Συμβούλιο της Ευρώπης: Αυξάνονται οι απειλές και οι πιέσεις σε βάρος δημοσιογράφων

Αύξηση των απειλών και των πιέσεων σε βάρος των δημοσιογράφων καταγράφει η πλατφόρμα του Συμβουλίου της Ευρώπης για την ασφάλεια των δημοσιογράφων (Safety of Journalists Platform), ενώ η ετήσια έκθεση του 2024 αναφέρει ότι τα κυριότερα ζητήματα που θίγουν την ελευθερία του Τύπου στην Ευρώπη είναι οι απειλές και οι εκφοβισμοί, οι κρατήσεις δημοσιογράφων, η περιοριστική νομοθεσία, οι αγωγές ή μηνύσεις που κατατίθενται από κάποιο ισχυρό πρόσωπο ή οργανισμό ενάντια σε μη κυβερνητικά πρόσωπα, οργανισμούς και δημοσιογράφους και οι επιθέσεις σε δημόσια μέσα ενημέρωσης.

   Η έκθεση αξιολογεί τις κύριες απειλές για την ελευθερία των μέσων ενημέρωσης στην Ευρώπη (στα κράτη μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης, καθώς και τη Ρωσία και τη Λευκορωσία) με βάση τις ειδοποιήσεις που δημοσιεύθηκαν το 2023 από τις 15 Οργανώσεις για την ελευθερία των μέσων ενημέρωσης και τις δημοσιογραφικές οργανώσεις που είναι εταίροι της πλατφόρμας.

   Κατά την παρουσίαση της έκθεσης, σήμερα, σε συνέντευξη Τύπου με θέμα «η κατάσταση της ελευθερίας των Μέσων Ενημέρωσης στην Ευρώπη», στη Θεσσαλονίκη, ο Ρικάρντο Γκουτιέρες (Ricardo Gutierrez) Γενικός Γραμματέας της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Δημοσιογράφων (European Federation of Journalists), που είναι ο μεγαλύτερος δημοσιογραφικός οργανισμός στην Ευρώπη και εκπροσωπεί 300.000 δημοσιογράφους σε 45 χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας, επισήμανε ότι «η κατάσταση δεν βελτιώνεται» και πρόσθεσε: «έχουμε όλο και περισσότερες περιπτώσεις επιθέσεων εναντίον δημοσιογράφων, εκφοβισμού και παρενόχλησής τους, παράνομης παρακολούθησής τους». Ειδικά για τα Βαλκάνια δήλωσε ότι έχουν γίνει κάποιες πλατφόρμες για την αναφορά περιστατικών, γεγονός που δείχνει ότι παρά τις δύσκολες συνθήκες εργασίας, υπάρχει δραστηριοποίηση από την πλευρά των δημοσιογράφων για να βελτιωθεί η κατάσταση.

   Μεταξύ άλλων, επισήμανε ότι περιστατικά κατά της ελευθερίας του Τύπου καταγράφονται στην πλατφόρμα που δημιουργήθηκε το 2015 για την ασφάλεια των δημοσιογράφων, έκανε λόγο για αυξανόμενο αριθμό ειδοποιήσεων από τότε μέχρι σήμερα, ενώ σχολίασε ότι αποτυπώνονται εκεί και ορισμένες τάσεις. «Για παράδειγμα, η παρακολούθηση δεν ήταν πρόβλημα το 2015. Τώρα είναι μεγάλο πρόβλημα καθώς υπάρχουν όλο και περισσότερες περιπτώσεις χρήσης του Predator, του Pegasus και όλου του κακόβουλου λογισμικού κατασκοπείας κατά των δημοσιογράφων, κατά της προστασίας των πηγών τους, γεγονός που σκοτώνει τη δημοσιογραφία γιατί χωρίς προστασία των πηγών δεν υπάρχει δημοσιογραφία» σημείωσε ο ίδιος, μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, στο περιθώριο της συνέντευξης Τύπου.

   Όπως ανέφερε, ένας από τους σκοπούς των ετήσιων αναφορών είναι να πειστούν τα μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης, τα κράτη και οι κυβερνήσεις να αναλάβουν δράση για να προστατέψουν την ελευθερία του Τύπου και τη δημοσιογραφία, και να επιτρέψουν στους δημοσιογράφους να κάνουν τη δουλειά τους και να εκτελέσουν την αποστολή τους. Όπως είπε, κάνοντάς το αυτό δεν προστατεύεται κάποιο προνόμιο για τους δημοσιογράφους αλλά το δικαίωμα των πολιτών να έχουν πρόσβαση στην πληροφόρηση. Παράλληλα επισήμανε ότι η πίεση που ασκείται στους δημοσιογράφους προέρχεται από το ίδιο το κράτος και τα κρατικά όργανα, από ιδιωτικές πηγές αλλά και από άγνωστες πηγές που δεν μπορεί να αποδειχτεί από που προέρχονται. Σε ό,τι αφορά τις χώρες με τον μεγαλύτερο αριθμό περιστατικών κατά της ελευθερίας του Τύπου ανέφερε πως αυτές είναι από το 2015 μέχρι σήμερα η Τουρκία, η Ρωσία και η Ουκρανία.

