ΑΝΑΛΥΣΗ/ Ο πραγματικός λόγος πίσω από τις παραιτήσεις υπουργών της ουκρανικής κυβέρνησης

Το περασμένο διήμερο, πολλοί υπουργοί της ουκρανικής κυβέρνησης υπέβαλαν τις παραιτήσεις τους, τις οποίες το Ουκρανικό Κοινοβούλιο εξέτασε την Τετάρτη, και σήμερα όπως ανακοίνωσε ο επικεφαλής της παράταξης «Υπηρέτης του Λαού», Νταβίντ Αραχαμίγια, αναμένεται να διοριστούν νέοι υπουργοί. Σε προπολεμικές εποχές, η είδηση ότι πολλά βασικά μέλη της ουκρανικής κυβέρνησης παραιτούνταν ταυτόχρονα θα ήταν η πρώτη είδηση. Αλλά τώρα η προσοχή της κοινής γνώμης σε αυτές τις δευτερογενείς αλλαγές είναι πολύ μικρότερη από ό,τι οι πυραυλικές επιθέσεις ή η άσχημη κατάσταση στο μέτωπο κοντά στο Ποκρόβσκ.

Του Σπύρου Σιδέρη

Ο πόλεμος είναι ο ένας λόγος. Ο δεύτερος λόγος είναι ότι η κυβέρνηση και ακόμη και το Κοινοβούλιο, το οποίο απολύει και διορίζει τα μέλη του υπουργικού συμβουλίου, έχουν πάψει εδώ και καιρό να είναι «κέντρα λήψης αποφάσεων» στην Ουκρανία. Οι αποφάσεις πλέον έχουν μεταφερθεί στο γραφείο του Προέδρου και, για μια σειρά ζητημάτων, στους δυτικούς εταίρους.

Ως εκ τούτου, λίγα εξαρτώνται και λίγα θα αλλάξουν από τους ανασχηματισμούς στην κυβέρνηση.

Για παράδειγμα, η παραίτηση του υπουργού Εξωτερικών Κουλέμπα θα μπορούσε σχεδόν να γίνει αισθητή, δεδομένου ότι είναι ένας από τους κύριους εκπροσώπους της Ουκρανίας σε παγκόσμια κλίμακα. Ωστόσο, ο πραγματικός υπουργός Εξωτερικών της χώρας είναι ο επικεφαλής του Γραφείου του Προέδρου Αντρέι Γέρμακ. Ως εκ τούτου, το ονοματεπώνυμο εκείνου που θα αντικαταστήσει τον Κουλέμπα στη θέση του υπουργού Εξωτερικών δεν παίζει ιδιαίτερο ρόλο.

Ωστόσο, ορισμένα σημεία που σχετίζονται με τις παραιτήσεις μπορούν να επισημανθούν.

• Ο κύριος στόχος αυτών των ανασχηματισμών είναι οι δημόσιες σχέσεις και κάθε άλλο παρά τυχαία συνέπεσε με τις αρνητικές εξελίξεις όπως η δύσκολη κατάσταση στο μέτωπο, το χτύπημα στην Πολτάβα, τα προβλήματα στον ενεργειακό τομέα μετά τους βομβαρδισμούς, τα σκάνδαλα διαφθοράς και ούτω καθεξής.

Σύμφωνα με την άποψη της Μπάνκοβα [η Προεδρική Διοίκηση της Ουκρανίας], η μαζική «εκκαθάριση» της κυβέρνησης θα πρέπει να δείξει στο κοινό ότι ο πρόεδρος έχει επίγνωση των προβλημάτων και, ως εκ τούτου, πραγματοποιεί μια «επανεκκίνηση της εξουσίας» για να οργανώσει πιο αποτελεσματικά την εργασία του κρατικού μηχανισμού.

