Η απόφαση του Εκλογοδικείου και η πιθανότητα για “Σπαρτιατικό ντόμινο”

Εκτός ευρωεκλογών τέθηκε, ως γνωστόν, με απόφαση του Α1 τμήματος του Αρείου Πάγου το κόμμα των Σπαρτιατών. Καθοριστικό ρόλο για τον αποκλεισμό έπαιξε η παραγγελία για άσκηση ποινικής δίωξης που ασκήθηκε κατά των βουλευτών του κόμματος πριν από σχεδόν δύο εβδομάδες αλλά και τα υπομνήματα που κατέθεσαν ΝΔ, ΠΑΣΟΚ και Νέα Αριστερά κατά της συμμετοχής, δείχνοντας ως φυσικό ηγέτη του κόμματος τον φυλακισμένο χρυσαυγίτη Ηλία Κασιδιάρη.

Η κατανομή των εδρών των “Σπαρτιατών” είναι το ζητούμενο εν αναμονή της απόφασης του Εκλογοδικείου, την ώρα που κυβέρνηση και αξιωματική αντιπολίτευση συγκρούονται σχετικά με τις ψήφους του κόμματος αυτού, το οποίο συγκέντρωσε 4,68% στις εθνικές εκλογές του Ιουνίου του 2023. Η δήλωση του υποψήφιου ευρωβουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ Βασίλη Κασσελάκη ότι οι ψήφοι είναι “ευπρόσδεκτες” άναψε φωτιές με τον κυβερνητικό εκπρόσωπο να κατηγορεί το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης ότι αλιεύει στα θολά νερά της ακροδεξιάς, αν και ο ίδιος ο Στέφανος Κασσελάκης δήλωσε κατηγορηματικά ότι δεν θέλει αυτές τις ψήφους. Η Κουμουνδούρου αντεπιτέθηκε με αφορμή άλλη δήλωση του πρώην υπουργού Τάκη Θεοδωρικάκου που άφησε σαφή υπονοούμενα πως η ΝΔ διεκδικεί αυτές τις ψήφους.

Είναι, ωστόσο, προφανές πως παρότι δημοσκοπικά το κόμμα αυτό εμφανίζεται πλέον σε αποδρομή (καταγράφεται με ποσοστό περίπου 2%), ίσως επειδή προεξοφλείται από τους ψηφοφόρους η τύχη του, οι ψηφοφόροι των “Σπαρτιατών” ενδεχομένως να κινηθούν υπογείως προς άλλο μικρό κόμμα που θα υποδείξει ο Ηλίας Κασιδιάρης μέσω της επιρροής του στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Αυτό συνέβη, άλλωστε, και στις προηγούμενες εθνικές εκλογές μετά τον αποκλεισμό του δικού του κόμματος “Έλληνες”. Ήδη, ένα μικρό δεξιό κόμμα που στις τελευταίες εκλογές είχε λάβει μόλις 0,5% εμφανίζει σημαντική άνοδο (καταγράφεται με 1,5% και αυξητική τάση) και ίσως αποτελέσει “όχημα”.

Η κατανομή των εδρών των “Σπαρτιατών”, λοιπόν, είναι το θέμα που θα προκύψει από την απόφαση του Εκλογοδικείου, χωρίς, ωστόσο, να αποκλείουν κάποιοι ακόμα και την πιθανότητα να οδηγηθούμε σε εκλογές στις περιφέρειες στις οποίες το κόμμα αυτό εξέλεξε βουλευτή. Βεβαίως, όπως επισημαίνουν έγκριτοι συνταγματολόγοι, η κατανομή των εδρών δεν είναι μία απλή διαδικασία. Τουναντίον, θα προκύψουν “καραμπόλες” σε πολλές εκλογικές περιφέρειες και τα κόμματα αλλού θα χάσουν έδρα και αλλού θα εκλέξουν βουλευτή.

