Ρεύμα: Οι τιμές χονδρεμπορικής στο Συμβούλιο Υπουργών στις Βρυξέλλες

Μπορεί στην παρούσα συγκυρία να έχουν εξομαλυνθεί σχετικώς οι διεθνείς τιμές στην ηλεκτρική ενέργεια όμως οι μεταβλητές των δύο πολύ σοβαρών κρίσεων σε Ουκρανία και Μέση Ανατολή, δεν προοιωνίζονται ομαλότητα ενώ το πρόβλημα εντείνεται από τις στρεβλώσεις στη χονδρεμπορική. Μάλιστα το θέμα του ενεργειακού κόστους θα απασχολήσει συνεδρίαση του Συμβουλίου Υπουργών Ενέργειας που διεξάγεται στις 15 Οκτωβρίου στο Λουξεμβούργο. Όπως αναφέρει ρεπορτάζ του ot.gr οι «τιμές χονδρικής της ηλεκτρικής ενέργειας» αποτελούν το πρώτο θέμα στην επίσημη ημερήσια διάταξη του συμβουλίου, στην οποία τονίζεται ότι «οι υπουργοί θα πραγματοποιήσουν συζήτηση για την απόκλιση των τιμών χονδρικής της ηλεκτρικής ενέργειας εντός της ΕΕ»

Παράλληλα, θα συζητήσουν σχετικά με την ετοιμότητα για την επικείμενη χειμερινή περίοδο. Η Επιτροπή θα ενημερώσει τους υπουργούς για την ασφάλεια του εφοδιασμού στην ΕΕ. Στη συνέχεια, ο German Galushchenko, Υπουργός Ενέργειας της Ουκρανίας, θα παρουσιάσει την κατάσταση όσον αφορά την ενέργεια στην Ουκρανία.

Όπως έχει γίνει γνωστό, ο Έλληνας υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Θόδωρος Σκυλακάκης θα παρουσιάσει διεξοδικά στους ομολόγους του τα μέτρα που έχουν προτείνει από κοινού Ελλάδα, Βουλγαρία και Ρουμανία με επιστολή τους προς την Κομισιόν.

Στο επίκεντρο της επιστολής βρίσκονται οι αποκλίσεις τιμών μεταξύ Ανατολικής και Δυτικής Ευρώπης και ζητείται η αντιμετώπιση των περιφερειακών κρίσεων στις τιμές χονδρικής ηλεκτρισμού.

Την επιστολή συντάχθηκε με πρωτοβουλία του κ. Σκυλακάκη και τη συνυπογράφουν οι αρμόδιοι υπουργοί της Ρουμανίας, κ. Sebastian – Ioan Burduja και Βουλγαρίας, κ. Vladimir Malinov. Σε αυτήν επισημαίνουν πως η αστάθεια των τιμών στη Νοτιοανατολική Ευρώπη έχει ασκήσει σημαντική πίεση στις οικονομίες των χωρών, απειλώντας τόσο την ενεργειακή ασφάλεια όσο και τη σταθερότητα της αγοράς σε ολόκληρη την περιοχή. Στο επίκεντρο της επιστολής βρίσκονται οι αποκλίσεις τιμών στο ηλεκτρικό ρεύμα μεταξύ Ανατολικής και Δυτικής Ευρώπης και ζητείται η αντιμετώπιση των περιφερειακών κρίσεων στις τιμές χονδρικής ηλεκτρισμού.

Η Ελλάδα, η Ρουμανία και η Βουλγαρία δεσμεύονται να συνεργάζονται στενά με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την εφαρμογή αυτών των κρίσιμων μέτρων

Πληροφορίες αναφέρουν ότι ο κ. Σκυλακάκης ενδέχεται να θέσει θέμα απόζευξης των αγορών της ΝΑ Ευρώπης, αν συνεχιστεί το φαινόμενο, επικαλούμενος τις ανεπαρκείς ηλεκτρικές διασυνδέσεις στην περιοχή των Βαλκανίων, που οξύνουν τις περιφερειακές κρίσεις, όπως αυτήν του καλοκαιριού.

