Πρόταση Κομισιόν: Το non paper των “σκληρών” του Βορρά που προϊδεάζει για μεγάλο παζάρι

Σύμφωνα με το σχέδιο της Κομισιόν, οι Βρυξέλλες προτείνουν ένα συνολικό πακέτο ύψους 750 δισ. ευρώ –το 1/3 των χρημάτων αυτών θα δοθεί υπό τη μορφή δανείου– που στην ουσία πρόκειται για έναν συμβιβασμό μεταξύ του γαλλογερμανικού σχεδίου και της αντιπρότασης των «σκληρών»: Αυστρίας, Δανίας, Σουηδίας και Ολλανδίας. Οι οποίες χώρες πάντως βρέθηκαν απέναντι και στην Γαλλογερμανική πρόταση για το Ταμείο Ανάκαμψης, αλλά και στην χθεσινή πρόταση της Κομσιόν, και ετοιμάζουν ήδη τις άμυνές τους.

Το μεγάλο τους όπλο είναι ότι στην ΕΕ και για τόσο μεγάλα θέματα οι αποφάσεις λαμβάνονται μόνο με ένα τρόπο: Ομόφωνα. Το δικαίωμα βέτο κάθε μιας χώρας μπορεί να ανατρέψει μια πρόταση ανεξάρτητα από το πόσο ψηλά έρχεται ή ακόμη και αν συμφωνεί μαζί της η απόλυτη πλειοψηφία.

Σε ένα non paper που διέρευσε μέσα στο Σαββατοκύριακο, οι 4 τάσσονται ενάντιοι της όποιας προσπάθειας αμοιβαιοποίησης του χρέους (όπως π.χ. να αντλήσει από τις αγορές η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κεφάλαια για όλες τις χώρες), αλλά και λύσεων που αφορούν την βοήθεια μόνο με επιχορηγήσεις. Επίσης, δήλωναν αντίθετοι σε κάθε προσπάθεια μεγάλης αύξησης του Πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου 2021-2027.

Το θετικό (;) της υπόθεσης είναι ότι αφενός περιγράφουν τη διαφωνία τους, αλλά όχι τις δικές τους προτάσεις σε κάθε επιμέρους θέμα. Το σημείο αυτό θεωρείται θετικό, αφού δείχνει ότι είναι έτοιμοι για μια διαπραγμάτευση χωρίς προαπαιτούμενα από την πλευρά τους.

Από την άλλη πλευρά καταγράφονται δύο σημεία τα οποία μπορούν να φτάσουν τα πράγματα και σε μια κατάσταση συμφωνίας:

• Τάσσονται υπέρ της συνέχισης των «διορθωτικών μηχανισμών» (rebates), που κρατούν χαμηλά την καθαρή συνεισφορά τους. Με τα rebates, όμως, καταφέρνουν και ανακτούν μέρος από την συνεισφορά τους.
• Ήταν ξεκάθαρες ήταν ότι όσοι θα ευεργετηθούν από το νέο ταμείο θα πρέπει να αντιμετωπίσουν και κάποιας μορφής αιρεσιμότητα. Όπως τονίζεται, οι χρηματοδοτήσεις θα πρέπει να συνοδεύονται από «ισχυρή δέσμευση σε μεταρρυθμίσεις και στο δημοσιονομικό πλαίσιο» της Ε.Ε.

Επίσης, θα είναι εξαιρετικά δύσκολο να γλυτώσει κάποιο κράτος μέλος που θα χρησιμοποιήσει χρήματα από το συγκεκριμένο ταμείο κάποιου είδους αιρεσιμότητα με ένα πακέτο μεταρρυθμίσεων που θα πρέπει να φέρει σε πέρας με τα χρήματα του ταμείου.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναμένεται να ζητήσει μία σειρά από αυξήσεις σε φόρους ώστε να αυξηθούν τα έσοδα της Ένωσης και να υπάρξει η κατάλληλη «ρευστότητα» για να αποπληρωθεί το χρέος. Ανάμεσα στα προϊόντα και τις υπηρεσίες όπου θα επιβληθούν φόροι είναι οι τεχνολογίες, ο άνθρακας, η χρήση πλαστικών, οι διαδικτυακές υπηρεσίες, κλπ.