Τα επικρατούντα σενάρια είναι:

• Ενα από αυτά αναφέρει ότι θα μπορούσαν να μείνουν «ορφανές» και να πορευτούμε μέχρι τις επόμενες εκλογές με 288 βουλευτές στο κοινοβούλιο. Πάντως κάτι τέτοιο μοιάζει απίθανο.
• Ένα δεύτερο σενάριο που κερδίζει περισσότερο έδαφος και οποίο υποστηρίζεται από κάποιους συνταγματολόγους αναφέρει ότι το δικαστήριο που αποφασίζει και τον τρόπο με τον οποίο θα πληρωθούν αυτές οι έδρες μπορεί να ανακοινώσει το μοίρασμα των συγκεκριμένων εδρών στα υπόλοιπα κόμματα ανάλογα με τη δύναμή τους.
• Το τρίτο σενάριο είναι να πάμε εκ νέου σε εκλογές στις περιφέρειες που εξέλεξαν τους 12 βουλευτές των Σπαρτιατών. Έτσι θα στηθούν διπλές κάλπες τον Ιούνιο.

Υπάρχει, ωστόσο και μία άλλη πιθανότητα που δεν πρέπει να αποκλείεται. Και θα πρόκειται για πολιτικό και εκλογικό ντόμινο.

Εάν κατορθώσουν να συνεννοηθούν μεταξύ τους οι βουλευτές του Βασίλη Στίγκα -κάτι όχι ιδιαιτέρως εύκολο- και παραιτηθούν πριν την ανακοίνωση της απόφασης του Εκλογοδικείου δρομολογούνται σοβαρές εξελίξεις. Επειδή οι 12 έδρες τους δεν μπορούν να μείνουν “ορφανές” και η Βουλή να έχει μόνο 288 έδρες είναι υποχρεωτικό να διεξαχθούν εκλογές σε αυτές τις περιφέρειες.

Στην Α’ Αθηνών, Β1 Βόρειου Τομέα Αθηνών, Β2 Δυτικού Τομέα Αθηνών, Α’ Ανατολικής Αττικής, Β3 Νότιου Τομέα Αθηνών, Β’ Πειραιώς, Αιτωλοακαρνανίας, Αχαΐας, Ηρακλείου, Α’ και Β’ Θεσσαλονίκης. Είναι πολύ σημαντικές εκλογικές περιφέρειες και σε μία τέτοια περίπτωση θα είχαμε μία μίνι εθνική εκλογική αναμέτρηση.

Κι αυτό θα συμβεί διότι το Κόμμα των Σπαρτιατών κατέβασε μόνο έναν υποψήφιο ανά Περιφέρεια στις προηγούμενες εθνικές εκλογές του Μαΐου και του Ιουνίου 2023. Έτσι, αν κάποιος βουλευτής του κόμματος παραιτηθεί, δεν υπάρχει επιλαχών να τον αντικαταστήσει και η θέση αυτόματα χηρεύει. Για την αντικατάστασή του υπάρχει μόνο ένας τρόπος. Οι εκλογές στην Περιφέρεια στην οποία αναδείχθηκε βουλευτής.

Με το κόμμα των Σπαρτιατών εξελέγησαν 11 βουλευτές (οι τρεις έχουν ανεξαρτητοποιηθεί) σε ισάριθμες Περιφέρειες και αυτό σημαίνει ότι θα πραγματοποιηθούν εκλογές σε αυτές για την ανάδειξη νέων βουλευτών.

Αυτό θα συμβεί, επαναλαμβάνουμε, μόνο αν οι βουλευτές των Σπαρτιατών επιλέξουν να παραιτηθούν πριν από την απόφαση του Εκλογοδικείου, η οποία αναμένεται ακόμα και τις επόμενες ημέρες.

Γιατί, όμως, να κάνουν μία τέτοια κίνηση οι Σπαρτιάτες;

Υπενθυμίζουμε πως μετά τις αποκαλύψεις περί Greek Mafia και Ηλία Κασιδιάρη από τον πρόεδρο του κόμματος, το ΠΑΣΟΚ είχε ζητήσει να ψηφιστεί τροπολογία για την διακοπή της κρατικής επιχορήγησης στο συγκεκριμένο κόμμα.

