“Θόλος θερμότητας” στη Μεσόγειο- Ειδικοί αναλύουν τους καύσωνες- Τι συνέβη στην Ελλάδα

Όπως αναφέρει η “Le Figaro”, το χείλος της Μεσογείου πνίγηκε κάτω από έναν «θόλο θερμότητας». Μετά από έναν Ιούνιο που ήταν «θερμότερος από όλους τους προηγούμενους» παγκοσμίως, έφτασε τους 44°C στην Ισπανία την περασμένη εβδομάδα, η Ελλάδα γνώρισε τον δεύτερο καύσωνα του καλοκαιριού τον Ιούλιο, με θερμοκρασίες που έφτασαν τους 43°C, ξηρούς ανέμους και δασικές πυρκαγιές.

Στο Μαρόκο, την περασμένη Πέμπτη, 21 άνθρωποι πέθαναν μέσα σε ένα 24ωρο στην πόλη Μπένι Μελλάλ, στο κέντρο της χώρας, όπου η θερμοκρασία έφτασε τους 48 βαθμούς Κελσίου.

Σε μια ανάλυση ειδικοί από το World Weather Attribution διαβεβαιώνουν ότι αυτός ο «κύμα καύσωνα της Μεσογείου θα ήταν αδύνατο χωρίς την αύξηση της θερμοκρασίας λόγω των ορυκτών καυσίμων».

Η υπερβολική ζέστη που πλήττει μεγάλο μέρος της Ευρώπης και της βόρειας Αφρικής δεν θα ήταν δυνατή χωρίς την ανθρωπογενή κλιματική αλλαγή, σύμφωνα με διεθνή ανάλυση που δόθηκε στη δημοσιότητα σήμερα

Η ανάλυση διεξήχθη από πέντε ερευνητές από το World Weather Attribution, μια διεθνή ομάδα εμπειρογνωμόνων που αναλύει την επίδραση της υπερθέρμανσης του πλανήτη που προκαλείται από τον άνθρωπο σε ακραία καιρικά φαινόμενα, όπως καταιγίδες, ακραίες βροχοπτώσεις, ζέστη κυμάτων και ξηρασίες.

Για να ποσοτικοποιηθεί αυτή η επίδραση για τον μήνα Ιούλιο, οι επιστήμονες όπως επισημαίνουν «ανέλυσαν δεδομένα για το κλίμα προκειμένου να συγκρίνουν την εξέλιξη αυτού του τύπου γεγονότων μεταξύ του τρέχοντος κλίματος, που χαρακτηρίζεται από υπερθέρμανση του πλανήτη περίπου 1,3 °C, και του ψυχρότερου, προβιομηχανικού κλίματος».

Παρατήρησαν λοιπόν ότι οι θερμοκρασίες ήταν έως και 3,3°C υψηλότερες. Και αυτά τα κάποτε σχεδόν αδύνατα κύματα καύσωνα «αναμένεται τώρα να συμβαίνουν κατά μέσο όρο κάθε δέκα χρόνια στο σημερινό κλίμα». «Αν ο πλανήτης δεν σταματήσει γρήγορα να καίει άνθρακα, πετρέλαιο και φυσικό αέριο, αυτά τα φαινόμενα θα γίνουν θερμότερα, πιο συχνά και θα διαρκέσουν περισσότερο» , καταλήγουν οι ερευνητές.

• «Η Ευρώπη θερμαίνεται δύο φορές πιο γρήγορα από άλλες ηπείρους και ακόμη πιο γρήγορα από ό,τι προβλέπουν τα κλιματικά μοντέλα» , σχολιάζει η Mariam Zachariah, ερευνήτρια στο Imperial College του Λονδίνου, σε δελτίο τύπου.

«Τα κύματα καύσωνα είναι τα πιο θανατηφόρα ακραία καιρικά φαινόμενα», θυμάται ο Roop Singh, μέλος του κινήματος του Διεθνούς Ερυθρού Σταυρού, ο οποίος συμμετείχε επίσης στη μελέτη. Σύμφωνα με τον ίδιο , οι άνθρωποι που περνούν χρόνο σε εξωτερικούς χώρους διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο επικίνδυνης ζέστης, συμπεριλαμβανομένων των αθλητών και των θεατών στους Ολυμπιακούς Αγώνες αυτή την εβδομάδα.

Η θνησιμότητα που σχετίζεται με τη ζέστη έχει αυξηθεί κατά περίπου 30% τα τελευταία 20 χρόνια . Σύμφωνα με προηγούμενη μελέτη , περισσότεροι από 60.000 άνθρωποι πέθαναν λόγω υπερβολικής ζέστης το καλοκαίρι του 2022 στην Ευρώπη.

