Σοκ με τα δημοφιλή αντιδιαβητικά για απώλεια βάρους-Συνδέονται με αυξημένο κίνδυνο τύφλωσης-Τι είναι το NAION

Τα άτομα που λαμβάνουν Ozempic ή Wegovy μπορεί να έχουν υψηλότερο κίνδυνο να αναπτύξουν μια σπάνια μορφή τύφλωσης, σύμφωνα με μια νέα μελέτη. Ωστόσο, οι γιατροί υποστηρίζουν ότι το νέο αυτό δεδομένο δεν πρέπει να αποτρέψει τους ασθενείς από τη χρήση των συγκεκριμένων φαρμάκων για τη θεραπεία του διαβήτη ή της παχυσαρκίας.

Ρούλα Σκουρογιάννη

Το περασμένο καλοκαίρι, οι γιατροί σε ένα εξειδικευμένο στην οφθαλμολογία και την ωτορινολαρυγγολογία νοσοκομείο της Βοστώνης (στο Mass Eye and Ear) παρατήρησαν έναν ασυνήθιστα υψηλό αριθμό ασθενών με μη αρτηριακή πρόσθια ισχαιμική οπτική νευροπάθεια (non-arteritic anterior ischemic optic neuropathy – NAION), ένα είδος εγκεφαλικού επεισοδίου που προκαλεί ξαφνική, ανώδυνη απώλεια όρασης στο ένα μάτι.

• Η πάθηση είναι σχετικά σπάνια -έως και 10 στους 100.000 ανθρώπους στον γενικό πληθυσμό μπορεί να την εμφανίσουν- αλλά οι γιατροί παρατήρησαν τρεις περιπτώσεις σε μια εβδομάδα και καθένας από αυτούς τους ασθενείς έπαιρνε φάρμακα σεμαγλουτίδης.

Μια ανασκόπηση σε έξι χρόνια ιατρικών αρχείων έδειξε ότι τα άτομα με διαβήτη είχαν περισσότερες από τέσσερις φορές περισσότερες πιθανότητες να διαγνωστούν με NAION εάν έπαιρναν μια συνταγογραφούμενη σεμαγλουτίδη και όσοι ήταν υπέρβαροι ή παχύσαρκοι είχαν περισσότερες από επτά φορές περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσουν τη νόσο, εάν έπαιρναν το φάρμακο. Ο κίνδυνος βρέθηκε να είναι μεγαλύτερος εντός του πρώτου έτους από τη λήψη της σεμαγλουτίδης.

Η μελέτη, που δημοσιεύτηκε στις 3 Ιουλίου 2024 στο ιατρικό περιοδικό JAMA Ophthalmology, δεν μπορεί να αποδείξει ότι τα φάρμακα σεμαγλουτίδης προκαλούν το NAION. Και ο μικρός αριθμός ασθενών που εντοπίστηκαν σε ένα εξειδικευμένο ιατρικό κέντρο μπορεί να μην ισχύει για έναν ευρύτερο πληθυσμό.

Η Novo Nordisk, ο κατασκευαστής των μόνων φαρμάκων σεμαγλουτίδης στις ΗΠΑ, τόνισε ότι τα δεδομένα στη νέα μελέτη δεν επαρκούν για να αποδειχθεί αιτιώδης συσχέτιση μεταξύ της χρήσης φαρμάκων σεμαγλουτίδης και του NAION.

«Η ασφάλεια των ασθενών είναι κορυφαία προτεραιότητα για τη Novo Nordisk και λαμβάνουμε πολύ σοβαρά υπόψη όλες τις αναφορές σχετικά με ανεπιθύμητες ενέργειες από τη χρήση των φαρμάκων μας», δήλωσε ένας εκπρόσωπος της εταιρείας.

