Κοινωνική Κατοικία στην Ελλάδα: Ένα πρόβλημα που εξυπηρετεί να υπάρχει

Η εργατική κατοικία αποτελεί ζωτικό ζήτημα στην Ελλάδα, καθώς η έλλειψη κατάλληλων προγραμμάτων επιδεινώνει τις συνθήκες διαβίωσης των οικονομικά ασθενέστερων κοινωνικών ομάδων. Αντίθετα με άλλες ευρωπαϊκές χώρες που επενδύουν στην κοινωνική κατοικία, η Ελλάδα παραμένει πίσω σε αυτόν τον τομέα.

Διαθέσιμοι Πόροι

Σύμφωνα με τον πρόεδρο της ΓΣΕΕ, Γιάννη Παναγόπουλο, υπάρχουν 1,5 δισ. ευρώ στον ειδικό λογαριασμό της ΔΥΠΑ (πρώην ΟΑΕΔ) που προέρχονται από εισφορές των μισθωτών για τον Οργανισμό Εργατικής Κατοικίας και την Εργατική Εστία . Αυτά τα χρήματα, αντί να μένουν ανεκμετάλλευτα, θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν για τη δημιουργία ποιοτικών και προσιτών κατοικιών.

Τι δήλωσε ο Γιάννης Παναγόπουλος

Υπάρχουν πάνω από 1,5 δισ. ευρώ διαθέσιμα για κοινωνική κατοικία Είναι πλέον κοινή η αντίληψη ότι η ακρίβεια -σε όλες τις εκφάνσεις της- αποτελεί το μείζον πρόβλημα των νοικοκυριών και η αντιμετώπισή της το μεγάλο «στοίχημα» των φορέων άσκησης οικονομικής πολιτικής.

Μέχρι πρόσφατα η προσοχή εστιαζόταν σε τομείς προϊόντων και υπηρεσιών (τρόφιμα, ενέργεια, μεταφορές κ.α.) που πλήττουν ευρεία τμήματα, ιδίως χαμηλών εισοδημάτων του πληθυσμού. Από την προσοχή πολλών διέφυγε το θέμα της έκρηξης των τιμών των ενοικίων πολλών δε μάλλον της μεγάλης ανόδου των τιμών αγοράς κατοικιών.

Τα φαινόμενα αυτά εντάθηκαν και θα εντείνονται και από πολιτικές επιλογές που άμεσα επηρεάζουν όπως πχ Golden Visa, Airbnb. Oχι μόνο οι μισθωτoί αλλά και η μεγάλη πλειοψηφία των πολιτών που δεν είναι κάτοχοι ιδιόκτητης κατοικίας και ΙΔΙΩΣ τα νέα ζευγάρια, αδυνατούν να ανταποκριθούν στις υπέρογκες δαπάνες για ενοίκια ή για την αγορά κατοικίας. Όσο η κυβέρνηση δεν αντιλαμβάνεται την αναγκαιότητα να παρέμβει στην ολιγοπωλιακή και εν πολλοίς «καρτελοποιημένη αγορά»,  η ακρίβεια δεν θα τιθασεύεται.

Αλλά και όσο συνεχίζει να παρεμβαίνει στο ζήτημα της στέγασης τροφοδοτώντας τη ζήτηση και όχι την προσφορά κατοικιών, οι δαπάνες για ενοίκια και αγορές κατοικιών, θα τροφοδοτούν τη «φούσκα» η οποία με την σειρά της, θα φουντώνει την ακρίβεια. Όσοι θέλουν να συμβάλλουν στην αντιμετώπιση του ζητήματος ας μην ψάχνουν να «ανακαλύψουν την Αμερική». Μοντέλα προσφοράς κοινωνικής κατοικίας υπάρχουν σε όλη την Ευρώπη. Ιδίως αυτό της Αυστρίας και ειδικότερα της Βιέννης αποκαλύπτει πόσα σημαντικά μπορούν να πραγματοποιηθούν στη χώρα μας και μάλιστα μακριά από λογικές «γκέτο» που σε προηγούμενες δεκαετίες υπήρξαν.

