Πολιτική κρίση στη Γαλλία: Οι δύσκολες επιλογές Μακρόν και η… τύχη του προϋπολογισμού

Εν μέσω ευρωπαϊκής ανησυχίας για την πολιτική κρίση στη Γαλλία, ο πρόεδρος Μακρόν θα απευθυνθεί στις 21:00 (ώρα Ελλάδος) στον γαλλικό λαό, όπως ανακοίνωσε χθες το βράδυ το Ελιζέ, μετά το αποτέλεσμα στην Εθνοσυνέλευση με την υπερψήφιση της πρότασης μομφής η οποία οδήγησε στην πτώση της κυβέρνησης του Μισέλ Μπαρνιέ. Μετά από μία τεταμένη συζήτηση στην Εθνοσυνέλευση της Γαλλίας, 331 από τους 577 βουλευτές ψήφισαν το τέλος της γαλλικής κυβέρνησης.

Ειδικότερα σύμφωνα με τον Guardian, η πρόταση δυσπιστίας που κατέθεσε η συμμαχία αριστερών κομμάτων υποστηρίχθηκε από 331 βουλευτές της Εθνοσυνέλευσης. Όπως ανέφερε και η πρόεδρος της Βουλής, μετά την υπερψήφιση της πρότασης, ο Μπαρνιέ θα πρέπει να παραιτηθεί από πρωθυπουργός. Ηταν η πρώτη στη χώρα μετά την ήττα της κυβέρνησης του Ζορζ Πομπιντού το 1962, όταν πρόεδρος ήταν ο Σαρλ ντε Γκωλ.

• Παρότι ανέλαβε την πρωθυπουργία στις 5 Σεπτεμβρίου με υψηλές προσδοκίες για να ενώσει μία διχασμένη Γαλλία και να σταθεροποιήσει την Ευρωζώνη, ο 73χρονος πολιτικός δεν κατάφερε να ανταποκριθεί στις προκλήσεις.

Η κρίση, που προκάλεσε η απόφασή του να προωθήσει ένα αυστηρό σχέδιο δημοσιονομικής πειθαρχίας στον προϋπολογισμό με αυξήσεις φόρων και περικοπές δαπανών, εξόργισε τόσο την ακροδεξιά Εθνική Συσπείρωση της Μαρίν Λεπέν όσο και την αριστερή συμμαχία του Νέου Λαϊκού Μετώπου. Ο συνδυασμός αυτών των πολιτικών δυνάμεων έριξε την κυβέρνηση, κάνοντάς τον τον πρώτο πρωθυπουργό που ανατράπηκε από το 1962.

Το χρονικό

Τη Δευτέρα, ο Μπαρνιέ ενεργοποίησε ειδικές εξουσίες για να προωθήσει τον προϋπολογισμό του για το 2025 χωρίς κοινοβουλευτική υποστήριξη. Το έκανε γιατί ήξερε ότι δεν είχε καμία ευκαιρία να πάρει τις ψήφους που χρειαζόταν από την αντιπολίτευση. Η απόφαση εξόργισε τόσο το NFP όσο και το RN, που και οι δύο κατέθεσαν χωριστές προτάσεις μομφής εναντίον του.

Η ανάληψη της πρωθυπουργίας από τον Μπαρνιέ συνοδεύτηκε από ελπίδες για σταθερότητα και συμβιβασμό. Η πολυετής πολιτική εμπειρία του ως υπουργός και Ευρωπαίος Επίτροπος, αλλά και ο θρύλος της διαπραγματευτικής του δεινότητας από την περίοδο του Brexit, είχαν δημιουργήσει προσδοκίες πως θα κατάφερνε να γεφυρώσει το πολιτικό χάσμα.

Για ένα διάστημα, ο «ανεπηρέαστος ελέφαντας» της γαλλικής πολιτικής – όπως τον παρομοίασε ο γαλλικός Τύπος λόγω του στιλ του – φάνηκε να εδραιώνεται. Η παρουσία του απέπνεε σταθερότητα, ενώ η αργή αλλά σταθερή προσέγγισή του έδινε μία «ανάσα» σε μία χώρα εξουθενωμένη από πολιτικές αβεβαιότητες.