   Σύμφωνα με τα στοιχεία που αναρτήθηκαν στην πλατφόρμα του Συμβουλίου της Ευρώπης για την ασφάλεια των δημοσιογράφων (https://fom.coe.int/en/accueil), από το 2015 μέχρι σήμερα έχουν χάσει τη ζωή τους 49 δημοσιογράφοι ενώ 119 δημοσιογράφοι και άλλοι παράγοντες των μέσων ενημέρωσης βρίσκονται υπό κράτηση και υπάρχουν 32 περιπτώσεις ατιμωρησίας για φόνο.

   Επίσης στο σύνολο των κρατών μελών του Συμβουλίου της Ευρώπης από το 2015 μέχρι σήμερα καταγράφονται, μεταξύ άλλων, 249 ειδοποιήσεις για θέματα ελευθερίας του Τύπου στην Τουρκία, 207 στη Ρωσία, 150 στην Ουκρανία, 123 στη Γαλλία, 80 στη Σερβία, 77 στην Ιταλία, 69 στην Ελλάδα, 63 στο Αζερμπαϊτζάν, 60 στην Πολωνία και 53 στο Ηνωμένο Βασίλειο. (https://fom.coe.int/en/graphiques?touteEurope=true/).

   Ο κ. Γκουτιέρες επισήμανε ότι η πλατφόρμα είναι ένα σημαντικό εργαλείο για την καταγραφή της κατάστασης της ελευθερίας του Τύπου ωστόσο τόνισε πως δεν συμπεριλαμβάνονται σε αυτήν όλα τα περιστατικά που σχετίζονται με το θέμα. Ως παράδειγμα καλής καταγραφής της κατάστασης έφερε την περίπτωση της Γαλλίας, για την οποία ανέφερε ότι υπάρχουν ισχυρές δημοσιογραφικές ενώσεις στην χώρα που καταγράφουν με λεπτομέρεια τις σχετικές ειδοποιήσεις.

         Στο πλαίσιο της αντιμετώπισης της κατάστασης που έχει δημιουργηθεί, υπογράμμισε την ανάγκη κινητοποίησης των δημοσιογράφων μέσα από τις ενώσεις τους, συνεργασίας μεταξύ των δημοσιογραφικών οργανισμών και αλληλεπίδρασής τους με τις κρατικές αρχές. Ειδικά για την Ελλάδα σημείωσε ότι ήταν θετικό βήμα η ίδρυση του Διεθνούς Κέντρου Εκπαίδευσης για την Ασφάλεια των δημοσιογράφων και άλλων επαγγελματιών ΜΜΕ. Αναφέρθηκε, εξάλλου, στο θέμα της αυτολογοκρισίας, για την οποία σχολίασε ότι σύμφωνα με έρευνα που διενεργήθηκε σε χίλιους δημοσιογράφους, ποσοστό 30% από αυτούς παραδέχτηκε ότι έχει αυτολογοκριθεί. Επιπλέον τόνισε με έμφαση ότι δεν είναι μέρος της δουλειάς των δημοσιογράφων να αντιμετωπίζουν απειλές ή βία ενώ χαρακτήρισε ως πολύ θετικό βήμα την ανάληψη δράσεων από πολλούς οργανισμούς για την προαγωγή της ηθικής και της δεοντολογίας στη δημοσιογραφία.

   Στη συνέντευξη Τύπου για την κατάσταση της ελευθερίας των Μέσων Ενημέρωσης στην Ευρώπη, ο Όλιβερ Μάνεϊ – Κάιρλ (Oliver Money Kyrle) από το Ινστιτούτο Διεθνούς Τύπου (International Press Institute) που εδρεύει στη Βιέννη, αναφέρθηκε στην κατάσταση που επικρατεί σήμερα ενώ τις προσωπικές τους μαρτυρίες παρουσίασαν οι δημοσιογράφοι Szabolcs Panyi (VSquare, Direct36), Arianne Lavrilleux (Disclose) και Τάσος Τέλλογλου(Inside Story).