Politico:Πώς έγινε η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν το μεγάλο αφεντικό της Ευρώπης

Σύμφωνα με ανάλυση του Politico, η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν φαίνεται να έχει επιτύχει μια απόλυτη αρπαγή της εξουσίας με την ανακοίνωση της σύνθεσης της νέας Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Όπως σημειώνεται, η πρόεδρος της Κομισιόν κατάφερε να παρακάμψει το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και να καταστείλει τις αμφιβολίες σχετικά με το ποιος πραγματικά κατέχει την εξουσία στις Βρυξέλλες, με τη διαμόρφωση της ομάδας της για την επόμενη θητεία της Επιτροπής.

Με την αποκάλυψη των 26 Επιτρόπων και των αντίστοιχων ρόλων τους, η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν έκανε σαφές ότι θα ασκεί απεριόριστο έλεγχο στην πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Σε σύντομο χρονικό διάστημα, δημιούργησε έναν τίτλο με περιορισμένη ευθύνη για μια από τις πιο ισχυρές χώρες της ΕΕ, ενίσχυσε τους συμμάχους της και ανακατάταξε τα σημαντικά χαρτοφυλάκια, κατανεμημένα σε περισσότερους ανθρώπους. Έτσι, η αρπαγή της εξουσίας ολοκληρώθηκε.

When Ursula von der Leyen revealed her next team of 26 commissioners and their roles to the public this week, one point was immediately clear: she would have unfettered control over European Union politics.

🔗 https://t.co/TTiV63bg2y pic.twitter.com/2YZhcaZCD3

— POLITICOEurope (@POLITICOEurope) September 19, 2024

«Θα ελέγχει ακόμη περισσότερο τα πάντα», είπε ένας αξιωματούχος της ΕΕ που, όπως και άλλοι που αναφέρονται σε αυτό το άρθρο, έλαβε την ανωνυμία για να μιλήσει ελεύθερα. «Ποιος σκέφτηκε ότι αυτό ήταν ακόμη δυνατό;».

Ήταν το αποκορύφωμα πολλών μηνών δημόσιας και ιδιωτικής στρατηγικής για την απομάκρυνση των αντίθετων φωνών της πρώτης της θητείας ως προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Από την πρώτη ομάδα δεν μένει κανένας από τους αρνητές. Μεγάλες προσωπικότητες όπως ο Γάλλος Τιερί Μπρετόν και ο Ολλανδός Φρανς Τίμερμανς έχουν πλέον φύγει.

Κατά τη διάρκεια της πρώτης θητείας της — κατά την οποία αντιμετώπισε μια παγκόσμια πανδημία και έναν πόλεμο στο κατώφλι της ΕΕ — ανέπτυξε τη φήμη ότι λαμβάνει μονομερείς αποφάσεις, υπερβαίνει την περιγραφή της θέσης της, αποκλείει άλλους ηγέτες της ΕΕ από τη λήψη αποφάσεων και μιλάει μόνο σε μια χούφτα συμβούλων. Ως αποτέλεσμα, απέκτησε το παρατσούκλι Βασίλισσα Ούρσουλα στις Βρυξέλλες.

Το πρωί της ανακοίνωσης της φον ντερ Λάιεν για τη δεύτερη κορυφαία ομάδα της, αρνήθηκε να πει στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, στους εταίρους της στη διαδικασία έγκρισης των επιτρόπων, ποιον διόριζε σε ποια δουλειά. Αντίθετα, άφησε μια συνάντηση με τους κορυφαίους ηγέτες της Βουλής και πήγε κατευθείαν σε συνέντευξη Τύπου στην οποία αποκάλυψε όλες τις λεπτομέρειες. Αργότερα κατηγορήθηκε για «περιφρόνηση» προς το Κοινοβούλιο.

Ώρες πριν, έπεισε τους Γάλλους ότι θα έδινε στον υποψήφιο επίτροπό τους μια εξαιρετικά σημαντική δουλειά αν ανταλλάσσουν τον Μπρετόν. Την Τρίτη, καθώς αποκάλυψε τις περιγραφές των θέσεων εργασίας, συνειδητοποίησαν ότι είχαν μπερδευτεί σε μια αποδυναμωμένη θέση.