Οι Σπαρτιάτες λαμβάνουν περίπου 1,5 εκατ. ετησίως, ήτοι εφόσον συμπληρώσουν ως κόμμα την τετραετία θα έχουν λάβει περίπου έξι εκατομμύρια ευρώ. Το ερώτημα, λοιπόν, που μπαίνει από συνταγματολόγους και απασχολεί και τα κόμματα είναι εάν τυχόν παραίτησή των βουλευτών του κόμματος πριν την απόφαση του Εκλογοδικείου, ουσιαστικά “αφοπλίζει” το ανώτατο δικαστήριο και τελικά το κόμμα Στίγκα συνεχίσει να υφίσταται, παρότι δεν θα έχει δικαίωμα καθόδου στις ευρωεκλογές (για τις εθνικές εκλογές θα εξεταστεί σε δεύτερο στάδιο, είναι, όμως, βέβαιο πως θα ισχύσει το ίδιο), και ως εκ τούτου να λαμβάνει κρατική επιχορήγηση. Τουλάχιστον μέχρις ότου υπάρξει κάποια σχετική τροπολογία.

Σε μία τέτοια περίπτωση, όμως, και επειδή πρέπει να καλυφθούν οι κενες έδρες, πρέπει εκ των πραγμάτων να διεξαχθούν εκλογές στις συγκεκριμένες 12 περιφέρειες. Με βάση τις δημοσκοπικές επιδόσεις των κομμάτων είναι μαθηματικά βέβαιο πως η Ν.Δ θα εκλέξει, ως πρώτο κόμμα, αντίστοιχες έδρες (το κόμμα που έρχεται πρώτο παίρνει την έδρα) και άρα θα αυξήσει την κοινοβουλευτική της δύναμη από 158 σε 170 βουλευτές!

Το σενάριο του …1990

Προ ενός τέτοιου ενδεχομένου έχουν αρχίσει ήδη κάποιες διακριτικές συζητήσεις σχετικά με την λείανση του εδάφους για συνεργασία κάποιων κομμάτων της αντιπολίτευσης, κυρίως του ΣΥΡΙΖΑ, του ΠΑΣΟΚ και της Νέας Αριστεράς, ώστε με κοινό υποψήφιο ανά περιφέρεια να επιχειρηθεί η εκλογή όσο το δυνατόν περισσότερων βουλευτών. Ήδη ο Κώστας Ζαχαριάδης από τον ΣΥΡΙΖΑ πρότεινε, σε μία τέτοια περίπτωση, ενιαίο προοδευτικό ψηφοδέλτιο, ενώ άλλοι υπενθυμίζουν το μοντέλο της ad hoc συνεργασίας του Ανδρέα Παπανδρέου με τον Ενιαίο Συνασπισμό, στις μονοεδρικές περιφέρειες ώστε να μειωθούν οι πιθανότητες αυτοδυναμίας του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη στις εθνικές εκλογές του Απριλίου του 1990.

Πόσο εφικτό είναι τώρα κάτι τέτοιο; Μάλλον ελάχιστα, καθώς Στέφανος Κασσελάκης, Νίκος Ανδρουλάκης και Αλέξης Χαρίτσης είναι πολύ δύσκολο να καθήσουν στο ίδιο τραπέζι, όμως, αντιτείνουν κάποιοι, θα έχουν προηγηθεί οι ευρωεκλογές και θα έχουν διαμορφωθεί πολιτικοί συσχετισμοί που ίσως τελικά αναγκάσουν τους πολιτικούς αρχηγούς της αντιπολίτευσης θα συζητήσουν σοβαρά το ενδεχόμενο μιας ευρύτερης συνεργασίας απέναντι στη Ν.Δ.

