Ένας Πρόεδρος, μία Πανδημία και οι πολλοί Αντικαταστάτες – Όλα τα σενάρια διαδοχής

Ίσως κάνει κάτι που έχει γίνει μόνο από δύο προκατόχους του στο παρελθόν. Ίσως γίνει κάτι που δεν έχει ξαναγίνει ποτέ. Όπως και να έχει, ο θετικός στον κορονοϊό Ντόναλντ Τραμπ έχει φέρει τα πάνω – κάτω στις ΗΠΑ, μόλις 32 ημέρες πριν τις κρίσιμες εκλογές. Όλα τα σενάρια που βρίσκονται στο τραπέζι.

Μια… δύσκολη μέρα για τον Ντόναλντ Τραμπ η Παρασκευή, 02.10.2020, καθώς ανακοίνωσε ότι προσβλήθηκε από τον ιό που για καιρό χλεύαζε. Που για καιρό «υποβάθμιζε». Από τον νέο κοροναϊό.

Ο Τραμπ προσβλήθηκε από τον ιό, όπως και η σύζυγός του, Μελάνια, στην πιο κρίσιμη καμπή της προεκλογικής περιόδου. Μόλις 32 ημέρες πριν τις αμερικανικές εκλογές. Λίγο μετά το πρώτο, “κολασμένο” debate με τον Τζο Μπάιντεν -κατά την διάρκεια του οποίου μάλιστα, χλεύασε τον αντίπαλό του επειδή φοράει συνέχεια την μάσκα του- και λίγες μέρες πριν το δεύτερο, το οποίο σίγουρα πια δεν θα γίνει.

Οι αποκαλύψεις έχουν πάρει μορφή χιονοστιβάδας. Τόσο για την συνεργάτη του, Χόουπ Χικς, η οποία ίσως είναι ο «ασθενής μηδέν» στον στενό κύκλο του Πλανητάρχη, τόσο για το ότι ο Αμερικανός Πρόεδρος ταξίδεψε προς άγραν… δολαρίων για την προεκλογική του καμπάνια, παρότι γνώριζε πως η Χικς είχε ήδη νοσήσει, αλλά και για το ότι οι συνεργάτες του δεν φορούσαν μάσκα όσο τον προετοίμαζαν για το τετ-ατετ με τον Τζο Μπάιντεν, ενώπιον του δημοσιογράφου Κρις Γουάλας και του αμερικανικού λαού.

Αυτά όμως ακήνουν στην ιστορία, πλέον. Τώρα οι Ηνωμένες Πολιτείες όπως και ο υπόλοιπος πλανήτης, κοιτά την επόμενη μέρα. Όχι μόνο για την εξέλιξη της υγείας του απερχόμενου πλανητάρχη και διεκδικητή μίας νέας θητείας στον Λευκό Οίκο, αλλά κυρίως, για την εξέλιξη της υγείας ενός εν ενεργεία Προέδρου.

Αυτός είναι και ο λόγος τα σενάρια των ημερών αποκτούν ιδιαίτερο ανδιαφέρον σε ότι αφορά τις συνταγματικές προβλέψεις των ΗΠΑ.

Πρίν όμως από τις εξελίξεις της επόμενης ημέρας και τις συζητήσεις για την αντικατάστασή του, προηγείται η συνταγματική πρόβλεψη αναφορικά με την αδυναμία εκτέλεσης των καθηκόντων του.

Θα γίνει ο τρίτος Πρόεδρος που θα κάτσει προσωρινά “στον πάγκο”;

Όπως έκαναν άλλοι δύο πρόεδροι στο παρελθόν, ο Ντόναλντ Τραμπ θα μπορούσε να παραχωρήσει προσωρινά τα ηνία στον αντιπρόεδρό του, τον Μάικ Πενς, εφόσον δεν είναι πλέον σε θέση να ασκεί κανονικά τις εξουσίες και τα καθήκοντα του αξιώματός του, μια πιθανότητα που προβλέπεται στην 25η Τροπολογία του Συντάγματος των ΗΠΑ.

Η τροπολογία αυτή υιοθετήθηκε το 1967, μετά τη δολοφονία του προέδρου Τζον Φ. Κένεντι και περιγράφει σε τέσσερα άρθρα πώς γίνεται η μεταβίβαση της εξουσίας στην περίπτωση παραίτησης του προέδρου, θανάτου, καθαίρεσης ή προσωρινής ανικανότητας του ενοίκου του Λευκού Οίκου. Αυτή η τελευταία περίπτωση θα μπορούσε να αφορά τον Τραμπ, εφόσον η κατάσταση της υγείας του επιδεινωθεί, έναν μήνα πριν από τις προεδρικές εκλογές.