«Όποιος πίστευε ότι θα μπορούσε να είχε αλλάξει το στυλ της, τη θέλησή της να διατηρήσει αυστηρό έλεγχο, ήταν τουλάχιστον αφελής», είπε ένας διπλωμάτης της ΕΕ.

Επιτροπή ίσων;

Η δημόσια γλώσσα γύρω από τους 26 Επιτρόπους, έναν από κάθε χώρα-μέλος της ΕΕ (εκτός από τη Γερμανία, επειδή η φον ντερ Λάιεν είναι ο επίτροπός της), ήταν διπλωματικός, αν όχι διαβεβαιωτική. 

Τους είπε ότι ήταν μια ομάδα «ίσων».

Καταρρίπτοντας το παλιό οργανόγραμμα, η φον ντερ Λάιεν είπε ότι απαλλάσσει την Επιτροπή από «τους πρώην σχετικά άκαμπτους σωλήνες εστίασης», καθιστώντας το ίδρυμα λιγότερο ιεραρχικό .

Ισχυρίστηκε ότι θα επιτρέψει μεγαλύτερη συνεργασία μεταξύ των επιτρόπων και των δημοσίων υπαλλήλων τους και θα τους έδινε «ισότιμη ευθύνη» να εκπληρώσουν τις προτεραιότητές τους. Ωστόσο, διπλωμάτες και αξιωματούχοι της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένων ορισμένων από τους υπαλλήλους της στην Επιτροπή, λένε ότι η νέα της δομή θα επιτρέψει στη φον ντερ Λάιεν να διαιρέσει και να κατακτήσει. 

«Δεν νομίζω ότι αυτό είναι ένα σφάλμα, αλλά ένα χαρακτηριστικό στο σύστημα του νέου κολεγίου», είπε ο Ρενέ Ρεπάσι, ο οποίος ηγείται των Γερμανών Σοσιαλιστών στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, σχετικά με τη στρατηγική της φον ντερ Λάιεν.

Ενώ οι σοσιαλιστές, η δεύτερη μεγαλύτερη πολιτική δύναμη στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, εξασφάλισαν ένα μεγάλο χαρτοφυλάκιο για την Ισπανίδα Teresa Ribera, συμπεριλαμβανομένης της ισχυρής θέσης στον ανταγωνισμό, αλλού έμειναν με λιγότερο σημαντικά χαρτοφυλάκια και διογκωμένους τίτλους θέσεων εργασίας. Η Von der Leyen ανακοίνωσε ότι η ελάχιστα γνωστή σοσιαλίστρια Ρουμάνα υποψήφια Roxana Mînzatu θα είναι η εκτελεστική αντιπρόεδρος για θέματα ανθρώπων, δεξιοτήτων και ετοιμότητας. 

Ως πρόσθετο φράγμα, έχει δημιουργήσει έμπιστους πιστούς, όπως ο Σλοβάκος Maroš Šefčovič, ο Λετονός Valdis Dombrovskis και ο Ολλανδός Wopke Hoekstra για να είναι «οι σκύλοι φύλακες» που θα κρατούν υπό έλεγχο τους νέους συναδέλφους τους, δήλωσε ένας δεύτερος διπλωμάτης της ΕΕ. 

Το colpo grosso με τη Γαλλία

Ήταν αδίστακτη ακόμη και με τον σύμμαχό της Εμάνουελ Μακρόν, ο οποίος, μαζί με την τότε καγκελάριο της Γερμανίας Άνγκελα Μέρκελ, την πίεσαν να πάρει τη θέση της Επιτροπής πίσω το 2019.

Μια μέρα πριν από την ανακοίνωσή της, η Γαλλία αντάλλαξε τον Μπρετόν με τον λιγότερο έμπειρο Stéphane Séjourné, έχοντας εξασφαλίσει έναν πιο ισχυρό ρόλο από τη von der Leyen, αν ο μεγαλύτερος εσωτερικός κριτικός της αποκοπείτο. 