Παρά το γεγονός πως για ένα μικρό διάστημα κατάφερε να συγκρατήσει την ακροδεξιά Εθνική Συσπείρωση από το να ανατρέψει την κυβέρνησή του, τελικά απέτυχε να εξασφαλίσει την υποστήριξή της. Η προσπάθειά του να προωθήσει έναν προϋπολογισμό με σκληρά μέτρα λιτότητας συνάντησε σφοδρές αντιδράσεις.

Η αποτυχία του Μπαρνιέ να συνεργαστεί με την πολιτικά κατακερματισμένη Εθνοσυνέλευση έφερε την πτώση του. Οι επικριτές του, όπως ο πολιτικός επιστήμονας Μπενζαμέν Μορέλ, χαρακτήρισαν την κοινοβουλευτική του διαχείριση «καταστροφική», ενώ η φήμη του ως εξαιρετικού διαπραγματευτή αμφισβητήθηκε.

Ο Μισέλ Μπαρνιέ, που είχε αναδειχθεί ως κεντρική φιγούρα στις διαπραγματεύσεις για το Brexit, δεν κατάφερε να διαχειριστεί τη ραγδαία επιδείνωση της πολιτικής κρίσης στη Γαλλία. Αντί να επιτύχει την πολυπόθητη συναίνεση, η θητεία του ολοκληρώθηκε με αποτυχία, αφήνοντας πίσω του μία Γαλλία ακόμα πιο διχασμένη και πολιτικά ασταθή.

Ο Μακρόν…

Η ανατροπή της κυβέρνησης αφήνει τον πρόεδρο, Εμανουέλ Μακρόν, αντιμέτωπο με τη χειρότερη πολιτική κρίση των δύο θητειών του ως πρόεδρος. Υπάρχει αβεβαιότητα για το πώς μπορεί να αποφασιστεί ο προϋπολογισμός του 2025, καθώς η Γαλλία αντιμετωπίζει ένα αυξανόμενο δημόσιο έλλειμμα, και για το ποιον θα μπορούσε να διορίσει ο Μακρόν ως πρωθυπουργό.

Ο Μακρόν, του οποίου η δεύτερη θητεία ως πρόεδρος διαρκεί έως την άνοιξη του 2027, δεν είναι υποχρεωμένος να παραιτηθεί ο ίδιος. Έχει αποκλείσει το ενδεχόμενο να παραιτηθεί, αποκαλώντας ένα τέτοιο σενάριο «πολιτική φαντασία».

Αξίζει να υπενθυμιστεί ότι δεν μπορούν να προκηρυχθούν νέες βουλευτικές εκλογές πριν από τον Ιούλιο του 2025, περιορίζοντας τις επιλογές του Μακρόν που βρίσκεται αντιμέτωπος με μια βαθιά διχασμένη εθνοσυνέλευση.

Το κυρίαρχο ερώτημα είναι αν ο νέος πρωθυπουργός θα καταφέρει να έχει διαφορετική τύχη από αυτή του Μισέλ Μπαρνιέ και κυρίως αν θα είναι σε θέση η Γαλλία να έχει έτοιμο τον κρατικό προϋπολογισμό του 2025 πριν από την εκπνοή του 2024.

… και οι επιλογές

Η πρώτη επιλογή, θα ήταν να διοριστεί ένας πρωθυπουργός στο πρότυπο του Μπαρνιέ – ένας μετριοπαθής κεντρώος που θα μπορούσε να αναζητήσει συμβιβασμό με τη Λεπέν και τον Εθνικό Συναγερμό.

Ο Μπαρνιέ είχε προσπαθήσει να κάνει παραχωρήσεις, αξίας περίπου 10 δισεκατομμυρίων ευρώ, στο πλαίσιο του σχεδίου του για τη μείωση του ελλείμματος κατά 60 δισεκατομμύρια ευρώ. Αν στο τραπέζι βρίσκονται ακόμη περισσότεροι συμβιβασμοί, το δημοσιονομικό έλλειμμα της χώρας το επόμενο έτος θα ξεπεράσει πιθανότατα το 5% του ΑΕΠ που ήταν ο μετριοπαθής στόχος του Μπαρνιέ.

