Προσωπολατρία, χαρισματικότητα, “αρχηγισμός”…

Τι πάει να πει, τελικά, “αρχηγικό κόμμα”; Να το επικαλούνται ως μομφή οι πολιτικοί αντίπαλοι του Αλέξη Τσίπρα είναι έως ένα βαθμό κατανοητό. Προτιμούν μια αξιωματική αντιπολίτευση “σκορποχώρι” η οποία βυθισμένη στην εσωστρέφεια θα απομακρύνεται ολοένα και περισσότερο από την επιστροφή στην διακυβέρνηση. Να το υπερτονίζουν, όμως, ακόμα και στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ που έχουν συμπράξει στην πρώτη πράξη της “κυβερνώσας Αριστεράς” είναι μάλλον ακατανόητο.

του ΣΕΡΑΦΕΙΜ ΚΟΤΡΩΤΣΟΥ

Όλα τα παραπάνω είναι και ανιστόρητα, οι δε αναφορές στον (δήθεν) “Περονισμό” του ΣΥΡΙΖΑ αστείες, εάν σκεφτεί κανείς ότι στα 46 έτη του μεταπολιτευτικού μας βίου τα εκλογικά ακροατήρια των κομμάτων συσπειρώθηκαν συχνά γύρω από χαρισματικά πρόσωπα. Ακόμα και με στοιχεία “προσωπολατρίας”- όρο που χρησιμοποίησε στην ενδιαφέρουσα συνέντευξή του στο “Βήμα της Κυριακής” ο πρώην υπουργός και κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος του ΣΥΡΙΖΑ Ευκλείδης Τσακαλώτος.

Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής και ο Ανδρέας Παπανδρέου είναι δυο ηγέτες που λατρεύτηκαν από τους ψηφοφόρους της Ν.Δ και του ΠΑΣΟΚ (έναν στους δύο ψηφοφόρους, δηλαδή), απέκτησαν, δε, μεγάλη επιρροή και πέραν των κομματικών τους συνόρων, και εν τέλει αναδείχθηκαν σε ιστορικά πρόσωπα. Αλλά και στον χώρο της Αριστεράς υπήρξαν τέτοια πρόσωπα που αναγνωρίστηκαν και αναγνωρίζονται πέραν των στενών ορίων της εκλογικής επιρροής των κομμάτων τους. Ίσως τα πιο χαρακτηριστικά τέτοια πρότυπα ήταν ο Χαρίλαος Φλωράκης και ο Λεωνίδας Κύρκος αλλά και ο Μιχάλης Παπαγιαννάκης. Αλλά και στην παγκόσμια ιστορία της Αριστεράς υπήρξαν αρκετά τέτοια πρόσωπα που η επιρροή τους διέβη τις κομματικές γραμμές.

Κακώς και ίσως παραπλανητικά χρησιμοποιείται, λοιπόν, ο συγκεκριμένος όρος.

Αναφέρει χαρακτηριστικά ο Ευκλείδης Τσακαλώτος: «Τα μίντια προσπαθούν να πείσουν τον Αλέξη να συμπεριφέρεται σαν τους άλλους. Αγνοούν ότι στις αποσκευές της ανανεωτικής και ριζοσπαστικής Αριστεράς υπάρχει έντονα η κριτική στην «προσωπολατρία» και κυρίως στις συνέπειες της. Δεν θυμούνται ότι το έργο το έχουμε ξαναδεί στο παρελθόν και ότι στον χώρο μας η «προσωπολατρία» δεν βρίσκει γόνιμο έδαφος».

Σε άλλο σημείο ο πρώην υπουργός επισήμανε πως «ορισμένοι μας καλούν να εγκαταλείψουμε αυτή την ταυτότητα και να υιοθετήσουμε την παλιά, της παλαιοκομματικής δικομματικής εναλλαγής. Αυτή δηλαδή που δεν δούλεψε και που ο κόσμος αποδοκίμασε και εγκατέλειψε. Δεν θα τους κάνουμε την χάρη». Εκτίμησε πάντως ότι ο Αλέξης Τσίπρας δεν έχει στις προθέσεις του την μετατροπή του κόμματος σε αρχηγικό. Μάλιστα ανέφερε πως τα αρχηγικά κόμματα βρίσκονται «στα αζήτητα της ιστορίας».

Την απάντηση, όμως, στις όποιες…ανησυχίες την έδωσε ο ίδιος ο δημοφιλής και ικανός πολιτικός. «Κανείς δεν αμφισβητεί ότι ο κόσμος αγαπά και προσβλέπει στον Αλέξη Τσίπρα», είπε, και αναγνώρισε πως «ο ΣΥΡΙΖΑ χρωστά στον Αλέξη την έννοια της κυβερνώσας Αριστεράς».

