Υπάρχουν προοπτικές για τον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία;

Δυο σχεδόν ταυτόχρονες δηλώσεις από τους πρωταγωνιστές του ρωσο-ουκρανικού πολέμου, άφησαν υπόνοιες για ενδεχόμενο το τερματισμού του πολέμου. Ο Πούτιν καταρχάς σχολίασε και πάλι την Πέμπτη τις μάχες στην περιοχή του Κουρσκ, καθώς και το θέμα των διαπραγματεύσεων. Χαρακτήρισε την ανάκτηση του ελέγχου της περιοχής του Κουρσκ «ιερό καθήκον» για τον ρωσικό στρατό. Υποστήριξε ότι η κατάσταση στην περιοχή της Ρωσίας έχει «ήδη σταθεροποιηθεί» και οι Ρώσοι έχουν «αρχίσει να συμπιέζουν σταδιακά» τις ουκρανικές δυνάμεις.

Του Σπύρου Σιδέρη

Κατά τη γνώμη του, με την επίθεση στο Κουρσκ, η Ουκρανία «ήθελε να κάνει τη Ρωσία ανήσυχη και νευρική, να σταματήσει την επίθεση στο Ντονμπάς, αλλά δεν τα κατάφερε». Υποστήριξε δε ότι ως αποτέλεσμα, το Κίεβο «αποδυναμώθηκε σε περιοχές-κλειδιά» μεταφέροντας δυνάμεις στη Ρωσία και «η επίθεση του ρωσικού στρατού επιταχύνθηκε», προσθέτοντας ότι «δεν είχε τέτοια εδαφικά κέρδη για πολύ καιρό».

Σημείωσε δε ότι τα ουκρανικά στρατεύματα υφίστανται βαριές απώλειες που είναι «γεμάτες με την καταστροφή του μετώπου, μπορεί να οδηγήσουν στην απώλεια της μαχητικής ικανότητας, κάτι που επιδιώκει η Ρωσία». Ο δεύτερος στόχος της AFU στο Κουρσκ, σύμφωνα με τον Πούτιν, είναι να «κλονίσει την εσωτερική πολιτική κατάσταση στη Ρωσία». Λέει ότι αυτό «απέτυχε, η κοινωνία εδραιώθηκε».

• Είπε επίσης ότι η Ρωσία δεν αρνήθηκε ποτέ να διαπραγματευτεί για την Ουκρανία, αλλά όχι με βάση «εφήμερες απαιτήσεις», αλλά με βάση τις συμφωνίες της Κωνσταντινούπολης, όπου όριζαν ξεκάθαρα την ουδετερότητα της Ουκρανίας, υποστηρίζοντας ότι η Δύση και το Κίεβο εγκατέλειψαν τις συμφωνίες της Κωνσταντινούπολης προκειμένου να επιτύχουν μια στρατηγική ήττα για τη Ρωσική Ομοσπονδία, «αλλά δεν τα καταφέρνουν».

Παρεμπιπτόντως, ο Ζελένσκι επίσης την Πέμπτη δήλωσε έτοιμος να διαπραγματευτεί, καθώς σε συνέντευξή του στο NBC News, είπε ότι η δεύτερη ειρηνευτική σύνοδος κορυφής θα πρέπει οπωσδήποτε να περιλαμβάνει τη Ρωσική Ομοσπονδία.

«Είναι υποχρεωτική η παρουσία εκπροσώπων της Ρωσίας εκεί. Καταλαβαίνουμε ότι είναι πολύ δύσκολο να τερματιστεί αυτός ο πόλεμος διπλωματικά χωρίς τη ρωσική πλευρά. Και όλες οι χώρες μας ζήτησαν να υπάρχουν εκπρόσωποι της Ρωσικής Ομοσπονδίας στη δεύτερη σύνοδο κορυφής. Είπαμε, δεν μας πειράζει, ας ετοιμάσουμε ένα σχέδιο και ας τους καλέσουμε», δήλωσε ο Ζελένσκι.

• Ωστόσο, η εκπεφρασμένη διάθεση για διαπραγματεύσεις δεν ισοδυναμεί με την επιθυμία να τερματιστεί ο πόλεμος. Δεδομένου ότι και οι δύο πλευρές έχουν ασυμβίβαστες προϋποθέσεις για τον τερματισμό των εχθροπραξιών.