Αλλά οι Γάλλοι αξιωματούχοι πιστεύουν ότι η φον ντερ Λάιεν «έπαιξε» τον Μακρόν, δίνοντας στον προστατευόμενο του Σεζουρνέ μια πιο αδύναμη δουλειά από αυτή που είχε ο Μπρετόν. 

Ο Μακρόν «μετέτρεψε κάποιον που τόλμησε να αντισταθεί στη φον ντερ Λάιεν για κάποιον με πολύ πιο αδύναμη προσωπικότητα», είπε ένας τρίτος διπλωμάτης της ΕΕ. Ο διπλωμάτης πρόσθεσε ότι ο μεγάλος φόβος του Παρισιού ενόψει των ευρωπαϊκών εκλογών του περασμένου Ιουνίου ήταν η ενθαρρυντική φον ντερ Λάιεν.

Ανώτερος αξιωματούχος της Επιτροπής αντέκρουσε τον χαρακτηρισμό της νέας Επιτροπής, τονίζοντας ότι η τρέχουσα δομή επιτρέπει μια πιο «ολιστική» προσέγγιση.

«Η λογική προσπαθεί να βελτιώσει τη δομή και την ικανότητα συντονισμού, αυτή είναι η λογική πίσω από αυτό», είπε ο αξιωματούχος. «Αλλά… στο τέλος της ημέρας, είναι το κολέγιο που αποφασίζει για τα πολιτικά ζητήματα που έχουμε μπροστά μας».

Πώς οι «σκοτούρες» των ηγετών δυνάμωσαν την ισχύ της

Η συσσώρευση ισχύος της Von der Leyen δεν πρέπει να αποτελεί έκπληξη. 

Μόλις οι ισχυροί ηγέτες που καθοδήγησαν την ΕΕ αποδυναμωθούν, αφήνοντας ένα κενό για να καλύψει η φον ντερ Λάιεν. Ο Γάλλος Μακρόν υπέστη σημαντική ήττα στις ευρωπαϊκές εκλογές του Ιουνίου για την ακροδεξιά και στη συνέχεια πέρασε από μια εκθαμβωτική εθνική ψηφοφορία. Ο Γερμανός καγκελάριος Όλαφ Σολτς ανησυχεί για το μέλλον του και ο Πολωνός πρωθυπουργός Ντόναλντ Τουσκ ασχολείται με την εσωτερική πολιτική. 

«Δεν χρειάζεται να διδάξετε τη φον ντερ Λάιεν πώς να παίζει το παιχνίδι εξουσίας», είπε ο τρίτος διπλωμάτης της ΕΕ. «Είδε το κενό που άφησαν οι ευρωπαϊκές πρωτεύουσες και πήδηξε σε αυτό». 

Είναι επίσης τυχερή που ο πρώην πρωθυπουργός της Πορτογαλίας Αντόνιο Κόστα επιλέχθηκε από τους ηγέτες της ΕΕ ως ομόλογός της στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο. Μπορεί να είναι ευρέως σεβαστός, αλλά δεν αναμένεται να αποκρούσει τη φον ντερ Λάιεν (και σίγουρα είναι απίθανο να την αντικρίσει, όπως έκανε ο απερχόμενος επικεφαλής του Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ).

Ωστόσο, η φον ντερ Λάιεν δεν θα είναι σε θέση να διευθύνει πλήρως την Ευρώπη μόνη της για τα επόμενα πέντε χρόνια.

Χρειάζεται το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο να δώσει το πράσινο φως στην ομάδα της, ώστε να μπορέσουν να ξεκινήσουν δουλειά — ιδανικά νωρίτερα παρά αργότερα. Και η φον ντερ Λάιεν πρέπει να κρατήσει τους Ευρωπαίους ηγέτες και τους πρεσβευτές τους στις Βρυξέλλες αρκετά κοντά για να διασφαλίσει ότι θα συμμορφωθούν με τα σχέδιά της για το μέλλον της Ευρώπης — και ότι θα ανοίξουν το πορτοφόλι τους για να τα πληρώσουν όλα.