Ανάλυση: Μια αποκαλυπτική ματιά στον αραβικό κόσμο… την ώρα που φλέγεται η Μέση Ανατολή

Μπορεί κάποιος να ισχυριστεί ότι η σημερινή αραβική κατάσταση είναι η χειρότερη των τελευταίων 100 ετών, ή στις παραμονές της ανεξαρτησίας, καθώς η Αίγυπτος υφίσταται μια συντριπτική οικονομική κρίση που δεν έχει προηγούμενο από το 1882, και η Υεμένη, το Σουδάν, η Λιβύη, ο Λίβανος, η Συρία, το Ιράκ και η Σομαλία είναι πλέον «αποτυχημένα κράτη», εν μέσω ενός ολοκληρωτικού πολέμου εξόντωσης που διεξάγεται από την ισραηλινή κατοχή εναντίον των Παλαιστινίων στη Γάζα, και τώρα μεταφέρεται ταυτόχρονα στη Δυτική Όχθη και στα νότια του Λιβάνου.

Του Σπύρου Σιδέρη

Παρά την καταστροφική αυτή κατάσταση, τα χειρότερα δεν έχουν έρθει ακόμα και η περιοχή μπορεί να εισέλθει σε μια φάση μακρών σκοτεινών ετών. Για παράδειγμα, ο Λίβανος απειλείται να αλλάξει την πολιτική του δομή για πρώτη φορά μετά τη Συμφωνία του Τάιφ που τερμάτισε τον εμφύλιο πόλεμο το 1989.

• Ούτε η Χεζμπολάχ είναι σε θέση να αντιμετωπίσει το Ισραήλ, ούτε το τελευταίο είναι σε θέση να την εξαλείψει, και παρόλο που οι πιθανότητες ενός πολέμου πλήρους κλίμακας αυξομειώνονται, εξακολουθούν να υπάρχουν, και αν συμβεί, θα ανοίξει ο δρόμος για έναν ανοιχτό πόλεμο που θα ανάψει σε πολλά μέτωπα.

Στο εσωτερικό, παρ’ όλο τον θόρυβο από ορισμένα μαρωνιτικά κόμματα και άλλα κόμματα που αυτοαποκαλούνται «κυρίαρχα», δεν υπάρχει καμία δυνατότητα ή δύναμη να αναγκάσουν τη Χεζμπολάχ να παραδώσει τα όπλα της υπέρ του κράτους ή να επιστρέψει στην απόφαση 1701 του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ του 2006.

Υπό το πρίσμα αυτής της ανασταλτικής και τεταμένης κατάστασης, ο συμβιβασμός που μπορεί τελικά να αποδεχτεί η Χεζμπολάχ και οι σύμμαχοί της είναι να μετατραπεί ο Λίβανος από ένα σύστημα «50-50» μεταξύ μουσουλμάνων και χριστιανών σε ένα «τριγωνικό» σύστημα, δηλαδή το ένα τρίτο της εξουσίας στα χέρια των χριστιανών, το ένα τρίτο για τους μουσουλμάνους, τους Δρούζους και τις υπόλοιπες άλλες φατρίες και το τελευταίο τρίτο για τους πολιτικούς σιίτες.

• Αυτό σημαίνει τη διατήρηση της προεδρίας της Βουλής των Αντιπροσώπων, την απόκτηση της διοίκησης του στρατού, την ενσωμάτωση πρόθυμων στοιχείων της Χεζμπολάχ στον λιβανέζικο στρατό και το ένα τρίτο των υπουργείων, με αντάλλαγμα την παραίτηση από τα όπλα και την μετατροπή της σε πολιτικό κόμμα, πράγμα που σημαίνει ότι οι δυνατότητες του λιβανέζικου κράτους και του στρατού του και οι αποφάσεις τους θα βρίσκονται στα χέρια των συμμάχων του Ιράν.

Αυτή η κατάσταση μπορεί να γίνει αποδεκτή από τις δυτικές δυνάμεις, ακόμη και από το ίδιο το Ισραήλ, με αντάλλαγμα το κλείσιμο αυτού του φακέλου και την οριοθέτηση των χερσαίων συνόρων με τον Λίβανο, αλλά θα οδηγήσει στη διατάραξη όλων των πολιτικών ισορροπιών στην ευρύτερη περιοχή του Λεβάντε και οι αρνητικές επιπτώσεις της θα αντηχήσουν σε ολόκληρο τον αραβικό κόσμο.

Σουδάν

Το Σουδάν, το οποίο αποτελεί τη νότια ασφάλεια της Αιγύπτου, την πηγή ζωής της μέσω των νερών του Νείλου και τη σωτηρία της από μια επισιτιστική κρίση που φαίνεται αναπόφευκτη στο εγγύς μέλλον λόγω της περιορισμένης καλλιεργήσιμης γης, με το μερίδιό του σε νερό [αν αυτό διατηρηθεί και δεν επηρεαστεί από το φράγμα της Αναγέννησης και άλλα σχεδιαζόμενα φράγματα], υφίσταται έναν ολέθριο πόλεμο στον οποίο ο σουδανικός στρατός, ο μόνος εναπομείνας θεσμός του κράτους, αντιμετωπίζει την επαναστατική πολιτοφυλακή Ταχείας Υποστήριξης.

