Πώς η ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ μπορεί να τελειώσει τον πόλεμο υπέρ της Ρωσίας

Πρόσφατα, υπήρξε μια έξαρση της συζήτησης για ένα σχέδιο, σύμφωνα με το οποίο ο πόλεμος θα τελειώσει κατά μήκος της γραμμής του μετώπου και το τμήμα της Ουκρανίας που ελέγχεται από το Κίεβο θα ενταχθεί στο ΝΑΤΟ, λαμβάνοντας εγγυήσεις ασφαλείας που θα καθιστούσαν αδύνατη μια νέα εισβολή. Σύμφωνα με αυτό το σχέδιο, τα εδάφη που κατέλαβε η Ρωσία δεν αναγνωρίζονται επίσημα ως ρωσικό έδαφος καθώς θα εξακολουθούν να θεωρούνται διεθνώς αναγνωρισμένα εδάφη της Ουκρανίας, αλλά οι εγγυήσεις ασφαλείας δεν θα ισχύουν γι’ αυτά.

Σπύρος Σιδέρης

Δηλαδή, αν η Ρωσία επιτεθεί ξανά στην Ουκρανία, μπορεί να γίνει επίκληση του άρθρου 5 του ΝΑΤΟ, αλλά αν οι Ουκρανικές Ένοπλες Δυνάμεις θελήσουν να ανακαταλάβουν τα κατεχόμενα εδάφη, η Συμμαχία δεν θα εμπλακεί σε έναν νέο πόλεμο μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας.

Ο πρώην Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ ανέφερε το παράδειγμα της Δυτικής Γερμανίας, η οποία ήταν μέλος του ΝΑΤΟ κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, όπου θεωρούσε την Ανατολική Γερμανία ως έδαφός της σύμφωνα με το Σύνταγμα, αλλά η τελευταία δεν καλύπτονταν από τις εγγυήσεις ασφαλείας της Συμμαχίας.

• Επιπλέον, τα δυτικά μέσα ενημέρωσης λένε ότι οι ουκρανικές αρχές είναι επίσης έτοιμες να εξετάσουν ένα τέτοιο σενάριο, και τώρα γίνεται σχεδόν η κύρια ιδέα της Ουκρανίας και της Δύσης για το τέλος του πολέμου.

Ωστόσο, στο Κίεβο, σε επίσημο επίπεδο, αυτό έχει μέχρι στιγμής διαψευστεί. Ο Ζελένσκι εξακολουθεί να επιμένει ότι ο πόλεμος πρέπει να τελειώσει με την επίτευξη των συνόρων του 1991.

Παρόλο που, αν υποθέσουμε την επιλογή του τερματισμού του πολέμου κατά μήκος της γραμμής του μετώπου, η οποία θα ήταν πιο αποδεκτή από την ουκρανική κοινωνία και τις αρχές, τότε, πρώτα και κύρια, πρόκειται για κατάπαυση του πυρός με επακόλουθη ένταξη στο ΝΑΤΟ και πλήρεις εγγυήσεις ασφαλείας.

Αλλά πόσο ρεαλιστικό είναι αυτό;

Οι δυτικές χώρες και οι ουκρανικές αρχές αρέσκονται να επαναλαμβάνουν τη φράση «η Ρωσία δεν έχει δικαίωμα να ασκήσει βέτο στην ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ», αλλά αυτό δεν είναι αλήθεια.

• Η Ρωσία de facto είχε, έχει και θα έχει το δικαίωμα να ασκήσει βέτο στην ένταξη της Ουκρανίας στη Συμμαχία, όσο διαθέτει το μεγαλύτερο οπλοστάσιο πυρηνικών όπλων και όσο οι χώρες του ΝΑΤΟ δεν θέλουν να πάνε σε άμεσο πόλεμο μαζί της εξαιτίας αυτού.

Αυτό ήταν προφανές ακόμη και πριν από το 2022, όταν ακόμη και μια εντελώς υποθετική, τότε, απειλή ενός τέτοιου πολέμου, ώθησε τις δυτικές χώρες να εμποδίσουν στην πράξη την πορεία της Ουκρανίας προς τη Συμμαχία, παρότι μετά το 2014 οι ουκρανικές αρχές ήταν ήδη έτοιμες να ενταχθούν.