Οι συνταγές για ενέσιμη σεμαγλουτίδη έχουν αυξηθεί κατακόρυφα στις ΗΠΑ, αλλά και στην Ευρώπη, γεγονός που θα μπορούσε να αυξήσει τον αριθμό των ατόμων που διατρέχουν κίνδυνο για πιθανή παρενέργεια. Το ΝΑΙΟΝ είναι η δεύτερη κύρια αιτία τύφλωσης του οπτικού νεύρου μετά το γλαύκωμα.

Αλλά ακόμη και με τον αυξημένο κίνδυνο που εντόπισε η μελέτη, η κατάσταση παραμένει σχετικά σπάνια.

«Η χρήση αυτών των φαρμάκων έχει εκτοξευθεί σε πολλές χώρες και έχουν προσφέρει πολύ σημαντικά πολλαπλά οφέλη στους ασθενείς, αλλά στο μέλλον, στην ενημέρωση του γιατρού προς τον ασθενή του θα πρέπει να αναφέρεται το NAION ως πιθανός κίνδυνος», δήλωσε επίσημα ο επικεφαλής ερευνητής Δρ. Joseph Rizzo, διευθυντής Νευρο-Οφθαλμολογίας στο Mass Eye and Ear και καθηγητής στην Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ. «Τα ευρήματά μας θα πρέπει να θεωρηθούν σημαντικά αλλά προσωρινά, καθώς απαιτούνται μελλοντικές μελέτες για να εξεταστούν αυτά τα ερωτήματα σε έναν πολύ μεγαλύτερο και πιο ποικιλόμορφο πληθυσμό».

Οι δηλώσεις των ειδικών

Οι ειδικοί συμφωνούν ότι ο πιθανός κίνδυνος του NAION δεν πρέπει να αποτρέπει τη χρήση φαρμάκων σεμαγλουτίδης για τη θεραπεία του διαβήτη ή της παχυσαρκίας.

«Στο συνεχώς μεταβαλλόμενο τοπίο των συστημικών θεραπειών, η επαγρύπνηση για πιθανές συσχετίσεις νέων ασθενειών είναι ένα καθήκον που όλοι μοιραζόμαστε για λογαριασμό των ασθενών», έγραψε σε σχετικό σχόλιο η Σούζαν Μόλαν, οφθαλμίατρος στα Πανεπιστημιακά Νοσοκομεία του Μπέρμιγχαμ, στο Ηνωμένο Βασίλειο. Αλλά ο μεγάλος αριθμός των ατόμων που λαμβάνουν σεμαγλουτίδη θα πρέπει να αυξήσει την εμπιστοσύνη ότι ο απόλυτος κίνδυνος ανάπτυξης NAION ως αποτέλεσμα είναι σπάνιος.

Οι τρόποι με τους οποίους αλληλεπιδρά η σεμαγλουτίδη με τα μάτια δεν είναι πλήρως κατανοητοί. Ούτε η ακριβής αιτία του ΝΑΙΟΝ είναι γνωστή. Η πάθηση προκαλεί βλάβη στο οπτικό νεύρο, αλλά συχνά δεν υπάρχει προειδοποίηση πριν από την απώλεια όρασης.

Οι αλλαγές στα επίπεδα σακχάρου στο αίμα μπορούν να επηρεάσουν το σχήμα του φακού του ματιού και μπορεί να επηρεάσουν την όραση, δήλωσε η Δρ. Disha Narang, ενδοκρινολόγος και διευθύντρια ιατρικής παχυσαρκίας στο Endeavor Health, στο Σικάγο. Η Δρ. Narang δεν συμμετείχε στη νέα μελέτη.

Η χρήση σεμαγλουτίδης, που προκαλεί το σώμα να δημιουργήσει περισσότερη ινσουλίνη για τη μείωση του σακχάρου στο αίμα, είχε άλλες φορές συνδεθεί με προσωρινές συνέπειες στην όραση -νέες ή επιδεινούμενες περιπτώσεις διαβητικής αμφιβληστροειδοπάθειας ή βλάβη στα αιμοφόρα αγγεία στο πίσω μέρος του ματιού- που πιθανόν συνδέονται με την ταχεία βελτίωση των επιπέδων σακχάρου στο αίμα.