Το είχαν κάνει ο Ρήγκαν και ο Μπους – τρεις (και μισή) φορές

Με βάση το άρθρο 3 της τροπολογίας αυτής, ο Αμερικανός πρόεδρος θα πρέπει να αποστείλει στον επίτιμο πρόεδρο της Γερουσίας, δηλαδή στον Ρεπουμπλικάνο Τσακ Γκράσλεϊ και στην πρόεδρο της Βουλής των Αντιπροσώπων, τη Δημοκρατική Νάνσι Πελόζι, μια «γραπτή δήλωση» που θα αναφέρει ότι δεν είναι σε θέση να ασκεί τα καθήκοντα που του έχουν ανατεθεί. Μέχρι να τους ενημερώσει, και πάλι γραπτώς, για το αντίθετο, καθήκοντα προέδρου ασκεί ο αντιπρόεδρος.

Το άρθρο αυτό έχει χρησιμοποιηθεί τρεις φορές στο παρελθόν: μία φορά από τον Ρόναλντ Ρήγκαν, το 1985 και δύο φορές από τον Τζορτζ Ου. Μπους, το 2002 και το 2007. Και τις τρεις αυτές φορές, οι δύο πρόεδροι είχαν υποβληθεί σε γενική αναισθησία για μερικές ώρες.

Η “μισή φορά”, είχε να κάνει με την απόπειρα δοιλοφονίας του Ρόναλντ Ρέιγκαν το 1981 και τον σοβαρό τραυματισμό του, ωστόσο, εκείνη η επιστολή δεν στάλθηκε ποτέ.

Δείτε το βίντεο ντοκουμέντο

Το… ακραίο σενάριο που δεν έχει συμβεί ποτέ

Με βάση το άρθρο 4 της τροπολογίας, το οποίο δεν έχει χρησιμοποιηθεί ποτέ στο παρελθόν, εάν ο πρόεδρος θεωρηθεί ανίκανος ή αρνείται να παραχωρήσει την εξουσία, ο αντιπρόεδρος, μαζί με την πλειοψηφία των μελών του υπουργικού συμβουλίου, ενημερώνει γραπτώς τους επικεφαλής του Κογκρέσου ότι ο αρχηγός του κράτους αδυνατεί να ασκήσει τις εξουσίες και τα καθήκοντα του αξιώματός του.

Επαφίεται τότε στο Κογκρέσο να λάβει την απόφαση, αλλά χρειάζεται πλειοψηφία των δύο τρίτων στα δύο Σώματά του για να απομακρυνθεί ο πρόεδρος και να αναλάβει ο αντιπρόεδρος, μέχρι τις επόμενες προεδρικές εκλογές.

Αυτός είναι και ο λόγος που το Ντόναλτ Τράμπ, παρά την κακή κατάσταση της υγείας του – όπως διαρρέουν κυβερνητικοί αξιωματούχοι (συμπεριλαμβανομένου και του προσωπάρχη του Λευκού Οίκου), εμφανίζεται στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης με μηνύματά του και βίντεο, ώστε να αποδείξει την ιακανότητά του να διοικεί και ότι δεν είναι “τόσο άσχημα τα πράγματα”.

Ο άλλος λόγος που τον ωθεί σε αυτή την τακτική βέβαια είναι επικοινωνιακός, προσπαθώντας να εκμεταλλευτεί τα συναισθήματα πο μπορεί να προκληθούν σε σημαντικό κομμάτι της κοινωνίας των ΗΠΑ, που ανεξάρτητα από την πολιτική του τοποθέτηση και τον εκάστοτε Πρόεδρο, συνδέεται συναισθηματικά με την “κεφαλή του Έθνους”

Συμπληρωματικά, αξίζει να σημειωθεί ότι τον Φεβρουάριο του 2019 ο πρώην αναπληρωτής διευθυντής του FBI Άντριου Μακέιμπ είχε δηλώσει ότι συζήτησε με τον Ροντ Ρόζενσταϊν, τον τότε υφυπουργό Δικαιοσύνης, την πιθανότητα να επικαλεστούν την 25η τροπολογία για να απομακρύνουν από την προεδρία τον Τραμπ, λίγο μετά την απόλυση του Τζέιμς Κόμεϊ, του αρχηγού της ομοσπονδιακής αστυνομίας, τον Μάιο του 2017.

Η… σειρά αν ο Τραμπ δεν μπορεί να ασκήσει τα καθήκοντά του

Σε κάθε περίπτωση, η προσβολή του Ντόναλντ Τραμπ από τον κοροναϊό υπόσχεται μία περίοδο αβεβαιότητας στην κορύφωση μάλιστα της προεκλογικής εκστρατείας στις ΗΠΑ, αλλα και με ανοιχτά μέτωπα στην εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ.