«Το φθινόπωρο θα είναι εξαιρετικά σημαντικό για την Ουκρανία. Και οι κρατικοί μας θεσμοί θα πρέπει να ρυθμιστούν με τέτοιο τρόπο ώστε η Ουκρανία να επιτύχει όλα τα απαραίτητα αποτελέσματα. Για τον σκοπό αυτό, πρέπει να ενισχύσουμε ορισμένους τομείς στην κυβέρνηση και οι αποφάσεις για το προσωπικό έχουν ήδη προετοιμαστεί», δήλωσε την Τρίτη ο Πρόεδρος.

Έτσι, η ευθύνη για τα προβλήματα είναι σαν να μετατίθεται στα μέλη του Υπουργικού Συμβουλίου. Στο πλαίσιο αυτής της λογικής, σχεδιάστηκε η αποπομπή του επικεφαλής της κυβέρνησης Σμιγκάλ. Αλλά προς το παρόν δεν είναι μεταξύ εκείνων που έχουν καταθέσει τις επιστολές παραίτησής τους.

Αν και από τον Ιούνιο ο Αντρέι Γέρμακ την προετοιμάζει ενεργά, προωθώντας στη θέση του επικεφαλής της κυβέρνησης την αναπληρώτρια πρωθυπουργό Γιούλια Σβιριντένκο, τον Ιούλιο, ο Ζελένσκι έδωσε το πράσινο φως για την παραίτηση του πρωθυπουργού, αλλά στη συνέχεια, σύμφωνα με την εκδοχή που κυκλοφορεί στους πολιτικούς κύκλους, ο Νταβίντ Αραχαμίγια [ο αντίπαλος «πυλώνας» εξουσίας του Γιέρμακ στην Μπάνκοβα] αντιστάθηκε απροσδόκητα. Έπεισε τον Ζελένσκι ότι η παραίτηση του πρωθυπουργού δεν ήταν «η κατάλληλη στιγμή». Ως εκ τούτου, αξίζει να περιοριστούν οι αλλαγές στην προσωπική σύνθεση της κυβέρνησης χωρίς να απολυθεί ο επικεφαλής της. Και αν κρίνουμε από όσα συμβαίνουν τώρα, η άποψή του επικράτησε. Ωστόσο, πηγές προσκείμενες στην Μπάνκοβα λένε ότι ο Σμιγκάλ θα παραιτηθεί και πάλι, αλλά αργότερα.

Στη λίστα προς απομάκρυνση περιλαμβάνεται και ο Μαλιούσκα, ο τελευταίος εναπομείνας υπουργός στην κυβέρνηση από την «προ-Γέρμακ» εποχή, όταν το υπουργικό συμβούλιο είχε σχηματιστεί από τον προκάτοχο του Γέρμακ, Αντρέι Μπουντάν. Οι φήμες για την αποπομπή του Μαλιούσκα, κυκλοφορούν από την άνοιξη στο πλαίσιο της διαδικασίας ενίσχυσης του ελέγχου του επικεφαλής του Προεδρικού Γραφείου στο σύστημα της κρατικής εξουσίας. Τα μέσα ενημέρωσης νωρίτερα ανέφεραν ως αντικαταστάτη του την Όλγα Στεφανίσινα.

• Στον κατάλογο των παραιτήσεων ξεχωρίζει ο αναπληρωτής επικεφαλής του Προεδρικού Γραφείου Ρόστισλαβ Σούρμα, ο οποίος απομακρύνθηκε την Τρίτη. Σε αντίθεση με τα μέλη της κυβέρνησης, ο Σούρμα ήταν ένα πρόσωπο με μεγάλη επιρροή. Συγκεκριμένα, επόπτευε τον τομέα της ενέργειας στην Μπάνκοβα.

Στους πολιτικούς κύκλους, η παραίτησή του συνδέεται με την κριτική που ασκείται εδώ και καιρό εναντίον του από τα ΜΜΕ που πρόσκεινται στη Δύση, τους ακτιβιστές και τους βουλευτές. Σύμφωνα με μια εκδοχή, το γεγονός ότι η παραίτησή του έγινε τώρα συνδέεται με την πρόσφατη αποπομπή του επικεφαλής της Ukrenergo, ο οποίος βρίσκεται κοντά σε φιλοδυτικούς κύκλους, γεγονός που προκάλεσε έντονη δυσαρέσκεια στους κύκλους αυτούς.

