Η νέα διαχωριστική γραμμή μετά τις ευρωεκλογές και το επόμενο στοίχημα

Οι αναλύσεις του εκλογικού  αποτελέσματος,  παραμένουν,  ακόμη,  προσκολλημένες  στον παραδοσιακό επίπεδο άξονα της  διάκρισης  μεταξύ Δεξιάς και Αριστεράς και  με βάση την ταυτολογική  τοποθέτηση των ψηφοφόρων.

Του Άρη Σπηλιωτόπουλου*

Οι τελευταίες εκλογικές αναμετρήσεις  έδειξαν ότι ο παραπάνω  οριζόντιος  άξονας ,γίνεται όλο και  πιο ισχνός και σταδιακά  αντικαθίσταται με ένα νέο άξονα, κάθετο ,σχεδόν εγκάρσιο που διαπερνά το σύνολο του πολιτικού φάσματος και διακρίνει  ανάμεσα σε πολιτισμικά συντηρητικούς και πολιτισμικά  προοδευτικούς πολίτες -ψηφοφόρους.

Είναι μια ακόμη επιβεβαίωση της ορθότητας της έγκαιρης διαπιστωτικής ανάλυσης για την τριγωνοποίηση  της πολιτικής όπως την κατάγραψε ο Dick Morris το όχι και τόσο μακρινό 1990.Η τριγωνοποίηση ορίζεται ως η στρατηγική που ο  λόγος ενός πολιτικού εμπεριέχει  προγραμματικές θέσεις   που απορρέουν τόσο από  παραδοσιακές δεξιές πολιτικές  προτάσεις όσο και ταυτόχρονα από παραδοσιακές αριστερές ,αρκεί να απαντούν  πειστικά στα προβλήματα των πολιτών.

Η στρατηγική αυτή εφαρμόστηκε με πλήρη επιτυχία για την την  επανεκλογή του  Bill Clinton Στην  Ελλάδα την εισήγαγε η  Ν.Δ , από την εκλογή του Κ. Καραμανλή στο Συνέδριο της , το 1997.

Στην ελληνική εκδοχή της, μάλιστα, η στρατηγικής της τριγωνοποίησης  ,κωδικοποιήθηκε και ταυτίστηκε με  την έννοια του Μεσαίου Χώρου , από τους Λούλη και τον γράφοντα και οδήγησε   τον   Καραμανλή  στις τρεις ,διευρυμένες εκλογικές επιτυχίες του 2000,2004,2007.

Από τότε άλλαξαν πολλά σε πολιτικοκοινωνικό και οικονομικό  επίπεδο. Η παγκοσμιοποίηση της οικονομίας η άναρχη ανάπτυξη του χρηματοπιστωτικού συστήματος ,η συρρίκνωση της μεσαίας τάξης και μαζί η παραίτηση από το  όνειρο της κοινωνικής ανόδου , η πόλωση και η γιγάντωση των πολιτικών άκρων ,η ανέχεια των πολλών και η συγκέντρωση  της οικονομικής ολιγαρχίας των μονοπωλίων,  γέννησε πολλές και νέες μεταβλητές στο πολιτικό γίγνεσθαι.

Οι περιφερειακές συρράξεις ,η οικονομική κρίση γενικά αλλά ειδικότερα και στην Ελλάδα έκανε την ανάγνωση των παλαιών αναλυτών και επικοινωνιολόγων να μοιάζει με  εμμονή σε  ένα παρελθόν που υποχωρούσε .Μετά  την πανδημία ,η  επιστροφή στη κανονικότητα δεν είχε καμία ομοιότητα με αυτή που προσωρινά και για μια διετία αφέθηκε πίσω.

Τις συνέπειες τις είδαμε στην αποτυχία πρόβλεψης των ποσοτικών δημοσκοπήσεων στις τελευταίες εθνικές αναμετρήσεις. Μόνο οι ποιοτικές έρευνες, έγκαιρα ,είχαν προειδοποιήσει για την εμφάνιση νέων μεταβλητών και συνεπώς, της ανάγκης εισαγωγής άλλων ,πιο συγχρόνων εργαλείων ανάλυσης όπως τα ψυχομετρικά  και οι βαρομετρικές μεταβλητές,

Οσοι αντέδρασαν είδαν τον εαυτό τους να παροπλίζεται τόσο επαγγελματικά όσο και πολιτικά.