Στα βασικά ζητήματα που θίγουν συμπεριλαμβάνονται:

• H ανεπάρκεια χωρητικότητας διασυνδέσεων: Η έλλειψη διασυνοριακών διασυνδέσεων εμποδίζει τις αποδοτικές ροές ηλεκτρικής ενέργειας στην περιοχή της Νοτιοανατολικής Ευρώπης σε κρίσιμες περιόδους, επιδεινώνοντας τις αυξήσεις των τιμών, ειδικά κατά τις βραδινές ώρες αιχμής, όταν μειώνεται η παραγωγή Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας. Η ανάπτυξη αυτών των συνδέσμων διασύνδεσης που λείπουν, είναι ζωτικής σημασίας για την άμβλυνση της συμφόρησης και τη σύγκλιση των διασυνοριακών τιμών.
• O κατακερματισμός των αγορών ενέργειας: Η περιορισμένη ενοποίηση των περιφερειακών αγορών ηλεκτρικής ενέργειας με το ευρύτερο σύστημα της ΕΕ έχει οδηγήσει σε σημαντικές αποκλίσεις τιμών, με ανισότητες που συχνά υπερβαίνουν τα 50-100 ευρώ/MWh. Για να αποκατασταθεί η συνοχή της αγοράς και να βελτιωθεί η σταθερότητα των τιμών, είναι απαραίτητο να επιταχυνθούν οι επενδύσεις σε υποδομές και να ενοποιηθούν οι αγορές μας πιο στενά με την αγορά της ΕΕ.
• H μειωμένη ευέλικτη δυναμικότητα παραγωγής: Η διαθεσιμότητα ευέλικτων πηγών παραγωγής, ιδιαίτερα υδροηλεκτρικής ενέργειας, έχει περιοριστεί λόγω παρατεταμένων ξηρασιών, οδηγώντας σε μεγαλύτερη εξάρτηση από μονάδες που λειτουργούν με άνθρακα και φυσικό αέριο. Αυτή η κατάσταση υπογραμμίζει την επείγουσα ανάγκη για επενδύσεις σε ευέλικτες και καθαρές δυνατότητες παραγωγής.
• Oι γεωπολιτικοί παράγοντες και η ασφάλεια εφοδιασμού: Η αντιστροφή των παραδοσιακών ροών ηλεκτρικής ενέργειας λόγω της μετατροπής της Ουκρανίας σε καθαρό εισαγωγέα από την περιοχή της Νοτιοανατολικής Ευρώπης πιέζει περαιτέρω το σύστημα, ανεβάζοντας τις τιμές.
• Προτεινόμενα μέτρα για την αντιμετώπιση της κατάστασης

Δεδομένων αυτών των προκλήσεων, στην επιστολή τονίζεται η αναγκαιότητα λήψης των εξής μέτρων για την αντιμετώπιση της κατάστασης:

Βραχυπρόθεσμα μέτρα: Θα πρέπει να εξεταστούν άμεσα μέτρα, όπως η φορολόγηση των υπερεσόδων των παραγωγών και των εμπόρων ηλεκτρικής ενέργειας. Τα έσοδα που προκύπτουν από τη φορολόγηση αυτή θα μπορούσαν να αναδιανεμηθούν για να μετριαστεί η επιβάρυνση των καταναλωτών και να σταθεροποιηθεί η αγορά βραχυπρόθεσμα.
Επίσης, θα πρέπει να ενισχυθεί η συνεργασία μεταξύ των εθνικών ρυθμιστικών αρχών για την παρακολούθηση της αγοράς.

Μακροπρόθεσμα μέτρα: Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα πρέπει να δώσει προτεραιότητα στην ανάπτυξη βασικής υποδομής διασύνδεσης στη Νοτιοανατολική Ευρώπη.