Σύμφωνα με ορισμένα μέσα μαζικής ενημέρωσης, ήταν ο Σούρμα και ο υπουργός Ενέργειας που προετοίμαζαν το έδαφος για την απόλυση του επικεφαλής της Ukrenergo. Ως εκ τούτου, η αποπομπή του Σούρμα εκλαμβάνεται ως «λυτρωτική θυσία» για να ηρεμήσουν κάπως οι ακτιβιστές. Ταυτόχρονα, σύμφωνα με ανθρώπους που γνώριζαν από κοντά τον Σούρμα, ο ίδιος ήθελε εδώ και καιρό να εγκαταλείψει το Προεδρικό Γραφείο, αντιλαμβανόμενος τη θέση του ως άκρως τοξική μετά από ένα κύμα κριτικής από ακτιβιστές και μέσα ενημέρωσης.

«Κατά τη διάρκεια της θητείας του Σούρμα στην εξουσία, οι επιχειρήσεις που συνδέονται με αυτόν αναπτύχθηκαν πολύ καλά. Ωστόσο, με την πάροδο του χρόνου, η θέση του έγινε πηγή κινδύνων παρά ευκαιριών, καθώς υπήρχε μεγάλη ένταση γύρω του, λόγω των συνεχών χτυπημάτων και διαρροών.Ως εκ τούτου, ήθελε εδώ και καιρό να περάσει στη σκιά και τώρα τα κατάφερε. Ωστόσο, τίθεται θέμα εγγυήσεων ασφαλείας – τόσο προσωπικών όσο και επαγγελματικών. Έτσι ώστε μετά την παραίτησή του να μην «ξηλωθεί» από τα όργανα της εξουσίας. Ως εκ τούτου, έχει ενδιαφέρον αν ο Σούρμα θα μείνει τουλάχιστον τυπικά κοντά στον Ζελένσκι ή όχι», αναφέρει πηγή από το περιβάλλον του Σούρμα.

Ορισμένοι παρατηρητές πιστεύουν ότι αντί του Σούρμα, τα οικονομικά και ενεργειακά θέματα στο Προεδρικό Γραφείο θα εποπτεύονται από τον Καμίσιν, ο οποίος εγκαταλείπει τη θέση του επικεφαλής του Υπουργείου Διαχείρισης Κρατικής Περιουσίας.

Μια πηγή προσκείμενη στην Μπάνκοβα αποκαλεί τη θέση του επιμελητή οικονομίας και ενέργειας στο Γραφείο «εκτελεστικό απόσπασμα» – ανεξάρτητα από το ποιος την κατέχει.

«Για την οικονομία, και ειδικά για την ενέργεια, υπάρχει μεγάλο ενδιαφέρον των δυτικών εταίρων, οι οποίοι παρακολουθούν στενά τι συμβαίνει και δίνουν συνεχώς οδηγίες. Αλλά και η ηγεσία του Προεδρικού Γραφείου δίνει οδηγίες, αλλά διαφορετικές – για να οικοδομήσει ένα σύστημα ελέγχου της ενέργειας και άλλων τομέων προς το συμφέρον της Μπάνκοβα, το οποίο μερικές φορές έρχεται σε ευθεία αντίθεση με όσα λένε οι δυτικοί εταίροι. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο ο επικεφαλής της Ukrenergo, ο οποίος ήταν πολύ κοντά στις δυτικές δομές, απολύθηκε. Και αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο οι Δυτικοί επιτέθηκαν στον Σούρμα, ο οποίος δεν εκπλήρωσε τις επιθυμίες τους. Εάν διοριστεί όπως ακούγεται ο Καμίσιν, θα αντιμετωπίσει το ίδιο δίλημμα: είτε θα εκπληρώσει τις συστάσεις των Δυτικών και θα απολυθεί στο εγγύς μέλλον, είτε δεν θα τις εκπληρώσει και θα δεχθεί επίθεση από τα μέσα ενημέρωσης από τις φιλοδυτικές δομές», δήλωσε η πηγή.