Η δεύτερη επιλογή, θα ήταν ο διορισμός ενός πρωθυπουργού είτε από το κόμμα της Λεπέν είτε από την αριστερή συμμαχία του Νέου Λαϊκού Μετώπου που περιλαμβάνει το κόμμα La France Insoumise του Jean-Luc Mélenchon. Ο Μακρόν μπορεί να ελπίζει ότι κάτι τέτοιο θα έδειχνε στους ψηφοφόρους ότι οποιοσδήποτε από αυτούς τους παίκτες είναι ανίκανος να κυβερνήσει. Αυτό θα άφηνε τη μείωση του ελλείμματος σε δεύτερη μοίρα.

Τέλος, υπάρχει και η επιλογή παραίτησης του Μακρόν. Αντιμέτωπος με την αδυναμία να βρει έναν πρωθυπουργό ικανό να μεσολαβήσει για έναν συμβιβασμό σχετικά με τον προϋπολογισμό, θα μπορούσε να παραιτηθεί. Αυτό θα ανάγκαζε τη Γαλλία να μπει στην αβεβαιότητα μιας προεκλογικής εκστρατείας για τις προεδρικές εκλογές, από την οποία μπορεί να αναδειχθεί νικήτρια η Λεπέν.

Σύμφωνα με πληροφορίες Reuters, πρόθεση του Μακρόν είναι να έχει διοριστεί ο νέος πρωθυπουργός μέχρι το Σάββατο, όταν ηγέτες από όλο τον κόσμο, συμπεριλαμβανομένου του εκλεγμένου προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ, συγκεντρωθούν στο Παρίσι για την επαναλειτουργία του καθεδρικού ναού της Παναγίας των Παρισίων.

Ο Μακρόν δεν έχει καταλήξει ακόμη στο όνομα για τον αντικαταστάτη του πρωθυπουργού, ανέφεραν πηγές, αλλά τα στοιχεία στη λίστα του περιλαμβάνουν τον αριστερό Μπερνάρ Καζνέβ, τον πρώην υπουργό Ξαβιέ Μπερτράν και τον υπουργό Ενόπλων Δυνάμεων Σεμπαστιέν Λεκόρνου.

Τι θα γίνει με τον προϋπολογισμό

Σε ό,τι αφορά το μείζον πρόβλημα της έγκρισης του κρατικού προϋπολογισμού της Γαλλίας για το 2025 δύο είναι τα πιθανά σενάρια: Το πρώτο είναι να σχηματιστεί μία νέα κυβέρνηση που με συνοπτικές διαδικασίες θα τον εγκρίνει και το δεύτερο σενάριο είναι, έπειτα από απόφαση της γαλλικής Εθνοσυνέλευσης, να μην καταρτιστεί -μέχρι νεωτέρας- νέος προϋπολογισμός και να συνεχίσει να λειτουργεί το κράτος έχοντας ως οροφή εσόδων και δαπανών αυτές του 2024.

Μετά την κατάρρευση της κυβέρνησης του Μισέλ Μπαρνιέ ο επικεφαλής του αριστερού κόμματος της Ανυπότακτης Γαλλίας Ζαν Λυκ Μελανσόν ζήτησε την παραίτηση του Εμανουέλ Μακρόν, λέγοντας χαρακτηριστικά ότι «ακόμα και αν διορίζει κάθε τρεις μήνες έναν Μισέλ Μπαρνιέ στην πρωθυπουργία, δεν θα καταφέρει να μείνει στην προεδρία της Δημοκρατίας για τα επόμενα τρία χρόνια».

Από την άλλη, ο Γραμματέας του Σοσιαλιστικού κόμματος Ολιβιέ Φορ δεν έθεσε θέμα παραίτησης του προέδρου της Δημοκρατίας και κάλεσε τον Μακρόν να ακούσει τους Γάλλους και να διορίσει πρωθυπουργό προερχόμενο από τους κόλπους της αριστεράς.

Την ίδια στιγμή, η επικεφαλής της κοινοβουλευτικής ομάδας του ακροδεξιού Εθνικού Συναγερμού Μαρίν Λε Πέν κάλεσε τον Γάλλο πρόεδρο να αναλάβει τις ευθύνες του, χωρίς ωστόσο να ζητήσει ξεκάθαρα την παραίτηση του. Αντιθέτως ανέφερε ότι σκοπεύει να αφήσει τον νέο πρωθυπουργό να εργαστεί ούτως ώστε να καταλήξει σε έναν κρατικό προϋπολογισμό αποδεκτό για όλους.