Η Τουρκία σχεδιάζει να χαρτογραφήσει τα δικά της θαλάσσια πάρκα γράφει η Sabah 

Μετά την ανακοίνωση της Ελλάδας για τη δημιουργία δύο θαλάσσιων πάρκων στο Αιγαίο και στο Ιόνιο πέλαγος, η Τουρκία αντέδρασε ξεκινώντας τη δική της πρωτοβουλία για τη χαρτογράφηση παρόμοιων πάρκων, σε μια κίνηση που χαρακτηρίστηκε ως «οφθαλμόν αντί οφθαλμού» αναφέρει η τουρκική Σαμπάχ.

Ένας ανώνυμος Τούρκος αξιωματούχος αποκάλυψε ότι το υπουργείο Μεταφορών και Υποδομών της Τουρκίας σχεδιάζει να χαρτογραφήσει τα δικά του θαλάσσια πάρκα στην περιοχή.

Ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας της Ελλάδας ανακοίνωσε τον Απρίλιο ότι η Ελλάδα θα ολοκληρώσει τη δημιουργία των πάρκων μέχρι το τέλος του τρέχοντος έτους. Αυτή η ανακοίνωση προκάλεσε έντονη κριτική από την Τουρκία, η οποία κατηγόρησε την Αθήνα ότι χρησιμοποιεί περιβαλλοντικά ζητήματα για να προωθήσει γεωπολιτικά συμφέροντα.

Το θαλάσσιο πάρκο στο Αιγαίο θα περιλαμβάνει μια σειρά από βραχονησίδες και θα καλύπτει περισσότερα από 8.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα (3.088 τετραγωνικά μίλια), δηλαδή λίγο περισσότερο από το 6,6% των χωρικών υδάτων της Ελλάδας. Το δεύτερο πάρκο, στο Ιόνιο πέλαγος στη δυτική Ελλάδα, θα εκτείνεται σε πάνω από 14.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα (πάνω από 5.400 τετραγωνικά μίλια), από τα βόρεια του νησιού της Κεφαλονιάς έως τα Αντικύθηρα στα νότια, καλύπτοντας το 11% των ελληνικών χωρικών υδάτων. Μετά το 2026, τα πάρκα θα παρακολουθούνται με τη χρήση drones, δορυφόρων και τεχνητής νοημοσύνης και θα προορίζονται επίσης για επιστημονική έρευνα.

Το τελευταίο περιστατικό διαμάχης με φόντο τα θαλάσσια πάρκα δείχνει ένα άλλο παράδειγμα αδυναμίας ή απροθυμίας των δύο χωρών να συνεργαστούν σε κρίσιμα ζητήματα και απειλεί να διαταράξει την τρέχουσα θετική ατμόσφαιρα στις διμερείς σχέσεις, αναφέρει η τουρκική Σαμπάχ. Προσθέτει πως η Τουρκία και η Ελλάδα αντιμετωπίζουν ήδη διαφωνίες δεκαετιών για νόμιμα δικαιώματα και συμφέροντα στο Αιγαίο Πέλαγος, συμπεριλαμβανομένων διαφωνιών για τα χωρικά ύδατα της υφαλοκρηπίδας του Αιγαίου καθώς και αντικρουόμενων αξιώσεων για μικρές βραχονησίδες. Η δημιουργία θαλάσσιων πάρκων σε μια τέτοια αμφισβητούμενη περιοχή θα επιδεινώσει τα πράγματα εάν δεν βρεθεί μια φόρμουλα συνεργασίας.

Η μονομερής κίνηση της Ελλάδας χωρίς διαβούλευση με την Τουρκία μεταφράζεται σε εδαφικοποίηση μέσω οριοθέτησης και ρύθμισης της χρήσης των πόρων εντός αυτής της γεωγραφικά καθορισμένης περιοχής.

Τα θαλάσσια πάρκα που παραμερίζουν μια συγκεκριμένη περιοχή για την επίτευξη οικολογικής βιωσιμότητας και τη δυνατότητα θαλάσσιων ψυχαγωγικών δραστηριοτήτων, μπορούν να αποτελέσουν χώρο συνεργασίας ή αμφισβήτησης, ακόμη και περιφερειακών συγκρούσεων. Το θέμα είναι ευαίσθητο καθώς το διεθνές δίκαιο δεν παρέχει σαφείς οδηγίες για τη διασυνοριακή θαλάσσια διατήρηση.

Υπάρχουν περιπτώσεις στις οποίες τα κράτη έχουν χρησιμοποιήσει θαλάσσια πάρκα για να αποκτήσουν δικαιώματα επί των αμφισβητούμενων θαλάσσιων πόρων, να περιορίσουν την ελευθερία των άλλων και να θεσπίσουν κυριαρχία στον θαλάσσιο χώρο. Ωστόσο, πετυχημένα παραδείγματα υπάρχουν και σε επίπεδο συνεργασίας. Ένα παράδειγμα είναι η συνεργασία μεταξύ της Μαλαισίας και των Φιλιππίνων το 1996 για την πρώτη θαλάσσια διασυνοριακή προστατευόμενη περιοχή στην Ασία. Στο πλαίσιο αυτό, έγινε μνημόνιο συμφωνιών μεταξύ των δύο κυβερνήσεων. Σύμφωνα με τη Διεθνή Ένωση για τη Διατήρηση της Φύσης (IUCN), περίπου το ένα τρίτο όλων των χερσαίων τοποθεσιών υψηλής βιοποικιλότητας διασχίζουν τα εθνικά χερσαία σύνορα.

Επομένως, η συνεργασία είναι αναπόφευκτη. Μια φόρμουλα κοινής διακυβέρνησης για τις προστατευόμενες περιοχές μπορεί να επιτευχθεί έπειτα από μια διαδικασία διαβούλευσης και ανταλλαγής πληροφοριών, μετά την οποία μπορούν να δημιουργηθούν κοινές επιτροπές διαχείρισης και παρακολούθησης. Νομικά μέσα, όπως η σύνταξη διμερών συνθηκών ή μνημονίων συνεννόησης, μπορούν να ενισχύσουν τη διαδικασία.

Όταν η Τουρκία χαρακτήρισε την κίνηση ως «τετελεσμένο γεγονός», η Ελλάδα απάντησε ότι η Άγκυρα «πολιτικοποιεί ένα ξεκάθαρα περιβαλλοντικό ζήτημα», αν και το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών εξέφρασε ότι «η Τουρκία είναι πάντα έτοιμη να συνεργαστεί με την Ελλάδα στο Αιγαίο Πέλαγος». Το τουρκικό μέσο αναφέρει πως αντί για αμοιβαίες κατηγορίες, οι δύο χώρες πρέπει να βρουν μια λύση για να ξεπεράσουν αυτήν την τελευταία πρόκληση που τίθεται από τις μονομερείς δηλώσεις θαλάσσιων πάρκων. Η Αθήνα πρέπει να αναγνωρίσει την προσφορά συνεργασίας της Άγκυρας και να σταματήσει τη δημιουργία των πάρκων μέχρι να επιτευχθεί συντονισμός σε επίσημο επίπεδο μεταξύ των αρμόδιων θεσμών. Τα θαλάσσια πάρκα και οι διασυνοριακές προσπάθειες διατήρησης, γενικά, είναι ένας ιδανικός τρόπος για τη διατήρηση της φύσης, ενώ παράλληλα τροφοδοτούν τη συνεργασία μεταξύ των κρατών και των λαών τους. Για άλλη μια φορά, ο διάλογος είναι απαραίτητος.