Υπό αυτό το πρίσμα, τα βασικά αιτήματα των τριών χωρών για την Ευρωπαϊκή Επιτροπή συνοψίζονται ως εξής στην κοινή επιστολή:

• Προτεραιότητα στην ανάπτυξη δικτύων διασύνδεσης στη Νοτιοανατολική Ευρώπη, για να καλυφθεί το χάσμα υποδομής που απομονώνει την περιοχή από την ευρύτερη αγορά της ΕΕ.
• Ενίσχυση της διασυνοριακής χωρητικότητας των διασυνδέσεων, με σκοπό την σύγκλιση των τιμών στην ενιαία αγορά, ιδίως κατά τις περιόδους αιχμής της ζήτησης.
• Εφαρμογή βραχυπρόθεσμων χρηματοδοτικών μέτρων, όπως η φορολόγηση των «ουρανοκατέβατων» κερδών των παραγωγών για τη σταθεροποίηση της αγοράς και την ανακούφιση των καταναλωτών.
• Ενίσχυση της σύζευξης της αγοράς και της περιφερειακής συνεργασίας για την προώθηση της εναρμόνισης των τιμών και τη βελτίωση της ενεργειακής ασφάλειας σε ολόκληρη τη Νοτιοανατολική Ευρώπη.

Τονίζεται ότι η επιστολή προς την Επίτροπο Ενέργειας της ΕΕ συνοδεύεται από ένα κοινό τεχνικό υπόμνημα που αναπτύχθηκε από τις τρεις χώρες, σε συνδυασμό με ένα σημείωμα από τους αντίστοιχους Διαχειριστές Συστημάτων Μεταφοράς, το οποίο περιγράφει τους κύριους παράγοντες που έχουν οδηγήσει στην αύξηση των τιμών.

Πεποίθηση των τριών χωρών είναι ότι η συντονισμένη δράση, σε επίπεδο ΕΕ, είναι απαραίτητη για την αντιμετώπιση των προκλήσεων και τη διασφάλιση της ανθεκτικότητας της αγοράς ενέργειας στην περιοχή.

Η Ελλάδα, η Ρουμανία και η Βουλγαρία δεσμεύονται να συνεργάζονται στενά με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την εφαρμογή αυτών των κρίσιμων μέτρων και την προώθηση ενός πιο ασφαλούς, αποδοτικού και προσιτού, ενεργειακού μέλλοντος.

Πιέσεις για το θέμα αυτό ασκούν από την πλευρά τους και παράγοντες της αγοράς. Με τρίτη επιστολή τους προς τις Βρυξέλλες οι βιομηχανικοί σύνδεσμοι Ελλάδας, Βουλγαρίας και Ρουμανίας, ΕΒΙΚΕΝ, BFIEC και ACCER αναφέρονται εκ νέου στο θέμα των υψηλών τιμών ενέργειας που πλήττουν την ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων των χωρών της νοτιοανατολικής Ευρώπης και ζητούν τη λήψη μέτρων.

Μάλιστα η νέα επιστολή που εστάλη την περασμένη εβδομάδα δεν απευθύνεται στους γενικούς διευθυντές των διευθύνσεων Ενέργειας και Ανταγωνισμού της Κομισιόν όπως οι δύο προηγούμενες, αλλά απευθείας στην απερχόμενη επίτροπο Ενέργειας, Κάντρι Σίμπσον. Οι τρεις σύνδεσμοι εκφράζουν την υποστήριξή τους στην πρωτοβουλία των κυβερνήσεων Ελλάδας, Βουλγαρίας, Ρουμανίας για τη δυνατότητα λήψης έκτακτων μέτρων όπως η επιβολή πλαφόν σε περιόδους κρίσης.

• Στην επιστολή που υπογράφεται από τον πρόεδρο της ACCER Wolfgang Indenhuck, τον πρόεδρο της BFIEC Konstantin Stamenov και τον πρόεδρο της ΕΒΙΚΕΝ Αντώνη Κοντολέων, υπογραμμίζεται ότι μπορεί οι τιμές του ρεύματος στη χονδρική να έχουν υποχωρήσει ωστόσο οι αιτίες που οδήγησαν σε αυτές δεν έχουν αντιμετωπιστεί.