Και είναι ακόμη πιο δύσκολο να το φανταστεί κανείς αυτό τώρα, όταν η απειλή πολέμου μεταξύ της Ρωσίας και του ΝΑΤΟ έχει περάσει από την κατηγορία του υποθετικού στην κατηγορία του πιθανού.

• Ακόμη και αν υποθέσουμε ότι η Ρωσία συμφωνεί να σταματήσει ξαφνικά τον πόλεμο χωρίς συμφωνία με την Ουκρανία για το ουδέτερο καθεστώς της, αλλά απλώς σύμφωνα με το «κορεατικό σενάριο» – με μια επ’ αόριστον κατάπαυση του πυρός κατά μήκος της γραμμής του μετώπου, ακόμη και σε αυτή την περίπτωση δεν υπάρχει καμία εγγύηση ότι το ΝΑΤΟ θα συμφωνήσει να αναλάβει την Ουκρανία, τα σύνορα της οποίας με τη Ρωσία δεν θα έχουν καθοριστεί νομικά με αμοιβαία συμφωνία των δύο χωρών και, εκ των πραγμάτων, θα παραμείνουν μια παγωμένη γραμμή του μετώπου.

Προκειμένου να γίνει δεκτή η Ουκρανία στο ΝΑΤΟ υπό αυτές τις συνθήκες, όλα τα μέλη της Συμμαχίας θα πρέπει να είναι έτοιμα να πουν στον Πούτιν περίπου την εξής φράση: «αν ένα μόνο ρωσικό βλήμα ή drone πετάξει πέρα από τη γραμμή του μετώπου σε ουκρανικό έδαφος, αυτό θα σημαίνει ότι η Ρωσία έχει κηρύξει πόλεμο σε ολόκληρη τη Συμμαχία. Την επόμενη κιόλας ημέρα, όλες οι χώρες του ΝΑΤΟ θα αρχίσουν να πολεμούν εναντίον της Ρωσίας. Και αν η Μόσχα χρησιμοποιήσει πυρηνικά όπλα, θα χτυπήσουμε τη Ρωσία ως απάντηση. Και ας διαλυθεί όλος ο κόσμος, αλλά εμείς και οι Ουκρανοί θα πάμε στον παράδεισο και εσείς απλά θα πεθάνετε».

• Προφανώς, δεν υπάρχει πλέον καμία ένδειξη ότι κάποιος από τους ηγέτες των κορυφαίων δυτικών χωρών θα τολμούσε να πει αυτή τη φράση ακόμη και αν υπήρχε κατάπαυση του πυρός στην Ουκρανία, πόσο μάλλον να πει κάτι τέτοιο εν μέσω εχθροπραξιών.

Η Δύση δεν είναι διατεθειμένη να εκτεθεί στον κίνδυνο ενός πυρηνικού πολέμου με τη Ρωσία για χάρη της Ουκρανίας. Αυτό έχει επιβεβαιωθεί πολλές φορές τα τελευταία χρόνια.

Ωστόσο, υπάρχει μια άλλη θεωρία που λέει ότι η Ρωσία θα επωφεληθεί από την ένταξη της Ουκρανίας στη Συμμαχία. Κάποτε διατυπώθηκε από τον Χένρι Κίσινγκερ. Κατά τη γνώμη του, αν η Ουκρανία γίνει δεκτή στο ΝΑΤΟ, θα εγγυηθεί ότι οι Ουκρανικές Ένοπλες Δυνάμεις δεν θα επιχειρήσουν να ανακαταλάβουν τα εδάφη που κατέλαβε η Ρωσική Ομοσπονδία με τη βία. Ωστόσο, αν ο πόλεμος σταματήσει κατά μήκος της γραμμής του μετώπου, η πυρηνική δύναμη Ρωσία είναι απίθανο να φοβάται πολύ ότι ο ουκρανικός στρατός θα προσπαθήσει να ανακτήσει στρατιωτικά τα εδάφη. Ειδικά αν θυμηθούμε ότι η Ουκρανία δεν έκανε καμία προσπάθεια μεταξύ 2014 και 2022 να ανακτήσει την Κριμαία με τη βία μετά την προσάρτησή της.

• Λαμβάνοντας υπόψη όλα τα παραπάνω, η ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ μπορεί να πραγματοποιηθεί μόνο εάν η Ρωσία άρει το «βέτο» της.