 Υπάρχουν δημόσιοι πόροι (σε χρήμα και γη), υπάρχει η δυνατότητα άντλησης πόρων από το RRF (Ταμείο Ανθεκτικότητας και Ανάκαμψης), όπως έκανε η Ισπανία και η Πορτογαλία. Επισημαίνεται ότι οι απαιτούμενες παρεμβάσεις χρειάζεται να πραγματοποιηθούν με κανόνες και με τον συντονισμό και την ηγεσία ενός υπό δημόσιο έλεγχο φορέα ιδιωτών κατασκευαστών.

Και για να μη γίνει η γνωστή σπέκουλα με το «λεφτά υπάρχουν…» υπενθυμίζω ότι η δια μνημονιακού νόμου κατάργηση του Ο.Ε.Κ (Οργανισμός Εργατικής Κατοικία)ς και της Εργατικής Εστίας και η συγχώνευσή τους στον τέως ΟΑΕΔ (νυν ΔΥΠΑ) έχει σήμερα στους σχετικούς λογαριασμούς σωρεύσει αποθεματικά άνω των 1,5 δισ. ευρώ. Πόροι που (φευ!) τροφοδοτούν προγράμματα που οδηγούν στην πληθωριστική έξαρση και στην αγορά – ενοικίαση κατοικίας.

Συγκριτικά Δεδομένα από την Ευρώπη

Αρκετές ευρωπαϊκές χώρες επενδύουν σημαντικά ποσά από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΤΑΑ) για την κατασκευή κοινωνικών κατοικιών. Η Πορτογαλία διαθέτει 2,7 δισ. ευρώ για την κατασκευή 26.000 κατοικιών, η Ισπανία 1 δισ. ευρώ για 20.000 κατοικίες και η Ιταλία 1 δισ. ευρώ για 10.000 κατοικίες . Συνολικά, επτά ευρωπαϊκές χώρες επενδύουν 5,51 δισ. ευρώ σε προγράμματα κοινωνικής κατοικίας. Η Αυστρία αποτελεί παράδειγμα προς μίμηση, καθώς το 24% των κατοικιών της είναι κοινωνικές.

Η Ελληνική Πραγματικότητα

Στην Ελλάδα, το πρόβλημα της στέγασης είναι ιδιαίτερα έντονο, με τις δαπάνες στέγασης να απορροφούν το 34,5% του οικογενειακού εισοδήματος, έναντι του ευρωπαϊκού μέσου όρου 19,6% . Αντί να δημιουργηθούν προγράμματα κοινωνικής κατοικίας, η κυβέρνηση επιλέγει να ενισχύσει τη ζήτηση μέσω κρατικά επιδοτούμενων δανείων για αγορά κατοικίας, με αποτέλεσμα την αύξηση των τιμών και των ενοικίων. Το πρόγραμμα «Το Σπίτι μου» αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτής της πολιτικής, που ενισχύει τη ζήτηση και οδηγεί σε περαιτέρω αύξηση των τιμών, χωρίς να προσφέρει μακροπρόθεσμες λύσεις.

Ανάγκη για Νέες Πολιτικές

Η δημιουργία προγραμμάτων κοινωνικής κατοικίας στην Ελλάδα είναι επιτακτική ανάγκη για να αντιμετωπιστεί η στεγαστική κρίση και να εξασφαλιστεί η πρόσβαση σε προσιτές και ποιοτικές κατοικίες για όλους τους πολίτες. Η αξιοποίηση των διαθέσιμων πόρων και η υιοθέτηση καλών πρακτικών από άλλες ευρωπαϊκές χώρες μπορούν να συμβάλλουν καθοριστικά προς αυτήν την κατεύθυνση.

Η Ελλάδα πρέπει να επανεξετάσει την πολιτική της και να προσανατολιστεί σε λύσεις που θα ενισχύσουν την προσφορά κοινωνικής κατοικίας, συμβάλλοντας στη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης και στην οικονομική ανακούφιση των πιο ευάλωτων κοινωνικών ομάδων.