Ο Πούτιν δήλωσε ότι η Ουκρανία πρέπει να αποσύρει τα στρατεύματά της από τέσσερις περιοχές (Ντονέτσκ, Ζαπορίζια, Λουγκάνσκ και Χερσώνα), ενώ η επίσημη θέση του Κιέβου είναι η «ειρηνευτική φόρμουλα Ζελένσκι», η οποία προβλέπει την αποχώρηση όλων των ρωσικών στρατευμάτων πέρα από τα σύνορα του 1991.

Υπάρχουν επίσης ετερογενή μηνύματα που προέρχονται από τη Δύση.

Η Αυστρία έχει δηλώσει ότι είναι έτοιμη να γίνει τόπος διεξαγωγής συνομιλιών μεταξύ Ουκρανίας και Ρωσίας για τον τερματισμό του πολέμου.

«Σημειώνουμε τις δηλώσεις του Ρώσου Προέδρου σχετικά με το άνοιγμά του σε ειρηνευτικές συνομιλίες με την Ουκρανία. Οι όποιες διαπραγματεύσεις θα πρέπει να διεξαχθούν χωρίς προϋποθέσεις και αυτοπροσώπως. Η Αυστρία, ως έδρα του ΟΑΣΕ, θα είναι έτοιμη να υποστηρίξει μια δίκαιη και διαρκή ειρήνη που θα βασίζεται στο διεθνές δίκαιο και να χρησιμεύσει ως τόπος διεξαγωγής των διαπραγματεύσεων», έγραψε ο καγκελάριος της χώρας Karl Nehammer.

• Παράλληλα, υπήρξαν και αρκετές δηλώσεις από ειλικρινή «γεράκια» – συνταξιούχους δυτικούς αξιωματούχους που κάποτε είχαν σημαντικό αντίκτυπο στα γεγονότα στην Ουκρανία.

Ο πρώην πρωθυπουργός της Βρετανίας Μπόρις Τζόνσον δήλωσε ότι ο Ζελένσκι ήταν πρόθυμος να διαπραγματευτεί και να συμβιβαστεί με τον Πούτιν κατά την έναρξη του πολέμου, ενώ δήλωσε επίσης ότι η Ουκρανία θα μπορούσε να αυξήσει τον στρατό της εάν άρχιζε να επιστρατεύει τους νέους.

Ο Τζόνσον κάλεσε επίσης τη Δύση να δώσει στην Ουκρανία περισσότερους πυραύλους μεγάλου βεληνεκούς, αίροντας τους περιορισμούς στη χρήση τους, και να επιτρέψει την «κατεδάφιση» της γέφυρας της Κριμαίας.

Μιλώντας για το ξέσπασμα του πολέμου, ο Τζόνσον είπε ότι ο Ζελένσκι, κατά την εκτίμησή του, ήταν έτοιμος να κάνει συμβιβασμούς με τον Πούτιν και, σε περίπτωση εγγυήσεων ασφαλείας από το ΝΑΤΟ, «να αποδεχθεί την απώλεια του Ντονμπάς και της Κριμαίας». «Αλλά μπορεί να το κάνει αυτό τώρα; Αμφιβάλλω», δήλωσε ο Τζόνσον.

Παράλληλα, ο Τζόνσον δεν είπε ρητά ότι ήταν αυτός που απέτρεψε τον Ζελένσκι από το να κάνει συμβιβασμούς με τη Μόσχα. Αλλά όταν ρωτήθηκε αν ήταν αυτός που «έπαιξε μεγάλο ρόλο στο να συνεχίσει η Ουκρανία να πολεμά αντί να διαπραγματεύεται με τον Πούτιν», ο πρώην πρωθυπουργός της Βρετανίας είπε: «Ναι, νομίζω ότι αυτό είναι πράγματι αλήθεια».

Παράλληλα, ο πρώην Βρετανός πρωθυπουργός τάχθηκε κατά της αποστολής στρατευμάτων του ΝΑΤΟ στην Ουκρανία, καθώς πιστεύει ότι αυτό θα οδηγούσε τη σύγκρουση σε ένα εντελώς άλλο επίπεδο, το οποίο είναι επικίνδυνο και περιττό.

• Χαρακτηριστική ήταν η δήλωση της πρώην αναπληρώτριας υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ Βικτόρια Νούλαντ. Σύμφωνα με την ίδια, σε καμία περίπτωση οι Αμερικανοί δεν θα υπογράψουν με τη Ρωσία και την Κίνα μια νέα «Γιάλτα» – συμφωνίες για μια νέα παγκόσμια τάξη.