Οι εγκεκριμένες από τον Οργανισμό Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ οδηγίες τόσο για το Ozempic όσο και για το Wegovy επισημαίνουν αλλαγές στην όραση μεταξύ των πιθανών παρενεργειών και η Novo Nordisk διερευνά τη σχέση μεταξύ της χρήσης σεμαγλουτίδης και της διαβητικής αμφιβληστροειδοπάθειας σε μια δοκιμή που αναμένεται να ολοκληρωθεί το 2027.

«Η ασφάλεια των ασθενών είναι πρωταρχικής σημασίας στον FDA και επανεξετάζουμε συνεχώς τις διαθέσιμες πηγές δεδομένων και τις νέες πληροφορίες σχετικά με τους πιθανούς κινδύνους των φαρμάκων, συμπεριλαμβανομένων των αγωνιστών των υποδοχέων GLP-1, και ενημερώνουμε την επισήμανση -όπως απαιτείται- για να κοινοποιήσουμε νέες πληροφορίες σχετικά με πιθανούς κινδύνους στους παρόχους υγειονομικής περίθαλψης και στους ασθενείς το συντομότερο δυνατό», δήλωσε η υπεύθυνη Τύπου του FDA, Chanapa Tantibanchachai.

Ενώ υπάρχει ένας «βιολογικά εύλογος μηχανισμός» για μια πιθανή αλληλεπίδραση, «η συσχέτιση δεν είναι αιτία και ο σακχαρώδης διαβήτης είναι γνωστός παράγοντας κινδύνου για το NAION», δήλωσε ο Δρ. Andrew Lee, κλινικός εκπρόσωπος της Αμερικανικής Ακαδημίας Οφθαλμολογίας και νευρο-οφθαλμολόγος, στο Houston Methodist Hospital. O Δρ. Lee δεν συμμετείχε στη νέα μελέτη.

Προς το παρόν, οι ασθενείς που λαμβάνουν σεμαγλουτίδη ή εξετάζουν την πιθανότητα να μπουν στη θεραπεία θα πρέπει να συζητήσουν τους κινδύνους και τα οφέλη με τους γιατρούς τους, ειδικά εκείνοι που έχουν άλλα γνωστά προβλήματα οπτικού νεύρου, όπως γλαύκωμα ή προϋπάρχουσα απώλεια όρασης, λένε οι ειδικοί.

Τι είναι το ΝΑΙΟΝ

Η ισχαιμία του οπτικού νεύρου μπορεί να εμφανιστεί σε διαφορετικές περιπτώσεις και μπορεί να έχει μυριάδες αιτιολογίες. Είναι χρήσιμο να ταξινομηθούν αυτά τα σύνδρομα κατά τοποθεσία και αιτιολογία (εάν είναι γνωστή), καθώς τα σημεία και συμπτώματα που παρουσιάζουν καθώς και η θεραπεία και η πρόγνωσή τους ποικίλλουν.

Εξορισμού, η πρόσθια ισχαιμική οπτική νευροπάθεια (AION) περιλαμβάνει το τμήμα 1 mm της κεφαλής του οπτικού νεύρου, γνωστό και ως οπτικός δίσκος, και έχει ως αποτέλεσμα ορατό πρήξιμο του δίσκου.

Το ΝΑΙΟΝ έχει δύο μορφές: Η πρώτη είναι μη αρτηριακή και η δεύτερη είναι αρτηριακή και σχετίζεται σχεδόν πάντα με γιγαντοκυτταρική αρτηρίτιδα.

Η οπίσθια ισχαιμική οπτική νευροπάθεια περιλαμβάνει εκείνες τις καταστάσεις που οδηγούν σε ισχαιμία σε οποιοδήποτε τμήμα του οπτικού νεύρου πίσω από τον οπτικό δίσκο.