Γιαχία Σινουάρ: Ποιος ήταν ο άνθρωπος που παρέσυρε τον “άξονά της αντίστασης” στην τεράστια σύγκρουση

Οι ισραηλινές αρχές ανακοίνωσαν την Πέμπτη τον θάνατο του 62χρονου Γιαχία Σινουάρ, του εγκεφάλου των επιθέσεων της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου 2023 στο νότιο Ισραήλ. Τις εβδομάδες που προηγήθηκαν της επετείου ενός έτους από τον πόλεμο στη Γάζα, το Reuters επικαλέστηκε τέσσερις Παλαιστίνιους αξιωματούχους και πηγές από κυβερνήσεις της Μέσης Ανατολής που ανέφεραν ότι ο Σινουάρ έβλεπε τον «ένοπλο αγώνα» ως τον μόνο τρόπο επιβολής στην δημιουργία ενός παλαιστινιακού κράτους.

Σπύρος Σιδέρης

Οι επιθέσεις της 7^ης Οκτωβρίου 2023, που σχεδιάστηκαν και εκτελέστηκαν από τον Σινουάρ έχει προκαλέσει μια τεράστια σύγκρουση που πλέον έχει επεκταθεί στον Λίβανο, όπου το Ισραήλ έχει καταφέρει βαριά πλήγματα στην υποστηριζόμενη από το Ιράν μαχητική οργάνωση Χεζμπολάχ, σκοτώνοντας μεταξύ άλλων τους περισσότερους από τους ηγέτες της.

Ο Χασάν Χασάν, συγγραφέας και ερευνητής ισλαμιστικών ομάδων, δήλωσε ότι ο Σινουάρ έχει παρασύρει το Ιράν και ολόκληρο τον «άξονα της αντίστασης», ο οποίος περιλαμβάνει τη Χεζμπολάχ, τους Χούθι στην Υεμένη και ιρακινές μαχητικές ομάδες, σε σύγκρουση με το Ισραήλ.

• «Αυτό που βλέπουμε τώρα είναι τα επακόλουθα της 7ης Οκτωβρίου. «Το στοίχημα του Σινουάρ δεν έπιασε», είπε, προσθέτοντας ότι ο «άξονας της αντίστασης» μπορεί να μην ανακάμψει ποτέ.

«Αυτό που έκανε το Ισραήλ στη Χεζμπολάχ μέσα σε δύο εβδομάδες είναι σχεδόν ισοδύναμο με την αποδυνάμωση της Χαμάς στη Γάζα για έναν ολόκληρο χρόνο. «Στην ομάδα της Χεζμπολάχ, τρία επίπεδα ηγεσίας εξαλείφθηκαν, η στρατιωτική της ηγεσία μειώθηκε και ο εξέχων ηγέτης της Χασάν Νασράλα δολοφονήθηκε.

Όμως, ο εναγκαλισμός του Σινουάρ στη Χαμάς παρέμεινε σφιχτός, παρά τα κάποια σημάδια διαφωνίας μεταξύ των κατοίκων της Γάζας.

• Ο Σινουάρ επιλέχθηκε ως ηγέτης του κινήματος μετά τον θάνατο του Ισμαήλ Χανίγια τον περασμένο Ιούλιο σε ένα ύποπτο ισραηλινό χτύπημα κατά τη διάρκεια επίσκεψης στην Τεχεράνη, όμως το Ισραήλ δεν έχει επιβεβαιώσει την εμπλοκή του στο χτύπημα.

Ο Σινουάρ, τον οποίο το Ισραήλ είχε ονομάσει «το πρόσωπο του κακού», λειτουργεί μυστικά, αλλάζοντας συνεχώς τοποθεσίες και χρησιμοποιώντας έμπιστους αγγελιοφόρους και μη ψηφιακές επικοινωνίες, σύμφωνα με τρεις αξιωματούχους της Χαμάς και έναν περιφερειακό αξιωματούχο, ενώ ο Σινουάρ δεν είχε εμφανιστεί δημόσια από τις 7 Οκτωβρίου.

Κατά τη διάρκεια των περισσότερων από 10 μηνών ανεπιτυχών συνομιλιών κατάπαυσης του πυρός με τη μεσολάβηση του Κατάρ και της Αιγύπτου, οι οποίες επικεντρώθηκαν στην ανταλλαγή παλαιστίνιων κρατουμένων με ισραηλινούς, ο Σινουάρ ήταν ο μοναδικός υπεύθυνος λήψης αποφάσεων. Σύμφωνα με πηγές της Χαμάς οι διαπραγματευτές περίμεναν για μέρες τις απαντήσεις που περνούσαν από μια μυστική αλυσίδα αγγελιοφόρων.