«Κατά γενική ομολογία, η Γιάλτα [συμφωνίες μεταξύ ΕΣΣΔ, ΗΠΑ και Βρετανίας το 1945 για τη μεταπολεμική διευθέτηση της Ευρώπης] δεν ήταν καλή συμφωνία για εμάς και δεν έπρεπε να την υπογράψουμε. Οδήγησε σε 70 χρόνια ψυχρού πολέμου. Γιατί θα μπορούσε να θεωρηθεί ακόμη και καλή συμφωνία; Δημιούργησε έναν κακό, ασταθή κόσμο. Οποιαδήποτε παρόμοια προσπάθεια των μεγάλων δυνάμεων να διαιρέσουν τον κόσμο και να πουν στις μικρές χώρες τι μπορούν ή τι δεν μπορούν να κάνουν θα οδηγήσει στην ίδια αστάθεια, μεταξύ άλλων και για τη Ρωσία. Επομένως, δεν θα λειτουργήσει», δήλωσε.

Επίσης, σύμφωνα με τη Νούλαντ, δεν θα υπάρξει τέτοια συμφωνία με τη Ρωσία ακόμη και αν ο Τραμπ κερδίσει τις αμερικανικές εκλογές. Ως παράδειγμα ανέφερε την απόφαση των βουλευτών του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος κατά της επιθυμίας του Τραμπ να χορηγήσει στρατιωτική βοήθεια στην Ουκρανία την άνοιξη.

«Ό,τι κι αν θέλει να κάνει ο Τραμπ, δεν νομίζω ότι ο αμερικανικός λαός θα του επιτρέψει να γυρίσει την πλάτη στην Ουκρανία. Νομίζω ότι μπορείτε να το δείτε αυτό από την ψηφοφορία για τη χορήγηση 60 δισεκατομμυρίων δολαρίων που πραγματοποιήθηκε τελικά τον Απρίλιο. Ξέρετε, ο Τραμπ ήταν εναντίον αυτής της απόφασης και προσπάθησε να εκφοβίσει τους Ρεπουμπλικάνους στο Κογκρέσο. Αλλά άκουσαν την αμερικανική καρδιά που είπε ότι δεν θέλουμε να ζούμε σε έναν κόσμο όπου ο μεγάλος μπορεί να φάει μια μικρή χώρα μόνο και μόνο επειδή το θέλει», δήλωσε η Νούλαντ, η οποία στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ έχει επιβλέψει μεταξύ άλλων την Ουκρανία.

Και οι δύο απόψεις ουσιαστικά λένε ότι η Δύση δεν μπορεί να κάνει κανενός είδους συμβιβασμό με τη Ρωσία και πρέπει να συνεχίσει να προμηθεύει όπλα στην Ουκρανία, αποκλείοντας μόνο την άμεση εμπλοκή του ΝΑΤΟ στη σύγκρουση.

• Και, προφανώς, την ίδια συν ή πλην άποψη έχουν και οι σημερινές αρχές των δυτικών χωρών. Αν και ακούγονται όλο και πιο δυνατές φωνές για την ανάγκη να προχωρήσουμε σε διαπραγματεύσεις για τον τερματισμό του πολέμου, η άποψη αυτή δεν είναι ακόμη η κυρίαρχη.  

Ταυτόχρονα, αν κρίνουμε από τα όσα λέει ο Μπόρις Τζόνσον, το κύριο ατού που δεν έχει ακόμη παιχτεί από την Ουκρανία και τους συμμάχους της είναι η επιστράτευση της ουκρανικής νεολαίας. Και επίσης τα χτυπήματα που λέγονται από τα μέσα ενημέρωσης εναντίον της Ρωσικής Ομοσπονδίας, όπως η καταστροφή της γέφυρας της Κριμαίας.

Ωστόσο, δεν είναι σαφές τι πρέπει να γίνει, αν η χρήση αυτού του ατού δεν οδηγήσει σε διακοπή του πολέμου υπέρ των ουκρανικών δυνάμεων, κάτι που είναι πολύ πιθανό, δεδομένης της δυνατότητας της Ρωσίας σε μια επιστράτευση. Είναι επίσης ασαφές πόσο καιρό η Ουκρανία θα είναι σε θέση να αντέξει έναν πόλεμο που καταστρέφει την οικονομία της και προκαλεί μαζική μετανάστευση. Συμπεριλαμβανομένων των αγοριών κάτω των 18 ετών, γεγονός που μειώνει σημαντικά τον επιστρατευτικό πόρο της χώρας μακροπρόθεσμα.