«Για αρκετούς μήνες, ξεκινώντας από τον Ιούλιο του 2024, παρατηρήθηκαν ακραίες τιμές ενέργειας στο τμήμα της Ημερήσιας Αγοράς (DAM) στη Νοτιοανατολική Ευρώπη (ΝΑΕ), ειδικά στα χρηματιστήρια HUPX, OPCOM, HENEX και IBEX. Οι μέσες ημερήσιες τιμές στην Ουγγαρία, τη Ρουμανία, την Ελλάδα και τη Βουλγαρία ήταν οι τέσσερις υψηλότερες στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Τέτοια επίπεδα τιμών για το ηλεκτρικό ρεύμα δεν είχαν παρατηρηθεί από την ενεργειακή κρίση του 2022» αναφέρουν χαρακτηριστικά».

Υπενθυμίζεται ότι όλων αυτών είχε προηγηθεί επιστολή του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη στην πρόεδρο της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, ζητώντας από τις Βρυξέλλες να αντιμετωπίσουν επειγόντως την «παρατεταμένη κρίση» δυναμικότητας που έχει οδηγήσει τις τιμές της ενέργειας σε τόσο ακραία επίπεδα που απαιτεί επείγουσα «πολιτική απάντηση».

• Η Ελλάδα προειδοποίησε ότι τα ρωσικά χτυπήματα στις ουκρανικές υποδομές συνέβαλαν στον υπερδιπλασιασμό των τιμών της ηλεκτρικής ενέργειας αυτό το καλοκαίρι στη νοτιοανατολική Ευρώπη, υπογραμμίζοντας τα τρωτά σημεία των ενεργειακών αγορών της ΕΕ.

Σχολιάζοντας το περιεχόμενο της επιστολής Μητσοτάκη, η πρόεδρος της Κομισιόν τόνισε ότι – όπως αναφέρει και ο ίδιος – «υπάρχουν πολλαπλοί παράγοντες, που επηρεάζουν τις τιμές ενέργειας για παράδειγμα, η πίεση της κλιματικής αλλαγής στα ενεργειακά μας συστήματα», προσθέτοντας ότι αποτελεί «βασικό» ερώτημα το «πώς μπορούμε να βελτιώσουμε την διασυνδεσιμότητα εντός της Ε.Ε. και με τις γειτονικές μας χώρες».

• Η Ρουμανία προχωρά ένα βήμα παραπέρα και ζητά από την Κομισιόν αποζημίωση όταν υπάρχουν μεγάλες διαφορές στις τιμές ηλεκτρισμού μεταξύ της ανατολικής και της δυτικής Ευρώπης. Απαντώντας η ΕΕ, απέστειλε προειδοποιητική επιστολή στη χώρα προειδοποιώντας τη ότι δεν μπορεί πλέον να συνεχίσει να περιορίζει τις τιμές ηλεκτρικής ενέργειας στη χονδρική αγορά, όπως και τις τιμές του φυσικού αερίου.

Ας σημειωθεί ότι η επιστολή της Κομισιόν, αποτελεί το πρώτο βήμα στη διαδικασία παραπομπής μίας χώρας στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο. Η Επιτροπή εγκαλεί τη Ρουμανία για τη συμμόρφωση με τους ευρωπαϊκούς κανονισμούς, θεωρώντας ότι τα ειδικά μέτρα που εφαρμόζει περιορίζουν την ελευθερία των συμμετεχόντων στην αγορά να ορίζουν τις τιμές χονδρικής στο ηλεκτρικό ρεύμα, καθώς και τις εξαγωγές φυσικού αερίου.

Επιπλέον, η Κομισιόν αποφάσισε να συνεχίσει την ανοικτή διαδικασία επί παραβάσει αποστέλλοντας πρόσθετη προειδοποιητική επιστολή στη Ρουμανία για τον περιορισμό των εξαγωγών ηλεκτρικής ενέργειας εκτιμώντας ότι ο περιορισμός των εξαγωγών είναι ασυμβίβαστος με τις συνθήκες λειτουργίας της ΕΕ.