Τα σενάρια

Ο καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου στο ΕΚΠΑ Γιώργος Σωτηρέλης εξηγεί (ΕΡΑ) ποιά μπορεί να είναι τα σενάρια που θα προκύψουν από την απόφαση του Εκλογοδικείου:

Σχετικά, λοιπόν, με τις έδρες των “Σπαρτιατών” επισημαίνει ότι «κανονικά θα έπρεπε να γίνουν εκλογές σε όλη την χώρα ξανά. Τώρα, επειδή ακούγονται διάφορα και επειδή το εκλογοδικείο δεν μπορεί να βγάλει εύκολα μια τέτοια απόφαση, θα κριθεί κατ’ οικονομίαν, υποθέτω με βάση αυτά που ακούγονται. Εκείνο που θα μπορούσαμε να πούμε ότι θα ήταν κατ’ αρχήν θεμιτό και υπό πολλές προϋποθέσεις και κατ’ οικονομία, είναι να γίνει η ανακατανομή με βάση το ισχύον όμως, εκλογικό σύστημα στις περιφέρειες αυτές. Αυτό σημαίνει ότι θα εφαρμοστεί ξανά ο εκλογικός νόμος που ισχύει και θα ανακατανεμηθούν οι έδρες, διότι οι Σπαρτιάτες δεν θα συμμετάσχουν σε αυτή την κατανομή. Οι ψήφοι όμως που έλαβαν, κατά την άποψή μου, δεν μπορούν να θεωρηθούν άκυρες, άρα θα μετρήσουν στο εκλογικό μέτρο, όπως ακριβώς μετρούν και οι ψήφοι των κομμάτων τα οποία έλαβαν κάτω από 3%. Οι ψήφοι μετρούν, αλλά τα κόμματα δεν παίρνουν έδρες όταν έχουν κάτω από 3%. Περίπου ίδια θα είναι η αντιμετώπιση και του κόμματος των Σπαρτιατών, με αποτέλεσμα να γίνει η ανακατανομή αυτή στο σύνολο της περιφέρειας. Υπάρχει και η εκδοχή να εφαρμοστεί το εκλογικό σύστημα το ίδιο, αλλά η κατανομή να γίνει μόνο στις 12 περιφέρειες. Τι σημαίνει αυτό; Με το εκλογικό σύστημα, πώς γίνεται η κατανομή; Βγαίνουν λοιπόν, τα αποτελέσματα. Ξέρουμε εκ των προτέρων πόσες έδρες παίρνουν τα κόμματα και αρχίζει η κατανομή από το μικρότερο προς το μεγαλύτερο. Αντί λοιπόν να πάμε στο σύνολο της χώρας και να αρχίσουμε την κατανομή ξανά από την αρχή-οπότε ίσως και να αρχίσουμε να έχουμε και κάποιες μικρές καραμπόλες-να πάμε κατευθείαν στις 12 και να κατανεμηθούν οι έδρες των 12 μόνο, με πρώτο το μικρότερο κόμμα που παίρνει έδρα και στη συνέχεια με τα υπόλοιπα».

Τέλος, σε συνέχεια της προηγούμενης δήλωσής του, ο κ. Γιώργος Σωτηρέλης δεν παρέλειψε να σημειώσει το εξής «εδώ από ότι φαίνεται και να σας πω και τους υπολογισμούς που έχουν γίνει, εάν γίνει αυτό, θα πάρει 6 έδρες η Νέα Δημοκρατία, 3 ο ΣΥΡΙΖΑ, 1 το ΠΑΣΟΚ, 1 το ΚΚΕ και 1 η Πλεύση Ελευθερίας. Αυτά τα κόμματα θα ευνοηθούν από ότι φαίνεται».