Σε αυτό ακριβώς οφείλεται η χαρισματικότητα που πολλοί αναγνωρίζουν στον Αλέξη Τσίπρα. Το γεγονός, δηλαδή, ότι κατόρθωσε να ενσαρκώσει και υλοποιήσει το αίτημα μιας σημαντικής μερίδας της κοινωνίας για μια Αριστερά που απεκδύεται την “αυθεντία” του παρατηρητή των εξελίξεων και την ασφάλεια της διαμαρτυρίας και αναλαμβάνει την διακυβέρνηση και την ευθύνη μιας άλλης πολιτικής θεώρησης και ενός γενικότερου πολιτικού και κοινωνικού μετασχηματισμού.

Θα ήταν δικαιολογημένη η κριτική στον Αλέξη Τσίπρα σχετικά με το εάν κατόρθωσε –πολύ, λίγο, καθόλου- να κάνει τα παραπάνω και εάν εξακολουθεί να έχει τη δυνατότητα να τα καταφέρει εφόσον και όταν ο λαός του δώσει μια δεύτερη εντολή. Επ΄αυτού πολλά μπορούν να ειπωθούν.

Η χαρισματικότητα, όμως, του Τσίπρα και το ότι απέκτησε αδιαμεσολάβητηση σχέση με σημαντικό τμήμα του εκλογικού σώματος (δεκαπλάσιο από εκείνο του μικρού ριζοσπαστικού ΣΥΡΙΖΑ στις αρχές της δεκαετίας) δεν μπορεί να χαρακτηρίζεται “προσωπολατρία”. Η χαρισματικότητα, άλλωστε, προκαλεί και μεγάλα πάθη και μεγάλα μίση.

Αλλά και στα περί “αρχηγικού κόμματος”, πάλι απαντά ο Ευκλείδης Τσακαλώτος αποδεχόμενος πως ο πρόεδρος του κόμματος δεν επιζητεί κάτι τέτοιο.

Ίσως κακώς, θα υποστηρίξουν ορισμένοι, δεδομένου ότι πολλοί ψηφοφόροι που δεν ανήκουν στον στενό πυρήνα των παλαιών ψηφοφόρων του ΣΥΡΙΖΑ έχουν γαλουχηθεί από αρχηγικά κόμματα τα οποία υποστήριζαν (κυρίως το ΠΑΣΟΚ) και επιθυμούν να αισθάνονται πως υπάρχει “αρχηγός” ισχυρός και αδιαμφισβήτητος. Ο Τσίπρας, όμως, έχει κατηγορηθεί (…) για το αντίθετο. Ό,τι επιτρέπει σχετικά χαλαρούς δεσμούς και ελεύθερη έκφραση διαφορετικών απόψεων που ενίοτε δημιουργούν αντιφατικά μηνύματα και προσφέρονται για σκληρή κριτική ή και χλευασμό από τους πολιτικούς αντιπάλους.

Η συζήτηση αυτή δεν έχει κανένα νόημα, όχι μόνο γιατί αναπαράγει την εσωστρέφεια αλλά και διότι -δυστυχώς- δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα του πολιτικού μας συστήματος.

Οι εκλογικές μάχες –όχι μόνο στην Ελλάδα– διεξάγονται σε πολλά επίπεδα: και στη βάση της αρνητικής ψήφου (π.χ αντι-ΣΥΡΙΖΑ μέτωπο), και στη βάση της προοπτικής και των προγραμμάτων διακυβέρνησης, αλλά και στο δίπολο πρόσωπο εναντίον προσώπου.

Το καλύτερο πρόγραμμα να εκπονήσει ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ για τις επόμενες εκλογές είναι βέβαιο πως δύσκολα θα τις κερδίσει εάν δεν συνυπάρξουν και οι άλλες δύο παράμετροι. Ήτοι, κοινωνικό ρεύμα κατά της σημερινής κυβέρνησης και του Κυριάκου Μητσοτάκη, σε συνδυασμό με συσπείρωση γύρω από το πρόσωπο του Τσίπρα. Ακόμα καλύτερα, δε, όταν τα ικανά και έμπειρα στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ (όσα συμμετείχαν στην διακυβέρνηση και αρκετά νέα με τεχνοκρατική επάρκεια που θα θελήσουν να προσφέρουν) βρεθούν στην πρώτη γραμμή αυτής της αντιπαράθεσης με την αναγνώριση της αξίας που εκπροσωπεί καθένα απ΄ αυτά. Και ο Ευκλείδης Τσακαλώτος είναι, πέραν πάσης αμφιβολίας, ένα από τα πιο σημαντικά απ΄ αυτά.