Γρηγόρης Ζαρωτιάδης: Τοποθετώντας την ελληνική οικονομία στη νέα παγκόσμια αρχιτεκτονική

Τα συστημικά εγχώρια ΜΜΕ επαναφέρουν τη φθινοπωρινή εκδοχή του Άι Βασίλη: οι «διαρροές» για τον σάκο των δώρων που φέρνει ο Πρωθυπουργός στη ΔΕΘ δίνουν και παίρνουν. Εκτός του απαράδεκτου συμβολισμού μιας Κυβέρνησης που χαρίζει – αλήθεια από που; – στους υποτελείς της – ποια η σχέση αυτής της λογικής με την, έστω, αστική δημοκρατική παράδοση; – η επιδοματική και περιπτωσιακή αντιμετώπιση των δομικών προβλημάτων της ελληνικής οικονομίας είναι σαν να προσπαθείς να διορθώσεις ένα ολικό κάταγμα με ασπιρίνες.

Του Γρηγόρη Ζαρωτιάδη

Ενώ ο κόσμος αλλάζει με εκθετικά επιταχυνόμενους ρυθμούς, γνωσιολογικά, τεχνολογικά, γεωπολιτικά και γεωοικονομικά, εμείς ακόμη προσπαθούμε να απορροφήσουμε κοινοτικά κονδύλια ως συνήθως την ύστατη στιγμή και πρόχειρα, πέρα κι έξω από τον όποιο σχεδιασμό προηγήθηκε. Εμείς παραμένουμε άκριτο παρακολούθημα αλλότριων συμφερόντων που πιστεύουμε ότι θα μας εντάξουν κάτω από τις φτερούγες της προστασίας τους και θα μας δώσουν κάτι από τη λεία τους. Εμείς συνεχίζουμε να παραδίδουμε τον «αφρό» της εγχωρίως παραγόμενης υπεραξίας σε ντόπια και ξένα υπερσυγκεντρωμένα, αντικοινωνικά και άνομα οικονομικά συμφέροντα.

Έχει θέση η ελληνική οικονομία σε αυτήν τη ραγδαία εξελισσόμενη πραγματικότητα;

Πέρα από μια απάντηση στη βάση του επιθυμητού που προφανώς είναι καταφατική, αυτό που έχει σημασία είναι να δούμε το πως. Στο παρόν άρθρο, θέλω να αναδείξω πέντε βασικούς πυλώνες μιας τολμηρής, ριζοσπαστικής και ταυτόχρονα ρεαλιστικής στρατηγικής:

1.Κοινωνική και περιβαλλοντική βιωσιμότητα ως αναγκαιότητα και συγκριτικό πλεονέκτημα. Το φυσικό και κοινωνικό περιβάλλον της χώρας μας, όσο κι αν ακουστεί παράδοξο, ενέχει χαρακτηριστικά που μπορούν να αποτελέσουν τη βάση ανάπτυξης υπηρεσιών και προϊόντων που (θα) συνάδουν με τις αρχές της ESG, δηλαδή της κοινωνικής, της περιβαλλοντικής και της εν γένει εταιρικής ευθύνης. Η αναπτυξιακή πολιτική πρέπει να επιμείνει αφενός στη θέσπιση ισχυρών κινήτρων και αφετέρου στην υιοθέτηση πρακτικών που δίνουν προβάδισμα στους παραγωγούς που ενσωματώνουν πιστοποιημένα αυτές τις αρχές στα προϊόντα τους, από τις προμήθειες του δημοσίου έως τη θέσπιση κανόνων στην εγχώρια αγορά.

2. Άρρηκτα συνδεδεμένος με τον προηγούμενο είναι ο δεύτερος πυλώνας της υποστήριξης της μικρής / μικρομεσαίας επιχειρηματικής δραστηριότητας. Όχι μόνο διότι αυτή η πολιτική αποσκοπεί στην κοινωνική ισορροπία, αλλά, κυρίως, γιατί μπορεί να αποτελέσει βασική επιλογή ενίσχυσης της διεθνούς ανταγωνιστικότητας της ελληνικής παραγωγής. Το εγχώριο «επιχειρηματικό οικοσύστημα» χαρακτηρίζεται από μια ιδιαιτέρως μεγάλη ποικιλομορφία, η οποία, αν και δημιουργεί κοστολογικά μειονεκτήματα (δεδομένης και της έκτασης της χώρας), από την άλλη όμως μπορεί να αναδείξει εμπορεύματα σημαντικής εξειδίκευσης και ποιότητας (σε συνδυασμό με τα προαναφερόμενα περί ενσωμάτωσης των αρχών ESG). Το μέλλον των ελληνικών εξαγωγών από τον τουρισμό και τα αγροτικά προϊόντα έως τη βιομηχανική παραγωγή δεν είναι «το φθηνό» αλλά «το διαφορετικό και καλό».