Επίσης ένα ακόμη στοιχείο είναι ότι οι διαπραγματεύσεις για το νέο ταμείο θα γίνουν στην ουσία στο εξάμηνο της Γερμανικής Προεδρίας. Το καλό σε αυτό είναι ότι όπως φάνηκε αυτή τη φορά η Γερμανία πρωτοστατεί στην δημιουργία του ταμείου, προτείνοντας μαζί με την Γαλλία την χρηματοδότηση του ταμείου με 500 δισ. που θα δοθούν ως επιχορηγήσεις. Μάλιστα, σε αυτό προσυπέγραψε και ο πιο μανιώδης λάτρης της Ευρωπαϊκής Λιτότητας. Ο άσπονδος φίλος της Ελλάδας, τέως υπουργός Οικονομικών της Γερμανίας κ. Βόλφγκανγκ Σόϊμπλε.

Το αρνητικό είναι ότι η Γερμανία έχει ξεκαθαρίσει από την θέση της ότι παρά την βοήθεια που θα δοθεί, το Ταμείο Ανάκαμψης θα είναι μικρής διάρκειας με αποκλειστικό σκοπό να παρέχει ρευστότητα για την οριστική υπέρβαση των συνεπειών της πανδημίας.

Τρεις επιλογές για την επιστροφή των χρημάτων του «Ταμείου Ανάκαμψης»

«Υπάρχουν τρεις επιλογές» για να επιστραφούν τα χρήματα που θα λάβουν μέσω του «Ταμείου Ανάκαμψης» οι χώρες της ΕΕ, είπε η Ούρσουλα φον ντερ Λάινεν προκρίνοντας «αύξηση ιδίων πόρων» μέσω νέων φόρων όπως ο ψηφιακός, στον άνθρακα ή τις εκπομπές αερίων.

Οι άλλες δύο δυνατότητες πηγάζουν μέσω των επόμενων προϋπολογισμών της ΕΕ και φθάνουν έως το 2058. Οι χώρες «μπορούν να ισορροπήσουν μεταξύ αυξημένων συνεισφορών ή μειωμένων επιχορηγήσεων από προγράματα», είπε η πρόεδρος της Κομισιόν.

Σε κάθε περίπτωση, εκείνο που μένει να διευκρινιστεί είναι οι όροι υπό τους οποίους θα εκταμιευθούν τα κεφάλαια και το χρονοδιάγραμμα της εκταμίευσης που δεν θα είναι νωρίτερα από την 1η Ιανουαρίου 2021.

Οι αντιδράσεις

Η Ιταλία θα λάβει 173 δισ., από τα οποία τα 82 θα είναι επιχορηγήσεις και τα 91 δισ. θα είναι δάνεια. Η Ισπανία μπορεί να λάβει συνολικά 140 δισ. ευρώ, από τα οποία τα 77 δισ. θα είναι επιχορηγήσεις και τα 63 δισ. δάνεια.

Σε πρώτη φάση η Ιταλία και η Ισπανία εξέφρασαν την ικανοποίησή τους από το πρόγραμμα ανάκαμψης της ευρωπαϊκής οικονομίας. Με μια πρώτη ανάγνωση οι δύο χώρες που έχουν πληγεί περισσότερο από την πανδημία θεωρούν «καλό μήνυμα» και «μια καλή βάση για περαιτέρω διαπραγματεύσεις» τις προτάσεις της Κομισιόν.

Η ισπανική κυβέρνηση με τη σειρά της, ανακοίνωσε ότι η πρόταση της Ευρωπαϊκής Ένωσης για ταμείο ανάκαμψης ύψους 750 δισεκ. ευρώ από τον κορονοϊό θα λειτουργήσει ως μια καλή βάση για περαιτέρω διαπραγματεύσεις.