Αυτό μπορεί να συμβεί με δύο τρόπους.

Το πρώτο – υπό πίεση. Λόγω των ηττών στο μέτωπο ή της αποσταθεροποίησης στο εσωτερικό της Ρωσικής Ομοσπονδίας. Αυτός, όπως ανέφεραν τα δυτικά μέσα ενημέρωσης, ήταν ο στρατηγικός υπολογισμός των ουκρανικών αρχών το 2023, την παραμονή της επίθεσης των Ουκρανικών Δυνάμεων.

Το Κίεβο ήλπιζε να φθάσει στα σύνορα με την Κριμαία, μετά από τα οποία θα έδινε στη Ρωσία ένα τελεσίγραφο – να συμφωνήσει με την ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ, αλλιώς τα ουκρανικά στρατεύματα θα εξαπέλυαν επίθεση στην Κριμαία, την οποία οι Ρώσοι θα ήταν δύσκολο να υπερασπιστούν λόγω υλικοτεχνικών περιορισμών. Οι ουκρανικές αρχές διέψευσαν επισήμως εκείνη την εποχή ότι είχαν ένα τέτοιο σχέδιο, αλλά φαινόταν αρκετά λογικό.

Ωστόσο, σε κάθε περίπτωση, δεν έμελλε να γίνει πραγματικότητα. Ο ρωσικός στρατός απέκρουσε την επίθεση των Ουκρανών και στη συνέχεια ανέλαβε την πρωτοβουλία στο μέτωπο. Και αυτή τη στιγμή, οι προοπτικές στρατιωτικής ήττας της Ρωσικής Ομοσπονδίας ή η έναρξη της «αναταραχής» στη Ρωσία φαίνονται μάλλον αμφίβολες.

Ο δεύτερος τρόπος – συμφωνίες με τη Ρωσία. Δηλαδή, γίνεται κάποιου είδους συμφωνία. Για παράδειγμα, η Ουκρανία αναγνωρίζει επίσημα τα ουκρανικά εδάφη που κατέλαβε η Ρωσία ως ρωσικό έδαφος και η Δύση, αντίστοιχα, αίρει τις κυρώσεις. Η Ρωσία συμφωνεί με την ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ. Ή, για παράδειγμα, αν η Δύση και η Ρωσία συνάψουν μια στρατηγική συμμαχία μεταξύ τους, ενώνοντας τον «Παγκόσμιο Βορρά» και τότε τόσο η Ουκρανία όσο και η Ρωσία θα ενταχθούν μαζί στο ΝΑΤΟ.

Παρεμπιπτόντως, η επιθυμία για εξομάλυνση των σχέσεων με τη Ρωσία με τον ένα ή τον άλλο τρόπο στο μέλλον αναφέρεται συχνά στα μέσα ενημέρωσης ως ένας από τους λόγους για τους οποίους οι κορυφαίες δυτικές χώρες επιβράδυναν και επιβραδύνουν τη διαδικασία ένταξης της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ – η Ουάσιγκτον και η ΕΕ δεν θέλουν να κλείσουν οριστικά την πόρτα σε συμφωνίες με τη Ρωσία στο μέλλον.

Αλλά μέχρι στιγμής τέτοιες συμφωνίες αποτελούν μια καθαρά υποθετική πιθανότητα.

Δηλαδή, συνοψίζοντας, μέχρι να επιλυθεί με τον έναν ή τον άλλο τρόπο το ζήτημα του «βέτο» της Ρωσίας, το ζήτημα της ένταξης της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ είναι απίθανο να φτάσει στο στάδιο της πρακτικής εφαρμογής.

Λαμβάνοντας αυτό υπόψη, η Ουκρανία πρέπει είτε να συνεχίσει να πολεμάει μέχρι η Ρωσία να αναγκαστεί να αλλάξει τη θέση της για το ΝΑΤΟ υπό το βάρος των στρατιωτικών και άλλων προβλημάτων, είτε να οδηγήσει τον πόλεμο σε παύση με τον ένα ή τον άλλο όρο, αλλά χωρίς το θέμα του ΝΑΤΟ, βασιζόμενη στο γεγονός ότι ο μόνος πραγματικός εγγυητής της κυριαρχίας και της ασφάλειας της Ουκρανίας δεν μπορεί παρά να είναι ένας ισχυρός ουκρανικός στρατός.