Δεν κατάλαβαν τι οδήγησε τους νέους ,τους πολίτες στη εκλογή Κασελάκη από τη βαση και περιορίστηκαν απλά να τον απαξιώνουν στερεοτυπικά ως επαγγελματίες ή να τον πολεμούν πολιτικά οι σύντροφοι  του μέχρι εχθές.

Επιπρόσθετα ,πάλι ,δεν είδαν μια ακόμη μεταβλητή του πολιτικού συστήματος .

Στη πρόσφατη εκλογική αναμέτρηση, αποτυπώθηκε  και μια ακόμη εγκάρσια τομή που διαπερνά το εκλογικό σώμα που απέμεινε να επιμένει ,ακόμα, να συμμετέχει και να ψηφίζει. Την κάθετη τομή που διακρίνει τους πολίτες ανάλογα με το κύριο κίνητρο που τους κινητοποιεί, κινητροδοτεί   και διαμορφώνει την εκλογική τους συμπεριφορά: Η διάκριση ανάμεσα σε όσους ,κύρια, λειτουργούν με τη λογική κ όσους ,κύρια, λειτουργούν  με το θυμικό.

Οι πρώτοι, αναζητούν από τα κόμματα και τους πολιτικούς , αποτελέσματα.

Λύσεις στα προβλήματα που  αντιμετωπίζουν. Λύσεις  ρεαλιστικές και εφαρμόσιμες. 

Κυρίως , όμως ,μετρήσιμες. Δεν ενδιαφέρονται,  τόσο για την ιδεολογική προέλευση αυτών αλλά για το πρόσημο της  αποτελεσματικότητας τους.

Πολίτες που ταυτολογικά προσεγγίζει η στρατηγική του μεσαίου  χώρου αν βεβαίως διαρκώς εξελίσσεται συμπεριληπτικά και με αναφορά και στις νέες κοινωνικές μεταβολές που επαναπροσδιορίζουν τους πολιτισμικά προοδευτικούς από όσους επιμένουν στα παραδοσιακά  κοινωνικά σχήματα.

Οι δεύτεροι , αναζητούν  την τιμωρία και οδηγούνται από την αγανάκτηση και  την απογοήτευση τους  από το υφιστάμενο πολιτικό σύστημα.

Δεν ακούν και δεν ενδιαφέρονται για τον προγραμματικό λόγο των κομμάτων για το πως θα βελτιώσουν τη ποιότητα της  καθημερινότητας  τους.  Θέλουν να εκδικηθούν για την απώλεια του εισοδήματος τους, την συρρίκνωση της αγοραστικής τους δύναμης, την ανασφάλεια και την αβεβαιότητα που διακρίνει τη καθημερινή μάχη για την επιβίωση τους, το κακό σύστημα Υγείας, την εξαθλίωση της Δημόσιας Παιδείας προς όφελος της δαπανηρής ιδιωτικής και το βαθύ Κράτος που τους ταλαιπωρεί και τους αδικεί για χρόνια.

Θέλουν  «Φωτιά και Τσεκούρι» για το σύστημα, για θυμηθούμε και τον τίτλο του ομώνυμου βιβλίου του Ευάγγελου Αβέρωφ  για μια άλλη, πιο ταραχώδη ,  ιστορική περίοδο του εμφυλίου.

Το 18% της ακροδεξιάς, αθροιζόμενο από τα διάφορα  μορφώματα  αυτής, στη τελευταία  εκλογική  αναμέτρηση,  δεν λογίζεται απλά και μόνο ως ψήφος με ιδεολογικό πρόσημο αλλά ως αντισυστημική ψήφος

Το ίδιο και ένα τμήμα της μεγάλης  απώλειας σε απόλυτο αριθμό ,ψήφων, πρωτίστως για τη Ν.Δ  αλλά και τα υπόλοιπα ,θεσμικά κόμματα.