Ικανοποιημένο από την πρόταση εμφανίζεται και το Παρίσι. «Μια ουσιαστική μέρα για την Ευρώπη, η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής προτείνει ένα άνευ προηγουμένου σχέδιο ανάκαμψης 750 δισεκατομμυρίων ευρώ για τις χώρες που έχουν ανάγκη», ανέφερε ο Γάλλος πρόεδρος Εμμανουέλ Μακρόν. «Η γαλλογερμανική συμφωνία κατέστησε δυνατή αυτήν την πρόοδο. Πρέπει να δράσουμε γρήγορα και να υιοθετήσουμε μια φιλόδοξη συμφωνία με τους ευρωπαίους εταίρους μας», ήταν η πρώτη αντίδραση της Γαλλίας.

«Η Ευρώπη μπορεί να βγει από την κρίση πιο ισχυρή από ό,τι μπήκε σε αυτήν. Η κρίση του κορονοϊού καθιστά αναγκαία την στενότερη συνεργασία στην Ευρώπη», δήλωσε η καγκελάριος της Γερμανίας, Άνγκελα Μέρκελ το βράδυ της Τετάρτης στο Βερολίνο σε ομιλία της στο Ίδρυμα Κόνραντ Άντεναουερ.

«Η κρίση του κορονοϊού ανέτρεψε τα πάντα. Η κρίση δείχνει ότι οι θεμελιώδεις αλλαγές καθιστούν αναγκαίες βραχυπρόθεσμες αποφάσεις οι οποίες έχουν μακροπρόθεσμα αποτελέσματα. Επομένως, η ευθύνη δεν επιτρέπεται να σταματά στα εθνικά σύνορα», πρόσθεσε.

Με τις χώρες του Βορρά να έχουν διατυπώσεις τις περισσότερες ενστάσεις ο υπουργός Ευρωπαϊκών Υποθέσεων της Φινλανδίας Tytti Tuppurainen, έδειξε πως η χώρα του αρχίζει να «μαλακώνει».

«Το πακέτο 750 δισεκατομμυρίων ευρώ της Επιτροπής ήταν σύμφωνα με αυτό που περίμενε η Φινλανδία, αν και οι επιχορηγήσεις είναι υψηλότερες από το αναμενόμενο», δήλωσε ο Tuppurainen. Η Φινλανδία θα ανακοινώσει τη θέση της επί της πρότασης της Κομισιόν, την επόμενη εβδομάδα.

Στη Σουηδία, που έχει συνασπιστεί με τον μπλοκ των «σκληρών» της Ευρώπης, ο πρωθυπουργός άσκησε κριτική στην πρόταση της Κομισιόν αλλά σταμάτησε να απορρίπτει το σχέδιο διάσωσης της ευρωπαϊκής οικονομίας.

Σε γραπτή δήλωση, ο Stefan Löfven αναγνώρισε τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η Ευρώπη τονίζοντας πως «δεν μπορούμε να διακινδυνεύσουμε την κατάρρευση μεγάλων οικονομιών και πρόσθεσε πως «πρέπει να συνεργαστούμε για να βρούμε έναν δρόμο που θα πάει το ευρωπαϊκό οικοδόμημα μπροστά».

Εξέφρασε την ανησυχία του ότι η Σουηδία κινδυνεύει να δει αύξηση των συνεισφορών της στον προϋπολογισμό της ΕΕ στο μέλλον και επανέλαβα την πρόταση για χορήγηση δανείων αντί επιχορηγήσεων.

Ο πρωθυπουργός της Πολωνίας, Mateusz Morawiecki, δήλωσε ότι η νέα πρόταση για τον προϋπολογισμό και το «Ταμείο Ανάκαμψης είναι «ένα καλό σημείο εκκίνησης» στις προσεχείς διαπραγματεύσεις.

Πορτογαλία και Λουξεμβούργο χαιρέτισαν «τη φιλόδοξη πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής».