ΗΠΑ: Ίσως η μεγαλύτερη… απογοήτευση στην κρίση της Μέσης Ανατολής

Ένα χρόνο μετά τις επιθέσεις της 7ης Οκτωβρίου, η Μέση Ανατολή βρίσκεται βυθισμένη σε ένα συνεχιζόμενο κύμα κλιμάκωσης, χωρίς να διαφαίνονται σημάδια επίλυσης. Είναι σαφές ότι το Ισραήλ επιμένει σε στρατιωτικές επιλογές, αγνοώντας όλες τις διεθνείς πρωτοβουλίες για ηρεμία, και είναι επίσης σαφές ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες και η κυβέρνηση του προέδρου Τζο Μπάιντεν είτε δεν είναι σε θέση να επηρεάσουν τον Ισραηλινό πρωθυπουργό Μπενιαμίν Νετανιάχου είτε δεν επιθυμούν να ασκήσουν επαρκή πίεση σε αυτόν ώστε να ανταποκριθεί στις εκκλήσεις τους για αποκλιμάκωση.

Σπύρος Σιδέρης

Αυτό συμβαίνει τη στιγμή που οι Ηνωμένες Πολιτείες βρίσκονται εν μέσω μιας καυτής προεκλογικής περιόδου, με τις αποφάσεις να επικεντρώνονται στο πώς θα επηρεάσουν την προεδρική κούρσα.

Το πιο εμφανές ερώτημα που τίθεται σήμερα είναι αν υπάρχει στρατηγική από τις ΗΠΑ για τη Μέση Ανατολή, με βάση τον πολυετή πόλεμο. Η σημερινή κυβέρνηση έχει δεχθεί έντονη κριτική για την απουσία της Μέσης Ανατολής από τον κατάλογο των προτεραιοτήτων της από τότε που ανέλαβε ο Μπάιντεν. Αλλά από τις 7 Οκτωβρίου 2023, τα πράγματα έχουν αλλάξει δραματικά.

• Ο Γκάιθ αλ-Ομάρι, πρώην σύμβουλος της παλαιστινιακής διαπραγματευτικής ομάδας κατά τη διάρκεια των συνομιλιών για το μόνιμο καθεστώς και ανώτερος ερευνητής στο Ινστιτούτο Πολιτικής για την Εγγύς Ανατολή της Ουάσινγκτον, δήλωσε ότι η αμερικανική κυβέρνηση προσπάθησε στην πραγματικότητα να υποβαθμίσει τις προτεραιότητες της στη Μέση Ανατολή, μετατοπίζοντας την εστίαση και τους πόρους της σε άλλα πεδία.

Ο Ομάρι σημειώνει ότι «οι επιθέσεις της 7ης Οκτωβρίου αποτέλεσαν έκπληξη για τις απροετοίμαστες ΗΠΑ, οι οποίες δεν είχαν τα απαραίτητα εφόδια για να αντιμετωπίσουν μια κρίση αυτού του μεγέθους», με την Ουάσινγκτον από τότε μέχρι σήμερα, να βασίζεται σε μια «κατακερματισμένη, αντιδραστική» πολιτική, προσθέτοντας ότι οι ΗΠΑ «δεν μπόρεσαν να διαμορφώσουν το στρατηγικό τοπίο ή να ασκήσουν επιρροή στους περιφερειακούς συμμάχους τους».

Ο Τζον Άλτερμαν, πρώην αξιωματούχος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ και διευθυντής του προγράμματος για τη Μέση Ανατολή στο Ινστιτούτο Στρατηγικών και Διεθνών Σπουδών, δήλωσε στο Asharq ότι «η κυβέρνηση Μπάιντεν έχει σίγουρα αποτύχει να επιτύχει πολλούς από τους στόχους της τον τελευταίο χρόνο, αλλά ταυτόχρονα δεν έχει υπάρξει ακόμη ένας μεγάλος περιφερειακός πόλεμος», εκφράζοντας όμως την «έκπληξή» του για το γεγονός ότι παρά τις «αποτυχίες», οι ΗΠΑ «παραμένουν το επίκεντρο της περιφερειακής διπλωματίας».

Ενώ η κυβέρνηση Μπάιντεν υπερασπίζεται τις επιδόσεις της λέγοντας ότι επεδίωξε την αποτροπή σε μια κλιμάκωση στέλνοντας αμερικανικές ενισχύσεις στην περιοχή, ο Ομάρι διαφωνεί, σημειώνοντας ότι η ανάπτυξη αυτών των στρατιωτικών μέσων μπορεί να βοήθησε στα πρώτα στάδια του πολέμου «να αποτρέψει το Ιράν και τη Χεζμπολάχ από το να εμπλακούν σε μια μεγάλη κλιμάκωση, αλλά απέτυχε να αποτρέψει αυτούς και τους πληρεξουσίους τους, όπως οι Χούθι, από το να εμπλακούν σε χαμηλού επιπέδου κακόβουλες δραστηριότητες», προσθέτοντας ότι «αυτό προκάλεσε αύξηση της πίεσης και τελικά οδήγησε στην εξάπλωση του πολέμου στον Λίβανο και ενδεχομένως σε άλλες περιοχές».

• Εν μέσω της κλιμάκωσης, η κυβέρνηση Μπάιντεν παραμένει κατηγορηματική στην επανάληψη των ίδιων δηλώσεων, ότι η διπλωματική λύση είναι η μόνη λύση, προειδοποιώντας για την επέκταση της σύγκρουσης στην περιοχή.

Σύμφωνα με τους αναλυτές ο Μπάιντεν θέλει διπλωματικές λύσεις, επειδή οι στρατιωτικές λύσεις απαιτούν την ολοκληρωτική ήττα ενός από τα μέρη. Δεδομένων των υψηλών διακυβευμάτων και για τις δύο πλευρές, μια στρατιωτική λύση είναι ανέφικτη και θα οδηγήσει σε πολύ περισσότερο θάνατο και καταστροφή από ό,τι έχουμε δει μέχρι στιγμής.

• Πιστεύουν ακόμα ότι η εστίαση στη διπλωματία είναι σκόπιμη, διότι τελικά οι πόλεμοι τελειώνουν και θα χρειαστεί μια διπλωματική λύση, καθώς  όταν έρθει η επόμενη μέρα του πολέμου, τα θεμέλια για διπλωματικές διευθετήσεις θα πρέπει να είναι έτοιμα.

Ωστόσο, οι αναλυτές προειδοποιούν ότι η διπλωματία από μόνη της δεν επαρκεί εάν δεν υποστηρίζεται από σαφή ισχύ, συμπεριλαμβανομένης της στρατιωτικής ισχύος.

Έτσι σημειώνουν ότι εάν οι ΗΠΑ δεν μπορούν να πείσουν τους αντιπάλους τους ότι είναι πρόθυμες να χρησιμοποιήσουν τη δύναμή τους για να τους βλάψουν και τους συμμάχους τους ότι είναι πρόθυμες να κάνουν ό,τι χρειάζεται για να τους βοηθήσουν, η επιρροή τους και στις δύο πλευρές θα είναι περιορισμένη.

• Ο τεράστιος αριθμός των θυμάτων μεταξύ των αμάχων στους πολέμους της Γάζας και του Λιβάνου από την έναρξη των ισραηλινών επιχειρήσεων ως απάντηση στις επιθέσεις της 7ης Οκτωβρίου 2023 έχει οδηγήσει πολλούς να καλούν τον Μπάιντεν να θέσει περιορισμούς στα αμερικανικά όπλα προς το Ισραήλ, προκειμένου να ασκηθεί κάποια πίεση στον Νετανιάχου για αποκλιμάκωση.

Όμως αυτή η λύση δεν είναι δόκιμη, καθώς αν η κυβέρνηση Μπάιντεν υιοθετήσει το πάγωμα των εξοπλισμών για το Ισραήλ, ενδεχομένως το Κογκρέσο θα αντιταχθεί έντονα και το αποτέλεσμα θα μπορούσε να είναι μια επίδειξη αδυναμίας και ευθραυστότητας στην πολιτική του Λευκού Οίκου, αντί για μια εικόνα προσφοράς λύσεων.

Επίσης θα μπορούσε να κάνει ακόμα πιο σκληρό τον Νετανιάχου, καθώς θεωρώντας το Ισραήλ ακόμη πιο απομονωμένο, θα μπορούσε να δημιουργήσει μια μεγαλύτερη αίσθηση μη συμμόρφωσης με οποιουσδήποτε περιορισμούς.

Το Ισραήλ αισθάνεται ότι απειλείται υπαρξιακά, γεγονός που το καθιστά λιγότερο πρόθυμο να δεχτεί οποιαδήποτε εξωτερική επιρροή. Αν και οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν είναι ικανοποιημένες με ορισμένες πτυχές της διεξαγωγής του πολέμου, ιδίως όσον αφορά τις απώλειες μεταξύ των αμάχων, υποστηρίζουν το δικαίωμα του Ισραήλ να υπερασπιστεί τον εαυτό του μετά τις 7 Οκτωβρίου.

• Γι’ αυτό το λόγο οι ΗΠΑ πρέπει να εξισορροπήσουν την πίεση με τρόπους που μπορούν να αλλάξουν τη συμπεριφορά του Ισραήλ χωρίς να περιορίσουν την ικανότητά του να επιτύχει το «νόμιμο» στόχο του την ήττα της Χαμάς. Όμως  αυτή η ισορροπία δεν είναι εύκολη.

Επιπλέον, η ιστορική σχέση μεταξύ των ΗΠΑ και του Ισραήλ, υπερβαίνει το ισραηλινο-παλαιστινιακό ζήτημα, καθώς η Ουάσινγκτον επωφελείται στρατηγικά από αυτή τη σχέση, συμπεριλαμβανομένων των ωφελημάτων που σχετίζονται με άλλες περιφερειακές απειλές, όπως οι ιρανικές δραστηριότητες. Ως εκ τούτου, οι ΗΠΑ έχουν τα δικά τους στρατηγικά συμφέροντα που πρέπει να ληφθούν υπόψη.

• Ωστόσο παρά τη συνεχιζόμενη κλιμάκωση, οι ΗΠΑ εργάζονται για να οικοδομήσουν μια στρατηγική για να διασφαλίσουν ότι τα πράγματα δεν θα ξεφύγουν από τον έλεγχο και το Ιράν δεν θα μπει στη γραμμή αντιπαράθεσης.

Η προτεραιότητα τώρα είναι να διασφαλιστεί ότι το Ιράν θα μείνει έξω από αυτόν τον πόλεμο κάτι που είναι απαραίτητο για να περιοριστεί η εξάπλωση της σύγκρουσης και να αποδυναμωθεί η περιφερειακή αξιοπιστία και επιρροή του Ιράν με τους πληρεξουσίους του.

Βέβαια, σύμφωνα με ειδικούς, ένα τέτοιο αποτέλεσμα μπορεί να επιτευχθεί μόνο αν το Ιράν είναι πεπεισμένο ότι οι ΗΠΑ είναι έτοιμες να χρησιμοποιήσουν στρατιωτική δράση.