3. Είναι πολύ σημαντικό να αναγνωρίσουμε και να επενδύσουμε τους τομείς αιχμής της ελληνικής οικονομίας στη σύγχρονη πραγματικότητα, το οποίο όμως, προσοχή, δεν πρέπει να οδηγήσει στην παγίδα της «μονοκαλλιέργειας». Οι τομείς αιχμής είναι χρήσιμοι ως κινητήριοι μοχλοί της ολικής, ισόρροπης, διακλαδικής παραγωγικής ανάπτυξης, προκειμένου αφενός να επιτυγχάνεται η αναγκαία στρατηγική αυτάρκεια της χώρας και αφετέρου να ενισχύεται η ανθεκτικότητα των εξαγωγών σε όποιες εξωγενείς κρίσεις. Έχοντας λοιπόν αυτήν την πολύ σημαντική σημείωση στο μυαλό μας, μπορούμε να αναφερθούμε στον τομέα των Logistics (συμπεριλαμβάνοντας προφανώς τη Ναυτιλία) του Τουρισμού, της Πρωτογενούς Παραγωγής, της Γαλάζιας και της Δημιουργικής Οικονομίας.

4. Ανάπτυξη ανταγωνιστικών και αποτελεσματικών δημόσιων παρεμβάσεων στους τομείς κλειδιά για την λειτουργία της οικονομίας και την επίτευξη των ανωτέρω: τραπεζικός οργανισμός αναπτυξιακού χαρακτήρα δημοσίου συμφέροντος, δημόσιες διαρθρωτικές επενδύσεις στην εκπαίδευση και την έρευνα, όπως και στις υποδομές ενέργειας και μεταφορών, έως και την ανάκτηση του δημόσιου ελέγχου υφισταμένων υποδομών όπως η ΠΑΘΕ, η Εγνατία Οδός και οι Σιδηρόδρομοι.

5. Οι δομικές γεωπολιτικές και γεωοικονομικές αλλαγές που εκτυλίσσονται προδιαγράφουν έναν σημαντικό ρόλο για την Ελληνική Οικονομία: αφενός η πολυπολικότητα στην κατανομή της οικονομικής και πολιτικής δύναμης διεθνώς, αφετέρου οι κλιματολογικές αλλαγές και οι προκύπτουσες νέες εμπορικές διαδρομές (βλέπε για παράδειγμα την εφικτότητα της ναυσιπλοΐας στη βόρεια θάλασσα), αλλά και η ανάδειξη της Αφρικής ως το «next big thing» των σύγχρονων νεοϊμπεριαλιστικών ανταγωνισμών, καταδεικνύει την προσαρμοσμένη αλλά παραμένουσα σημασία της Παρευξείνιας Ζώνης και της Μεσογείου. Σε αυτό το σκηνικό, η χώρα μπορεί να παίξει τον ρόλο που της αναλογεί, ως συνάρτηση των προαναφερόμενων χαρακτηριστικών της, αλλά και της ιστορικής της συνέχειας: τον ρόλο ενός παράγοντα παραγωγικής και εμπορικής συνεργασίας, της γεφύρωσης που θα αναδείξει τη δυναμική της ευρασιατικής οικονομικής ολοκλήρωσης, στην κατεύθυνση της κοινωνικής δικαιοσύνης και της περιβαλλοντικής βιωσιμότητας.

Κλείνοντας θέλω να επισημάνω ότι το ζητούμενο δεν είναι η πλήρης αποδοχή των ανωτέρω. Αντιλαμβάνομαι ότι υπάρχουν διαφορετικές οπτικές και ότι η αποτελεσματικότητα του στρατηγικού σχεδιασμού περνά μέσα από την τολμηρή και αποτελεσματική συνδιαμόρφωση. Είναι όμως σημαντικό να συζητήσουμε για αυτά. Όσο εμείς συνεχίζουμε να μιλάμε μόνο για τα δώρα των μάγων της ΔΕΘ, κάποιοι άλλοι θα σχεδιάζουν για μας.