• Η προθυμία του Σινουάρ να υπομείνει τα δεινά, τόσο για τον ίδιο όσο και για τον παλαιστινιακό λαό, για τον «ιερό» του σκοπό επιβεβαιώθηκε όταν βοήθησε στις διαπραγματεύσεις για την ανταλλαγή 1.027 Παλαιστίνιων κρατουμένων, συμπεριλαμβανομένου του ίδιου, με έναν Ισραηλινό στρατιώτη που απήχθη στη Γάζα το 2011. Η απαγωγή της Χαμάς οδήγησε σε ισραηλινή επίθεση στον παράκτιο θύλακα και στο θάνατο χιλιάδων Παλαιστινίων.

Έξι άτομα που γνωρίζουν τον Σινουάρ είπαν στο Reuters ότι η αποφασιστικότητά του διαμορφώθηκε από την εξαθλιωμένη παιδική του ηλικία που πέρασε σε προσφυγικούς καταυλισμούς στη Γάζα και από τα 22 χρόνια σε ισραηλινές φυλακές, συμπεριλαμβανομένου του χρόνου που πέρασε στην Ασκέλον, την πόλη που οι γονείς του περιγράφουν ως το σπίτι τους από το οποίο έφυγαν μετά τον πόλεμο του 1948.

Όλες οι πηγές συμφωνούν ότι η ανταλλαγή αιχμαλώτων με αιχμαλώτους είναι ένα πολύ προσωπικό θέμα για τον Σινουάρ, καθώς είχε ορκιστεί να απελευθερώσει όλους τους Παλαιστίνιους κρατούμενους στο Ισραήλ.

• Ο Γιαχία Σινουάρ εντάχθηκε στη Χαμάς λίγο μετά την ίδρυσή της τη δεκαετία του 1980, ασπαζόμενος την ιδεολογία της ομάδας. Ανώτερος αξιωματούχος της Χαμάς δήλωσε στο Reuters ότι η δύναμη της πίστης και η επιμονή στον στόχο είναι η βάση για την αποφασιστικότητα του Σινουάρ και ότι είναι αυστηρός, ασκητικός και αρκείται σε λίγα.

Πριν από τον πόλεμο, ο Σινουάρ αφηγούνταν μερικές φορές την πρώιμη ζωή του στη Γάζα κατά τη διάρκεια δεκαετιών ισραηλινής κατοχής. Είπε κάποτε ότι η μητέρα του έραβε ρούχα από σακιά που περίσσευαν μετά την εκφόρτωση της επισιτιστικής βοήθειας του ΟΗΕ, σύμφωνα με τον Γισάμ Ιμπραχίμ, κάτοικο της Γάζας που γνώρισε τον Σινουάρ.

Σε ένα ημι-αυτοβιογραφικό μυθιστόρημα που έγραψε στη φυλακή, ο Σινουάρ περιέγραψε σκηνές με τις ισραηλινές δυνάμεις να καταστρέφουν τα σπίτια των Παλαιστινίων σαν τέρας που συνθλίβει τα κόκαλα του θηράματός του, πριν το Ισραήλ αποχωρήσει από τη Γάζα το 2005.

Όταν του ανατέθηκε να τιμωρεί Παλαιστίνιους ύποπτους για κατασκοπεία υπέρ του Ισραήλ, ο Σινουάρ περιγράφεται ότι ήταν σκληρός σαν καρφί.

Απέκτησε τη φήμη του ηγέτη στη φυλακή. Αναδείχθηκε σε «ήρωα» αφού πέρασε 22 χρόνια στις ισραηλινές φυλακές κατηγορούμενος για τον σχεδιασμό της απαγωγής και δολοφονίας δύο ισραηλινών στρατιωτών και τεσσάρων Παλαιστινίων, ανεβαίνοντας έτσι γρήγορα στην κορυφή της ηγεσίας της Χαμάς.

• Τέσσερις δημοσιογράφοι και τρεις αξιωματούχοι της Χαμάς δήλωσαν ότι η κατανόηση των καθημερινών δυσκολιών και των κακουχιών στη Γάζα τον έκαναν δημοφιλή στους κατοίκους της Γάζας και έκαναν τους ανθρώπους να αισθάνονται άνετα, παρά τη φήμη του ως επιβλητικής φιγούρας με εκρηκτική ιδιοσυγκρασία.

Άραβες και Παλαιστίνιοι αξιωματούχοι θεωρούν ότι ο Σινουάρ είναι ο αρχιτέκτονας της στρατηγικής και των στρατιωτικών δυνατοτήτων της Χαμάς, οι οποίες ενισχύθηκαν από τους ισχυρούς δεσμούς του με το Ιράν, το οποίο επισκέφθηκε το 2012.

Πριν επιβλέψει την επίθεση της 7ης Οκτωβρίου, ο Σινουάρ δεν έκρυψε την επιθυμία του να χτυπήσει σκληρά τον εχθρό του.

Σε μια ομιλία του ένα χρόνο πριν από την επίθεση, ο Σινουάρ υποσχέθηκε να στείλει μια πλημμύρα μαχητών και ρουκετών στο Ισραήλ, υπονοώντας έναν πόλεμο που θα μπορούσε είτε να ενώσει τον κόσμο για την ίδρυση ενός παλαιστινιακού κράτους στα εδάφη που κατέλαβε το Ισραήλ το 1967, είτε να αφήσει το Ισραήλ απομονωμένο στην παγκόσμια σκηνή.