Τι συνέβη στην Ελλάδα

Η χώρα μας τον Ιούλιο του 2023 αλλά και του 2024 επηρεάστηκε από δύο μεγάλους σε διάρκεια καύσωνες. Ο καύσωνας του Ιουλίου του 2023 είχε διάρκεια 15 ημερών και ήταν ο μεγαλύτερος σε διάρκεια καύσωνας που είχε επηρεάσει ποτέ τη χώρα μας έως τότε.

Ο καύσωνας του 2024 ξεπέρασε αυτόν του 2023, με συνολική διάρκεια 16 ημερών (παρατίθεται επίσης πίνακας του meteo.gr  / Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών με του μεγαλύτερους σε διάρκεια καύσωνες από το 1980 και μετά).

Στη συνέχεια, θα εξετάσουμε τα κοινά σημεία και τις διαφορές των δύο καυσώνων μέσω των διαγραμμάτων που ακολουθούν.

• Και οι δύο καύσωνες χαρακτηρίστηκαν από μεγάλο αριθμό σταθμών του δικτύου meteo.gr / Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, στους οποίους καθημερινά η θερμοκρασία ξεπέρασε τα όρια των 37 °C και 40 °C. Αυτό υποδηλώνει την μεγάλη γεωγραφική έκταση των περιοχών που επηρεάστηκαν από τις υψηλές θερμοκρασίες.
• Στον καύσωνα του 2024 ο αριθμός σταθμών με μέγιστη θερμοκρασία από 37 °C και πάνω δεν έπεσε ποτέ κάτω των 100 για 16 συνεχόμενες ημέρες. Σε αντίθεση με τον καύσωνα του 2023 όπου ο αριθμός των σταθμών με μέγιστη θερμοκρασία από 37 °C και πάνω, έπεσε κάτω από τους 100 για 3 φορές μέσα στο διάστημα των 15 ημερών.
• Στον καύσωνα του 2023 ήταν διακριτές τρεις φάσεις, με αρκετές διαφορές ως προς την ένταση και την έκταση των υψηλών θερμοκρασιών. Στον καύσωνα του 2024 η κατανομή ήταν πιο ομοιόμορφη μέσα στο διάστημα 16 ημερών που διήρκησε ο καύσωνας.
• Ο καύσωνας του 2024 δεν παρουσίασε τις ακραίες τιμές όπως κατά τη διάρκεια του καύσωνα το 2023. Υπενθυμίζουμε ότι το 2023 η θερμοκρασία έφτασε και ξεπέρασε τους 45 °C σε αρκετές περιοχές  (π.χ. Γύθειο, Κρανίδι, Άμφισσα, Αυλίδα, Παλαιόχωρα Χανίων) ενώ τον Ιούλιο του 2024 η υψηλότερη θερμοκρασία ήταν οι 43.1 °C στη Σκάλα Μεσσηνίας.
• Παρόλο που τον φετινό Ιούλιο δεν παρουσιάστηκαν πάρα πολύ υψηλές τιμές θερμοκρασίας όπως το 2023, σε πολλές περιοχές της χώρας μας όπως στη Μακεδονία, στη Θράκη καθώς και σε κάποιες περιοχές της Πελοποννήσου και της Δυτικής Ελλάδας οι θερμοκρασίες που σημειώθηκαν μέσα στον καύσωνα του 2024 ήταν οι υψηλότερες που έχουν σημειωθεί για το μήνα Ιούλιο τουλάχιστον από το 2010 και μετά, οπότε και λειτουργεί μεγάλος αριθμός μετεωρολογικών σταθμών του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών. Μερικοί σταθμοί του δικτύου meteo.gr / Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών που σημείωσαν ρεκόρ θερμοκρασίας για το μήνα Ιούλιο είναι οι παρακάτω:
• • Αλεξανδρούπολη
  • Διδυμότειχο
  • Θάσος
  • Δράμα
  • Νέα Πέραμος – Καβάλα
  • Σέρρες
  • Ξάνθη
  • Θεσσαλονίκη
  • Νάουσα
  • Δίον Πιερίας
  • Κέρκυρα
  • Αμφιλοχία
  • Πειραιάς
  • Πάτρα
  • Ζαχάρω Ηλείας

Σημειώνεται επίσης ότι σε περιοχές όπως η Γαβαλού Αιτωλοακαρνανίας και η Σκάλα Μεσσηνίας, η μέγιστη θερμοκρασία στον καύσωνα του 2024 ήταν υψηλότερη από τους 40 °C για 14 και 13 συνεχόμενες ημέρες αντίστοιχα.

Εν κατακλείδι, είναι όντως εντυπωσιακό ότι οι μεγαλύτεροι σε διάρκεια καύσωνες της σύγχρονης μετεωρολογικής ιστορίας στη χώρα μας, σημειώθηκαν σε δύο διαδοχικές χρονιές πέρυσι και φέτος.