• Η δράση της πολιτοφυλακής έχει αποφέρει το θάνατο σε εκατοντάδες χιλιάδες, έχει εκτοπίσει εκατομμύρια ανθρώπους στο εσωτερικό και στο εξωτερικό, έχει χάσει την κληρονομιά του και ό,τι έχει επιτύχει το έθνος-κράτος από την ανεξαρτησία του 1956.

Το μεγαλύτερο ζήτημα στο Σουδάν είναι ότι η σημερινή κατάσταση θα μπορούσε να συνεχιστεί για αρκετές δεκαετίες χωρίς την επιστροφή του κράτους ή την επίτευξη μιας φόρμουλας για τη διχοτόμηση, για να γίνει ένα τυπικό αποτυχημένο κράτος που θα κυβερνάται από πολέμαρχους και φυλετικές συμμορίες, γεγονός που θα το έβγαζε από την εξίσωση της αραβικής εξουσίας.

Λιβύη

Η Λιβύη είναι μια άλλη ιστορία μιας χώρας διαιρεμένης μεταξύ ανατολής, δύσης και νότου, και πολλών πολιτοφυλακών και πολιτικών δυνάμεων που υποστηρίζονται από ξένες δυνάμεις. Όλα αυτά εν μέσω μιας κατάστασης λαϊκής και διεθνούς εξομάλυνσης με την τρέχουσα διαδικασία διαίρεσης χωρίς να επιλύεται, ή να επιτυγχάνεται μια ομοσπονδιακή φόρμουλα, ή ακόμη και μια διαίρεση που νομιμοποιεί την πραγματική κατάσταση. Ένα σενάριο που φαίνεται ελκυστικό για πολλές επαναστατικές δυνάμεις και ξένα σχέδια που πιέζουν άλλες αραβικές χώρες να ενταχθούν στο κλαμπ των αποτυχημένων κρατών που διαιρούνται χωρίς να διαιρούνται.

Υεμένη

Η Υεμένη, ο πραγματικός κίνδυνος για τη Σαουδική Αραβία, παρόμοια με το μοντέλο της Λιβύης, πάσχει από διχασμό χωρίς διαίρεση ή λύση και η κατάσταση έχει γίνει πιο επικίνδυνη επεκτεινόμενη προς την Αίγυπτο με τη δράση της πολιτοφυλακής των Χούθι στην Ερυθρά Θάλασσα, η οποία κάποτε ήταν μια καθαρή αραβική θάλασσα, ενώ σήμερα όλοι οι διεθνείς στρατιωτικοί στόλοι περιφέρονται σε αυτήν, με απειλές για την ασφάλεια των περιφερειακών χωρών και τα βασικά αναπτυξιακά έργα στην Ερυθρά Θάλασσα από τα οποία εξαρτώνται η Αίγυπτος και η Σαουδική Αραβία για την ανάπτυξη και τον εκσυγχρονισμό της οικονομίας.

Συρία – Ιράκ

Η Συρία είναι άλλη μια τραγωδία που προστίθεται στις τραγωδίες του αραβικού κόσμου, και το μέγεθος της καταστροφής, των δολοφονιών και των εκτοπίσεων που προκλήθηκαν σε αυτήν ξεπερνά κατά πολύ την παλαιστινιακή Νάκμπα, και η κατάσταση έχει φθάσει σε ένα στάδιο όπου δεν είναι δυνατή η επιστροφή στο παρελθόν με τα ίδια εργαλεία, που αντιπροσωπεύει το καθεστώς Άσαντ, ούτε η ριζική αλλαγή που φιλοδοξούσαν οι δυνάμεις της αντιπολίτευσης.

Το δε Ιράκ αδυνατεί να επιβάλει τον κρατικό έλεγχο των όπλων, μια από τις σημαντικότερες πτυχές ενός σύγχρονου κράτους, και η Σομαλία υποφέρει από τη διάλυση και τον πολιτικό και στρατιωτικό εκφοβισμό από την Αιθιοπία.

Αυτό το χάος φαντάζει δύσκολο να σταματήσει στα σύνορα αυτών των προαναφερθέντων χωρών ή στην άμεση γειτονιά τους. Στο όχι και τόσο μακρινό μέλλον η Ευρώπη θα έχει να αντιμετωπίσει ένα νέο κύμα προσφυγικό-μεταναστευτικό πολύ πιο ισχυρό από το 2015, με ότι αυτό συνεπάγεται. Το να κρύβεις τα προβλήματα δεν είναι η πιο έξυπνη κίνηση από την πλευρά της ΕΕ.