Η στροφή της Σερβίας προς τους BRICS και οι επιπτώσεις για την Ελλάδα

Η Σερβία εξετάζει το ενδεχόμενο να ενταχθεί στις BRICS ως εναλλακτική λύση για την ένταξή της στην Ευρωπαϊκή Ένωση, σύμφωνα με τον αναπληρωτή πρωθυπουργό της Σερβίας Αλεξάνταρ Βούλιν σε συνέντευξη του στη γερμανική Berliner Zeitung. Μετά την Τουρκία η οποία θα συμμετάσχει στη Σύνοδο Κορυφής των BRICKS στο Καζάν της Ρωσίας, που θα διεξαχθεί από τις 22 έως τις 24 Οκτωβρίου και η Σερβία θα στείλει εκπρόσωπο στη σύνοδο. Όμως χωρίς μέχρι στιγμής να έχει γίνει γνωστό αν θα είναι ο Σέρβος Πρόεδρος ή ο γνωστός φιλορώσος Σέρβος αναπληρωτής πρωθυπουργός Βούλιν στη ρωσική πόλη.

Σπύρος Σιδέρης

Οι BRICS, Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα και Νότια Αφρική, έχουν γίνει θελκτικός πόλος για πολλές χώρες του λεγόμενου Παγκόσμιου Νότου, που θέλουν να απαγκιστρωθούν από τη Δύση, της οποίας ηγούνται οι ΗΠΑ.

• Παρόλο που η ένταξη στην ΕΕ για μεγάλο διάστημα ήταν ο στόχος για πολλές χώρες σε Ευρώπη και Ευρασία, μετά τον ρωσο-ουκρανικό πόλεμο, φαίνεται ότι ο κόσμος να επιθυμεί ένα πολυπολικό σύστημα κι όχι την μονοκρατορία της Δύσης. Μιας Δύσης που ανέλαβε την παγκόσμια διακυβέρνηση μετά την διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης και του λεγόμενου Ανατολικού μπλοκ.    

Οι BRICS που από το 2009 συγκροτήθηκαν σε ομάδα, στη σύνοδο κορυφής του Γιοχάνεσμπουργκ το 2023 τα πέντε κράτη μέλη αποφάσισαν τη διεύρυνση του οργανισμού και προσκάλεσαν την Αίγυπτο, την Αιθιοπία, την Αργεντινή, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, το Ιράν και τη Σαουδική Αραβία να γίνουν μέλη. Η δε ένταξη των νέων μελών να τίθεται σε ισχύ την 1η Ιανουαρίου 2024.

• Στο διάστημα που μεσολάβησε, κι άλλες χώρες εξέφρασαν το ενδιαφέρον τους για να ενταχθούν σ’ αυτή την ομάδα χωρών, με δυο να έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την Ελλάδα. Την Τουρκία και την Σερβία, δυο γειτονικές χώρες, που επηρεάζουν γεωπολιτικά την Αθήνα.

Ο Τούρκος πρόεδρος έκανε γνωστό ότι θα συμμετάσχει στη Σύνοδο Κορυφής των BRICS, όπου θα έχει συνάντηση με τον Ρώσο Πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν.   

Έχουμε γράψει στο «Libre» ότι η ενδεχόμενη ένταξη της Τουρκίας στις BRICS δεν θα πρέπει να θεωρηθεί ως ευθεία αντιπαράθεση με τη Δύση, καθώς η τουρκική κυβέρνηση ούτε υποστηρίζει ούτε αντιτίθεται πλήρως στη Δύση.

• Παρόλο που η Τουρκία δεν ευθυγραμμίζεται πλήρως με τις επιθυμίες των δυτικών χωρών και οι σχέσεις της με τις ΗΠΑ και την ΕΕ δεν είναι και τόσο ιδανικές, η τουρκική κυβέρνηση εξακολουθεί να επιθυμεί να διατηρήσει τους δεσμούς της με τη Δύση, αποφεύγοντας την εμφάνιση της να επιλέξει πλευρά.

Στην πραγματικότητα, υπό την ηγεσία του προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, η Τουρκία συνέχισε τον διάλογο και τις διαπραγματεύσεις με την ΕΕ σχετικά με την ένταξή της στην ΕΕ.