Η Ν.Δ σημείωσε ένα αρνητικό ρεκόρ: Τον μικρότερο αριθμό ψήφων που συγκέντρωσε ποτέ στα πενήντα χρόνια της πολιτικής της ιστορίας ,αφού έχασε 1.000.000 ψήφους, μόλις από την προηγούμενη φορά. 

Η Ν.Δ, περιήλθε ταυτόχρονα , και σε απόλυτο στρατηγικό αδιέξοδο αφού,μετα την ανάγνωση των μετακινήσεων με βάση και τις ποιοτικές έρευνες,  αδυνατεί να κινηθεί είτε δεξιά είτε αριστερά. Στα δεξιά θα διευρύνει ,ακόμα περισσότερο,  την απόσταση από το  κέντρο, το οποίο παρά  τις προσπάθειες του Κ.Μητσοτάκη για προσέλκυση στελεχών από το ΠΑ.ΣΟ.Κ, έχασε στις τελευταίες εκλογές. Στα αριστερά της ώστε  να κερδίσει κομμάτι του παραδοσιακού κέντρου που έχασε ,θα διευρύνει τις διαρροές προς τα μορφώματα της δεξιάς αλλά και θα πολλαπλασιάσει την εσωκομματική κριτική που ασκείται από Κακλαμάνη, Σαλμά και άλλους για την απώλεια  της δεξιάς ψυχής της παράταξης.  Κυρίως, όμως, γιατί  εκεί εδράζονται και οι περισσότεροι  πολίτες που τους κινεί το θυμικό και όχι η λογική .Ιδιαίτερα αν είναι πολιτισμικά  συντηρητικοί. Καταδικάστηκε, συνεπώς Ν.Δ σε απόλυτη πολιτική αδράνεια και στρατηγική  ακινησία.

Απόδειξη αυτού, ήταν ο τελευταίος ανασχηματισμός που μάλλον ως αναπαλαίωση των ήδη φθαρμένων έμψυχων υλικών και  περισσότερο  ως εμπαιγμός πέρασε στη κοινή γνώμη.

Η ορθή ερμηνεία του αποτελέσματος

Η πρόκληση της ορθής ερμηνείας του εκλογικού αποτελέσματος, αναμφίβολα, μεταφέρεται  στο πεδίο της μείζονος αντιπολίτευσης.

Η συζήτηση ,όμως που ξεκίνησε ,για την κεντροαριστερά ,δείχνει, να αγνοεί την ουσία της  ανάλυσης του μηνύματος. Εξαντλείται  σε μια άκρατη ονοματολογία για το πρώτο όνομα στη μαρκίζα και καμία συζήτηση  δεν διεξάγεται για το έργο ,το σενάριο, το αφήγημα  της κεντροαριστεράς των συγκλήσεων ,των κοινοβουλευτικών συνεργασιών, της συνδικαλιστικής και αυτοδιοικητικής συμπόρευσης.

Στο ΠΑ.ΣΟ.Κ κάθε συζήτηση, ιδιαίτερα, δείχνει ότι αγνοεί ακόμα και  τη κρισιμότητα του χρόνου που δεν είναι απεριόριστος, αφού η υπομονή των λογικών  υποχωρεί και εύκολα μπορεί τμήμα αυτών να περάσει στο χώρο των κινουμένων από το θυμικό της αγανάκτησης και συνεπώς ορισμένοι  συστημικοί ψηφοφόροι  να μετατραπούν και αυτοί σε αντισυστημικοί με ότι αυτό σημαίνει για το μέλλον.

Ο ιστορικός χρόνος συνήθως , συγκλίνει με τον αντικειμενικό. Όταν  ,όμως  ,αποκλίνει ,τότε η θυμική  εγρήγορση καταπίνει κάθε λογική στάση κ νοητική επεξεργασία και η ανατροπή όταν και εφόσον , συμβεί ,εγκυμονεί κινδύνους.