Η πρόταση του Κώστα Ζαχαριάδη για Ενιαίο προοδευτικό ψηφοδέλτιο

«Αναμένοντας την απόφαση του εκλογοδικείου υπάρχουν φαίνεται δύο δρόμοι. Ο πρώτος είναι η αναλογική κατανομή των εδρών με βάση το τελευταίο εκλογικό αποτέλεσμα. Ο δεύτερος είναι το Εκλογοδικείο να αποφασίσει διενέργεια εκλογών για να καλυφθούν οι κενές έδρες. Αν αποφασιστεί αυτό θα πρέπει να διεξαχθούν επαναληπτικές εκλογές στις 10 εκλογικές περιφέρειες που εξέλεξαν βουλευτές των Σπαρτιατών. Πρόκειται για τις Α΄ Αθηνών, Β Πειραιά, Βορείου και Δυτικού τομέα Αθήνας, Ανατολικής Αττικής, Αιτωλοακαρνανίας, Ηρακλείου, Α και Β Θεσσαλονίκης, Λάρισας. Σχεδόν τα δύο τρίτα του εκλογικού σώματος», αναφέρει χαρακτηριστικά, το κορυφαίο στέλεχος του ΣΥΡΙΖΑ ΠΣ Κώστας Ζαχαριάδης με άρθρο του στο dnews.gr. Και υπογραμμίζει: «Σε αυτή την εκδοχή, η διαδικασία θα είναι αντίστοιχη με τις εκλογές σε μονοεδρικές περιφέρειες, τότε για την προοδευτική αντιπολίτευση υπάρχει μόνο ένας δρόμος για να ηττηθεί η ΝΔ εκλογικά και να μην πάρει και τις 11 έδρες που θα διεκδικηθούν: η κοινή εκλογική κάθοδος. Ενιαίο προοδευτικό ψηφοδέλτιο απέναντι στη Δεξιά, για να μην αυξήσει το κοινοβουλευτικό της πλεονέκτημα, για να μπει ένα φρένο για να φανεί μια προοπτική ελπίδας και ανατροπής. Ενιαίο προοδευτικό ψηφοδέλτιο, για να διευρυνθεί και πέραν των τειχών της αυτοδιοίκησης το μήνυμα ότι η ΝΔ δεν είναι αήττητη».

Καταθέτει, μάλιστα, τη συγκεκριμένη πρόταση έχοντας την εμπειρία από την συνεργασία στο Δήμο Αθηναίων, μέσω του πρωταγωνιστικού του ρόλου, με το λεγόμενο «μοντέλο Δούκα» στον Β΄ Γύρο που οδήγησε σε μια περιφανή νίκη στην πρωτεύουσα.

Ο Κώστας Ζαχαριάδης, μάλιστα, υπογραμμίζει και το εξής: «Η ιδέα είναι παλιά. Έχει εφαρμοστεί σε μονοεδρικές περιφέρειες τον Απρίλιο του 1990 με εκλογική επιτυχία, όταν οι σχέσεις των τότε κομμάτων του ΠΑΣΟΚ και του Συνασπισμού (ενιαίου) ήταν πολύ πιο δύσκολες και τεταμένες σε σχέση με σήμερα».

Το σενάριο των μονοεδρικών περιφερειών του 1990

Ορισμένοι ανακαλούν στη μνήμη τους το σενάριο της πρωτοβουλίας του Ανδρέα Παπανδρέου στις εκλογές του 1990, όταν παρότι είχε προηγηθεί το λεγόμενο από το ΠΑΣΟΚ “βρώμικο ’89” επιχειρήθηκε η συνεργασία με τον ενιαίο Συνασπισμό με την κάθοδο κοινού υποψηφίου στις μονοεδρικές περιφέρειες με στόχο να αποφευχθεί η αυτοδυναμία του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη.

Στις 12 Μαρτίου ξεκίνησε επίσημα η προεκλογική περίοδος για την αναμέτρηση της 8ης Απριλίου, με τη θυροκόλληση, για τρίτη φορά μέσα σε δέκα μήνες, του Προεδρικού Διατάγματος για τη διάλυση της Βουλής και την προκήρυξη των εκλογών.

Δύο ημέρες μετά ανακοινώθηκε η συνεργασία του Συνασπισμού με το ΠΑΣΟΚ στις μονοεδρικές περιφέρειες, που προκάλεσε την έντονη αντίδραση του Κων. Μητσοτάκη, ο οποίος έβλεπε να γίνεται ακόμα πιο δύσκολη η επίτευξη της αυτοδυναμίας. Το ΠΑΣΟΚ και ο Συνασπισμός κέρδισαν από δύο νομούς, Ζάκυνθο, Κεφαλονιά, Λευκάδα και Σάμο, αντιστοίχως, ωστόσο ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης με 150 έδρες και με τη συνδρομή της ΔΗΑΝΑ σχημάτισε κυβέρνηση.