Παρασκήνιο: Το ναυάγιο της “μυστικής διπλωματίας” των διερευνητικών στο Βερολίνο – Γιατί ο Ερντογάν “άδειασε” Καλίν και Αθήνα

Την απουσία της παραμικρής συνεννόησης -ακόμη και με αθέτηση των συμφωνηθέντων- έρχεται να επιβεβαιώσει η δημοσιοποίηση, από το «Βήμα της Κυριακής», των πρωτοκόλλων του Βερολίνου, των συμφωνιών πιο απλά, μεταξύ Ελλάδας, Τουρκίας και Γερμανίας.

Είναι σαφές ότι ο Ρ. Τ. Ερντογάν έκανε πίσω -αδειάζοντας, έτσι, ακόμη και το στενό του συνεργάτη, Ι. Καλίν, που εκπροσώπησε την Τουρκία στις διαβουλεύσεις- και δείχνει να βάζει όλα τα λεφτά του στην ευνοϊκή, κατ’ αυτόν, συγκυρία.

Αμερικανικό κενό ένεκα της προεκλογικής περιόδου -κενό που θα διαρκέσει ως τις αρχές του νέου έτους αν εκλεγεί ο Τζ. Μπάιντεν– από τη μια, ευρωπαϊκή διστακτικότητα από την άλλη.

Διστακτικότητα που έχει πολλές λέξεις κάτω από την ούγια:

• τα τουρκικά χρέη που έχουν αναλάβει ευρωπαϊκές χώρες,
• εν εξελίξει εξοπλιστικά προγράμματα,
• ο φόβος ότι θα στείλει στην Ευρώπη πολλές χιλιάδες προσφύγων και μεταναστών, που, πέραν των κοινωνικών συνεπειών, βέβαιον είναι ότι θα προκαλέσει έκρηξη των ποσοστών των ξενοφοβικών/ακροδεξιών κομμάτων στη Γηραιά Ήπειρο…

Επιστρέφοντας όμως στο «Βήμα» και το αποκλειστικό ρεπορτάζ του Άγγελου Αθανασόπουλου, η πρώτη, δια ζώσης, τριμερής συνάντηση (Σουρανή – Καλίν – Χέκερ) έγινε, θυμίζουμε, στο Βερολίνο, κάτω από συνθήκες πλήρους μυστικότητας. Τρία 24ωρα πριν, ο Πρόεδρος της Τουρκίας παίρνει την απόφαση να μετατρέψει την Αγία Σοφία σε τζαμί. Ήταν μια απόπειρα να δυναμιτίσει εξ αρχής το διάλογο;

Πιθανότατα, αν κρίνει κανείς και τη συνέχεια των διαβουλεύσεων… Η ελληνική κυβέρνηση πάντως αποφασίζει να στείλει τη διπλωματική σύμβουλο του Κυριάκου Μητσοτάκη στο Βερολίνο, είτε γιατί δεν διάβασε σωστά τις πραγματικές τουρκικές προθέσεις είτε -το πιθανότερο- δεν ήθελε να χρεωθεί το ναυάγιο των συζητήσεων, πριν καν αυτές ξεκινήσουν.

Στη γερμανική πρωτεύουσα, σε αυτήν την πρώτη συνάντηση, Ελλάδα και Τουρκία συμφωνούν να επαναλάβουν τις διερευνητικές επαφές «βασιζόμενες στο σημείο, στο οποίο είχαν φθάσει το Μάρτιο του 2016». Το ενδιαφέρον είναι ότι προσδιορίζουν και το χρονικό σημείο επανέναρξής τους, «μέχρι τα τέλη του Αυγούστου».

Ταυτοχρόνως, η Ελ. Σουρανή πετυχαίνει να… στενέψει την ατζέντα, που θα αφορά μόνο «την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας και της ΑΟΖ στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο».

Κρίσιμη παράμετρος: Οι δύο χώρες δεσμεύονται ότι «θα απέχουν από οποιαδήποτε μελλοντική δραστηριότητα στο πεδίο των υδρογονανθράκων σε σχέση με την υφαλοκρηπίδα στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο, σε περιοχές όπου η άλλη πλευρά θα θεωρούσε ότι μια τέτοια δραστηριότητα θα αποτελούσε παραβίαση των δικαιωμάτων της ή θα παρεμπόδιζε τις συνομιλίες/διαπραγματεύσεις/ διαδικασίες».

Σημείο, ωστόσο, στο οποίο ο εξ απορρήτων σύμβουλος του Τούρκου Προέδρου επιφυλάχθηκε να απαντήσει ενώ και ο υπουργός Εξωτερικών της χώρας, Μ. Τσαβούσογλου -και ο οποίος δεν έχει και τις καλύτερες σχέσεις με τον Ι. Καλίν- ζητούσε να απορριφθεί. Ήταν, θυμίζουμε, εκείνος, ο κ. Τσαβούσογλου δηλαδή, που δημοσιοποίησε τη μυστική ως εκείνη τη στιγμή συνάντηση.

Ακολουθεί δεύτερη τριμερής, μέσω τηλεδιάσκεψης αυτή τη φορά, στις 18 Σεπτεμβρίου και οι δύο γειτονικές χώρες αναλαμβάνουν τη δέσμευση να επιλύσουν ειρηνικά τις διαφορές τους σχετικά με την οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών τους με βάση το Διεθνές Δίκαιο σημειωτέον.

Συμφωνούν σε δεύτερη ημερομηνία για την επανέναρξη των διερευνητικών συνομιλιών (τέλη Σεπτεμβρίου), ενώ υπόσχονται ότι θα εργαστούν για τη δημιουργία ευνοϊκού κλίματος για την επανέναρξη και των δύο άλλων παράλληλων επιπέδων συζήτησης, των Μέτρων Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης και των Πολιτικών Διαβουλεύσεων, και μάλιστα ως το τέλος του έτους. Προφανώς τίποτε από αυτά δεν συνέβη…

Τούτων δοθέντων, και καθώς βλέπει… ευκαιρίες για τη χώρα του ο Ρ. Τ. Ερντογάν επιδιώκει τη δορυφοροποίηση του πρώτου αναχώματος, που ακούει στο όνομα «Ελλάδα», με άλλα λόγια, «να την καταστήσει εξαρτώμενη και εν πολλοίς ελεγχόμενη, να επιβάλει δηλαδή ένα είδος φινλανδοποίησης στην Ελλάδα», συμπεραίνει το «Β» στο κύριο άρθρο του, «αυτός είναι ο τουρκικός σχεδιασμός…».

«Πράγμα που», καταλήγει στο «δια ταύτα» το ίδιο άρθρο, «επιβάλλει αναθεωρήσεις και από την πλευρά μας.

Η χώρα μας, η κυβέρνηση, συνολικά η ελληνική εξωτερική πολιτική, στο βαθμό που αντιλαμβάνονται τον τουρκικό σχεδιασμό, δεν μπορούν να αρκούνται σε συνεχώς διαψευδόμενες ειρηνευτικές προσπάθειες και πρωτοβουλίες.

Μετά από τόσα δείγματα γραφής, επιβάλλεται να αλλάξουμε και εμείς, να γίνουμε πιο διεκδικητικοί έναντι των συμμάχων  και των εταίρων, να διευρύνουμε τον κύκλο των συνομιλητών μας και βεβαίως να προετοιμαζόμαστε δια παν ενδεχόμενο».

Δια παν…

Νίκος Παπαδημητρίου