Ο ΣΥ.ΡΙ.ΖΑ έδειξε  μεγαλύτερη προσοχή στην μελέτη και ανάλυση του εκλογικού αποτελέσματος. Διατήρησε τον θεσμικό ρόλο της αξιωματικής αντιπολίτευσης και κράτησε  έτσι και τον ενεργό ρόλο στις εξελίξεις για τον εαυτό του.

Η ηγεσία του δεν αμφισβητείται, τουλάχιστον  ευθέως,  Κέρδισε  πολύτιμο χρόνο και παράλληλα έχει μπροστά του μια  ευκαιρία   για να κάνει όσα το ΠΑ.ΣΟ.Κ δεν μπορεί γιατί  πρώτα έχει να «καθαρίσει το δικό του πιάτο».

Στο Συνέδριο του επομένου φθινοπώρου καλείται  να  απαντήσει στις αιτιάσεις των πολιτών.

Να αλλάξει ,να επανιδρυθεί, να  επανακινηθεί  οργανωτικά, λειτουργικά και πολιτικά  εκφράζοντας  τους πολλούς που δεν μένουν  σε  στείρες αυτοαναφορικές και ατέρμονες ιδεολογικές συζητήσεις άλλα σε  αναζήτησή ρεαλιστικών λύσεων στις προκλήσεις του σήμερα., όπως σειρά από τις ποιοτικές έρευνες με focus groups έχουν αποτυπώσει εύγλωττα , με  τα ψυχομετρικά εργαλεία ανάλυσης που χρησιμοποιήθηκαν.

Εκεί ,έγκειται, η μεγάλη πρόκληση για το ποιος μπορεί να κερδίσει το επόμενο στοίχημα της εθνικής κάλπης που ίσως έλθει πιο γρήγορα από όσο νομίζουμε. Γιατί:

Η απελπισία της αδυναμίας είναι η άλλη όψη του νομίσματος του αιφνιδιασμού.

Κρίσιμη  είναι ,λοιπόν,  η ορθή επαναδιατύπωση της στρατηγικής της τριγωνοποίησης με βάση και τις νέες εγκάρσιες τομές  των συγχρόνων διακρίσεων  πολιτισμικού ή κινητρολογικού  χαρακτήρα.

Κρίσιμη, επίσης,  είναι και η  δυνατότητα σύγχρονης αποτύπωσης κ ανάλυσης με νέα μεθοδολογικά εργαλεία των κοινωνικών αλλά κ πολιτικών μεταλλάξεων των πολιτών.. Όσοι παραμένουν είτε  στις απαρχαιωμένες, επίπεδες   ,στατικές αναλύσεις   που αδυνατούν να διαβάσουν το σήμερα είτε στις απηρχαιωμένες αναλύσεις συνταξιούχων αναλυτών   που αφήνουν μόνο τοξικότητα για  όσα τους έχουν ξεπεράσει ,είναι καταδικασμένοι να αποτύχουν. 

Το σύγχρονο στοίχημα της Αντιπολίτευσης θα κερδηθεί όταν υπάρξει ο έλεγχος στο χρόνο, στην επανίδρυση ,στην εξωστρέφεια ,στην άμεση επικοινωνία και στη σύγχρονη ,μη δογματική ματιά .Μόνο τοτε μπορεί, ο έχων  αυτό  τον έλεγχο  ,να ανταπεξέλθει αποτελεσματικά για ι να οδηγήσει αυτό τον διάλογο για τη προγραμματική συνεργασία της αποτελεσματικής αντιπολίτευσης που επιθυμεί η πλειοψηφία των συμπολιτών μας .

Σήμερα ,το πλεονέκτημα του ελέγχου το έχει  ο ΣΥ.ΡΙ.ΖΑ και ο Σ.Κασσελακης για τις εξελίξεις στο χώρο της προοδευτικής παράταξης.

Στο χέρι τους είναι να το διατηρήσουν και να το αξιοποιήσουν αποτελεσματικά.

Σε λίγους μήνες θα ξέρουμε…

*Σύμβουλος στρατηγικής επικοινωνίας ,π. Υπουργού