Την ώρα της ομιλίας, ο Σινουάρ και ο καλεσμένος του είχαν ήδη καταστρώσει μυστικά σχέδια για την επίθεση. Διεξήγαγαν ακόμη και δημόσιες ασκήσεις προσομοίωσης μιας τέτοιας επίθεσης.

Όμως οι στόχοι του δεν πραγματοποιήθηκαν. Το θέμα έχει επιστρέψει στην κορυφή της παγκόσμιας ατζέντας, αλλά οι προοπτικές για ένα παλαιστινιακό κράτος είναι τόσο μακρινές όσο ποτέ. Ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου απορρίπτει κατηγορηματικά οποιοδήποτε σχέδιο για τη Γάζα μετά τον πόλεμο που περιλαμβάνει συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα για την ίδρυση παλαιστινιακού κράτους.

Τα χρόνια της φυλακής

Ο Σινουάρ συνελήφθη το 1988 και καταδικάστηκε σε τέσσερις φορές ισόβια για το σχεδιασμό της απαγωγής και δολοφονίας δύο Ισραηλινών στρατιωτών και τεσσάρων Παλαιστινίων που ήταν ύποπτοι για κατασκοπεία υπέρ του Ισραήλ.

Ο Ναμπί Αουάντα, ένας πρώην Λιβανέζος κομμουνιστής ακτιβιστής που φυλακίστηκε μαζί με τον Σινουάρ στην Ασκελόν μεταξύ 1991 και 1995, δήλωσε ότι ο ηγέτης της Χαμάς «θεωρούσε τις συμφωνίες του Όσλο καταστροφή», αναφερόμενος στις ειρηνευτικές συμφωνίες του 1993 μεταξύ του Ισραήλ και της Παλαιστινιακής Αρχής και εξαπάτηση από το Ισραήλ, το οποίο, όπως είπε, θα παραχωρούσε τα παλαιστινιακά εδάφη μόνο με τη βία και όχι μέσω διαπραγματεύσεων.

• Όπως εξήγησε ο Αουάντα ο Σινουάρ έλεγε ότι μόνο οι συγκρούσεις μπορούν να επιτύχουν επιτεύγματα προσθέτοντας ότι ο ηγέτης της Χαμάς «είναι πιο πεισματάρης από τον Νετανιάχου. Το κεφάλι του είναι σαν πέτρα».

Πρόσθεσε δε ότι ο Σινουάρ ήταν «πολύ δυναμικός και χαρισματικός» και είχε επιρροή σε όλους τους κρατούμενους, ακόμη και σε εκείνους που δεν ήταν ισλαμιστές ή θρησκευόμενοι.

Ο Μάικλ Κούμπι, πρώην αξιωματούχος της Ισραηλινής Υπηρεσίας Εσωτερικής Ασφάλειας (Σιν Μπετ) που ανέκρινε τον Σινουάρ επί 180 ώρες στη φυλακή, δήλωσε ότι είχε μια επιβλητική παρουσία λόγω της ικανότητάς του να εκφοβίζει και να ηγείται.

Ο Κούμπι ρώτησε κάποτε τον Σινουάρ, τότε 28 ή 29 ετών, γιατί δεν είχε παντρευτεί.  «Μου είπε ότι η Χαμάς είναι η γυναίκα μου, η Χαμάς είναι ο γιος μου. Η Χαμάς για μένα είναι τα πάντα». Βέβαια ο Σινουάρ παντρεύτηκε μετά την αποφυλάκισή του από τη φυλακή το 2011 και απέκτησε τρία παιδιά.

Στη φυλακή, είπε ο Αουάντα, συνέχισε την αποστολή του να εντοπίζει Παλαιστίνιους κατασκόπους, η οποία ταυτιζόταν με τις αναφορές των ερευνητών της Ισραηλινής Υπηρεσίας Εσωτερικής Ασφάλειας.

• Όπως σημείωσε το κοφτερό μυαλό του και η εξαιρετική του προσοχή του επέτρεψαν να αποκαλύψει πράκτορες της Σιν Μπετ που διείσδυσαν στη φυλακή.

Οι ηγετικές ικανότητες του Σινουάρ έπαιξαν καθοριστικό ρόλο σε μια απεργία πείνας του 1992, κατά την οποία περισσότεροι από 1.000 κρατούμενοι ζούσαν μόνο με νερό και αλάτι. Τότε ο Σινουάρ διαπραγματεύτηκε με τις αρχές των φυλακών και αρνήθηκε να συμβιβαστεί με μερικές παραχωρήσεις.

Κατά τη διάρκεια της φυλάκισης του χρησιμοποίησε το χρόνο του στη φυλακή για να μιλήσει άπταιστα εβραϊκά.