Η πρόσφατη απόφασή της να ενταχθεί στις BRICS δείχνει την αποφασιστικότητά της να επιδιώξει τα μέγιστα εθνικά συμφέροντα. Αναμένεται ότι η ευελιξία στο πλαίσιο των BRICS μπορεί να προωθήσει τις σχέσεις μεταξύ των χωρών του Παγκόσμιου Νότου και να ενισχύσει την οικονομική ανάπτυξη της Τουρκίας.

• Σε ότι αφορά την Σερβία, την οποία επισκέφθηκε την περασμένη βδομάδα ο Ερντογάν, οι BRICS είναι μια επιλογή που πρέπει να εξεταστεί, σύμφωνα με τον Βούλιν.   

Όπως δήλωσε θα ήταν «ανεύθυνο» να μην εξεταστούν όλες οι επιλογές, συμπεριλαμβανομένης της ένταξης στις BRICS σημειώνοντας ότι «εάν η ιδιότητα του μέλους των BRICS είναι ελκυστική για άλλες χώρες, όπως τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, η Σαουδική Αραβία ή η Τουρκία, γιατί να είναι διαφορετική η κατάσταση για τη Σερβία; Έτσι, δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι η ένταξη στις BRICS έχει γίνει μια πραγματική εναλλακτική λύση για την ΕΕ».

Να θυμίσουμε εδώ ότι η Σερβία έχει πάγια πολιτική της την στρατιωτική ουδετερότητα και δεν επιθυμεί να συμμετάσχει σε κανένα στρατιωτικό σχηματισμό, όπως το ΝΑΤΟ. Να θυμίσουμε και στους νεότερους ότι η Γιουγκοσλαβία του Τίτο ήταν μια από τις χώρες των Αδεσμεύτων και η Σερβία  ακολούθησε ως φαίνεται αυτή την πολιτική.

Κρίνοντας πάντως από τα όσα είπε ο Αλεξάνταρ Βούλιν, η ΕΕ δεν είναι πλέον τόσο θελκτική για τις χώρες που βρίσκονται στο κατώφλι της.   

• «Όταν άρχισα να διεξάγω τεχνικές διαπραγματεύσεις με την ΕΕ και όταν γνώρισα την ΕΕ εκ των έσω, έγινα ευρωσκεπτικιστής. Οι ηγετικές προσωπικότητες εκεί δεν είναι ειλικρινείς. Δεν έχουν ειλικρινή στάση όσον αφορά την ένταξη», δήλωσε ο Βούλιν ενόψει της συνόδου κορυφής που θα πραγματοποιηθεί στη δέκατη επέτειο της πρώτης διάσκεψης για τα Δυτικά Βαλκάνια στο Βερολίνο στη συνέντευξη που παραχώρησε.

Σύμφωνα με τον ίδιο, η Σερβία περίμενε έντεκα χρόνια από την ΕΕ να εκπληρώσει την υπόσχεσή της, να εφαρμόσει τη Συμφωνία των Βρυξελλών και να σχηματίσει την Ένωση Σερβικών Δήμων στο Κόσοβο, ενώ αναφερόμενος στις παλινωδίες της ΕΕ για την ένταξη της Σερβίας, είπε «ας μας πουν απλά, δεν σας θέλουμε».

Καταλαβαίνει κανείς ότι η ΕΕ, τόσο από τις πολιτικές της όσο και από τον τρόπο που συμπεριφέρεται στις προς ένταξη χώρες, έχει χάσει την αίγλη της και μαζί την επιρροή της στην περιοχή των Βαλκανίων. Οι BRICS φαντάζουν πιο ελκυστικές για αρκετές χώρες που έχουν απογοητευθεί από τις ευρωπαϊκές πολιτικές. Σε ότι αφορά την Ελλάδα και την περιοχή των Βαλκανίων, χάνει την πρωτοκαθεδρία της ενώ η επιρροή ξένων δυνάμεων γίνεται ακόμα πιο ισχυρή, με ότι αυτό συνεπάγεται για την Αθήνα.