως, κάτι που είναι και το πιθανότερο, οι κυρώσεις δεν ενεργοποιηθούν με τρόπο που να “δαγκώνουν” την ημιχρεοκοπημένη τουρκική οικονομία, τι απομένει; Προφανώς όχι η ουτοπία του εμπάργκο όπλων που ζητήθηκε από τον πρωθυπουργό και απορρίφθηκε πλήρως- αν και δεν ομολογήθηκε στην Αθήνα.

Η “Καθημερινή της Κυριακής”, στο πρωτοσέλιδο άρθρο της, επισημαίνει -ορθώς- τον κίνδυνο να πέσουν ΕΕ και Ελλάδα στην “παγίδα του κατευνασμού” και ζητά την ενίσχυση της αποτροπής. Η αλήθεια είναι πως εάν το Oruc Reis συνεχίσει την προκλητική παρουσία του στην περιοχή τα πράγματα θα δυσκολέψουν, αν και η κυβέρνηση έχει αποφασίσει πως δεν θα αντιδράσει επιχειρησιακά στην θαλάσσια περιοχή μεταξύ 6 και 12 ναυτικών μιλίων από το σύμπλεγμα του Καστελόριζου (“κόκκινη γραμμή”Γεραπετρίτη).

Εν κατακλείδι, καθώς το “όπλο” των κυρώσεων παραμένει ανενεργό και εκείνο του εμπάργκο δεν υπάρχει, αναζητείται πλαίσιο τακτικών κινήσεων για το αμέσως προσεχές διάστημα των τριών μηνών και αναθεωρημένη στρατηγική έναντι της Τουρκίας για τα επόμενα χρόνια.

Προσώρας, η κυβέρνηση φαίνεται να κινείται με την τακτική του “βλέποντας και κάνοντας”, κρατώντας ενεργές τις συμμαχίες της διεθνώς. Οι τελευταίες, όμως, δεν έχουν αποδείξει πως μπορούν να αποτρέπουν τις τουρκικές προκλήσεις και έτσι δαπανάται ένα διπλωματικό κεφάλαιο χωρίς να προκαλείται θετικό αποτέλεσμα.

Σημειώνουμε, μόνο, τέλος, την παράμετρο του Κυπριακού όπου ο Ερντογάν -δια του Τατάρ– φαίνεται πως έχει επιλέξει την οδό της διχοτόμησης. Κάτι τέτοιο, εφόσον επαληθευτεί σύντομα με ένα ναυάγιο της διαδικασίας για πενταμερή διάσκεψη, θα φέρει την Κύπρο και την Ελλάδα απέναντι με μια εντελώς νέα κατασταση.

Πόσο έχουν εκτιμηθεί όλα τα παραπάνω;