Λίγη ώρα μετά την ανακοίνωση του θετικού αποτελέσματος του τεστ, ο προσωπικός γιατρός του Τραμπ ανακοίνωσε ότι ο πρόεδρος των ΗΠΑ «θα παραμείνει εντός του Λευκού Οίκου κατά την διάρκεια της “ανάρρωσής” του», δήλωση την οποία επιβεβαίωσε και ο Ν. Τράμ στην τελευταία του εμφάνιση αλλά συμπλήρωσε ότι αρνήθηκε αυτή την επιλογή διότι θα του απαγορευόταν να μετακινηθεί από το υπνοδωμάτιό του στο οβάλ γραφείο και έτσι κάπως επιβεβαιώνεται και η θεωρία περί ελιγμού ώστε να μην τεθεί ζήτημα αντικατάστασής του.

Το χρονικό διάστημα που θα διαρκέσει αυτή η «ανάρρωση» είναι άγνωστο και θα εξαρτηθεί από το πόσο σοβαρά θα νοσήσει το προεδρικό ζεύγος.

Ακόμη και αν ο Τραμπ βγει αρνητικός σε 14 ημέρες, είναι σχεδόν βέβαιο ότι δεν θα είναι σε θέση να συμμετάσχει σε προεκλογικές συγκεντρώσεις σε τρεις πολιτείες κλειδιά – Γουισκόνσιν, Φλόριντα και Αριζόνα – ούτε και στο επόμενο debate στις 15 Οκτωβρίου.

Αν ο Ντόναλντ Τραμπ νοσήσει πολύ σοβαρά και δεν είναι σε θέση να ασκήσει τα προεδρικά του καθήκοντα, ο αντιπρόεδρος Μάικ Πενς θα κληθεί να αναλάβει τα ηνία μέχρι τη λήξη αυτής της Προεδρικής Θητείας.

Ο αντιπρόεδρος των ΗΠΑ Μάικ Πενς δεν έχει προσβληθεί από τον κορονοϊό, αφού όπως ανακοινώθηκε έκανε τεστ και βγήκε αρνητικό.

Και η… Πελόζι στο “κάδρο”

Σύμφωνα με τον ιατρικό αναλυτή του CNN Τζόναθαν Ράινερ, η πρόεδρος της Βουλής των Αντιπροσώπων Νάνσι Πελόζι πρέπει να μπει σε απομόνωση, διότι ενδέχεται τόσο ο Τραμπ, όσο και ο Πενς να νοσήσουν, περίπτωση κατά την οποία η Πελόζι ενδεχομένως θα χρειαστεί να ασκήσει χρέη προέδρου, σύμφωνα με την Presidential Succession Act του 1947 περί προεδρικής διαδοχής, η οποία ορίζει ότι ο πρόεδρος της Βουλής και pro tempore ο πρόεδρος της Γερουσίας είναι οι επόμενοι μετά τον αντιπρόεδρο και προηγούνται των μελών της κυβέρνησης, μεταξύ των οποίων πρώτος τη τάξει είναι ο υπουργός Εξωτερικών, Μάικ Πομπέο.

Σύμφωνα με το CNN  τόσο ο Μάικ Πομπέο όσο και η σύζυγός του Σούζαν οι οποίοι πρόσφατα είχαν επισκεφθεί την Ελλάδα και είχαν φιλοξενηθεί στο σπίτι του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη έκαναν τεστ και είναι επίσης αρνητικοί στον κορονοϊό.

Επίσης, δεν είναι ακόμη γνωστό για πόσο χρόνο ο Τραμπ, η Μελάνια και η σύμβουλος Χόουπ Χικς (ασθενής 0 του προεδρικού πυρήνα μόλυνσης) είναι φορείς του κορονοϊού και με ποια από τα μέλη του προσωπικού του Λευκού Οίκου ήρθαν σε επαφή. Εικάζεται, πάντως, πως οι επαφές είναι σίγουρα δεκάδες…

Δεν είναι η πρώτη φορά

Τέλος, αξίζει να σημειωθεί ότι δεν είναι η πρώτη φορά που ένας Πρόεδρος των ΗΠΑ νοσεί από ιό σε περίοδο πανδημίας.

Του Ντόναλντ Τραμπ, είχε προηγηθεί ο 28ος Πρόεδρος, Γούντροου Ουίλσον, ο οποίος κατά την περίοδο της Πανδημίας της Ισπανικής Γρίπης είχε νοσήσει επίσης σε μία σημαντική πολιτική στιγμή.

Ήταν στις 3 Απριλίου του 1919 όταν κατά την διάρκεια των συνομηλιών για την υπογραφή της Συνθήκης των Παρισίων που τερμάτιζε τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο ο Ουίλσον άρχισε να βήχει προκαλώντας μεγάλη αναστάτωση σε όλες τις διαπραμγατευτικές συζητήσεις των ημερών εκείνων.