Ο Χρήστος Κορολής μιλά στο libre για τη “Μεσοποταμία”:11 χρόνια αλληλέγγυα για ισότιμη εκπαίδευση

Ο ρόλος και οι στόχοι ενός αλληλέγγυου σχολείου σήμερα, είναι περισσότερο επίκαιροι από ποτέ. Όχι μόνο να βοηθήσει τους ανθρώπους που έχουν ανάγκη από ενισχυτική διδασκαλία αλλά και να δείξει τον δρόμο σ’ όσους θέλουν να προσφέρουν κάτι από τη γνώση τους. Το Αλληλέγγυο Σχολείο Μεσοποταμίας παίζει αυτό τον ρόλο εδώ και 11 χρόνια δείχνοντας το δρόμο της συνεισφοράς και της προσφοράς. Γι’ αυτό και όχι μόνο μιλά ο εκπαιδευτικός του Αλληλέγγυου Σχολείου Μεσοποταμίας Χρήστος Κορολής.

Συνέντευξη

–Κύριε Κορολή, είστε εθελοντής εκπαιδευτικός στο Αλληλέγγυο Σχολείο Μεσοποταμίας. Ποιος είναι ο σκοπός του σχολείου, πόσα τμήματα λειτουργούν και πόσοι μαθητές παρακολουθούν τα μαθήματα;

Το Αλληλέγγυο Σχολείο Μεσοποταμίας λειτουργεί εδώ και έντεκα χρόνια και εντάσσεται στην ευρύτερη συλλογικότητα της κίνησης πολιτών «Μεσοποταμία», η οποία ξεκίνησε τη δράση της το 2003. Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα περιλαμβάνει τμήματα ενισχυτικής διδασκαλίας Γυμνασίου και Λυκείου, ξένες γλώσσες (αγγλικά, γαλλικά, γερμανικά, ισπανικά, τουρκικά) όλων των επιπέδων, μαθήματα ελληνικών σε μετανάστες και πρόσφυγες, εργαστήριο θεάτρου και κόμικς. Πέρα από το αμιγώς εκπαιδευτικό πρόγραμμα, στο σχολείο μας πραγματοποιούνται πολλών ειδών σεμινάρια και εργαστήρια  μέσα από τη συνεργασία μας με πανεπιστήμια και άλλες εκπαιδευτικές ομάδες. Τα τελευταία δύο χρόνια, επίσης, λειτουργεί η ομάδα φύλου και σεξουαλικού προσανατολισμού μέσα από τη συνεργασία μας με το «Πολύχρωμο Σχολείο».

• Τη φετινή χρονιά λειτουργούν περισσότερα από εβδομήντα τμήματα με τον αριθμό των μαθητών/τριών να ξεπερνάει τους/τις 250 και, αντίστοιχα, των εκπαιδευτικών τους/τις 45. Μέσα στα σχεδόν έντεκα χρόνια λειτουργίας του Σχολείου, έχουν φοιτήσει περισσότερα από 2000 άτομα, ενώ έχουν διδάξει περισσότεροι από 200 εκπαιδευτικοί όλων των ειδικοτήτων.

Προϋπόθεση συμμετοχής στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα δεν αποτελεί κανενός είδους οικονομική υποχρέωση και, αντίστοιχα, κανενός είδους προσκόμιση οικονομικής, οικογενειακής ή όποιου άλλου είδους κατάσταση, παρά μόνο η συμμετοχή στο δίκτυο της Τράπεζας Χρόνου της Μεσοποταμίας. Συγκεκριμένα, το κάθε άτομο που επιθυμεί να εγγραφεί για όποιο λόγο ( γονέας, ενήλικος μαθητής/τρια, καθηγήτρια/της) δηλώνει το τι μπορεί να προσφέρει ανάλογα με τις γνώσεις και τις δεξιότητες του / της σε όποιο άλλο μέλος του δικτύου και ταυτόχρονα δηλώνει τη συμμετοχή του σε μία από τις υποστηρικτικές ομάδες του Σχολείου (ομάδα υποδοχής μαθητών/τριων, ομάδα καθαριότητας, ομάδα βοήθειας σε εκδηλώσεις).

• Το Αλληλέγγυο Σχολείο στεγάζεται σε κτήριο που ανήκει στο δήμο Μοσχάτου-Ταύρου, ο οποίος διαχρονικά στηρίζει τη δράση μας καλύπτοντας το σύνολο των λειτουργικών εξόδων του χώρου.

Σκοπός τη προσπάθειάς μας είναι η κάλυψη της εκπαιδευτικής ανάγκης και η αποφυγή του αποκλεισμού ισότιμης πρόσβασης στη  τριτοβάθμια εκπαίδευση και στην απόκτηση τυπικών εκπαιδευτικών προσόντων ευρύτερα αλλά και η κοινωνική και δημοκρατική ενδυνάμωση των μελών μέσα από τη συμμετοχή στις ανοιχτές συνελεύσεις του Σχολείου που έχουν «μικτό» χαρακτήρα (γονείς-εκπαιδευτικοί-μαθητές). Συνολικότερα, μέσα από τη δράση μας επιδιώκεται η διαρκής καλλιέργεια της έννοιας του κοινοτισμού και της ισότητας μέσα από τη συμμετοχή των ατόμων σε παράλληλες δράσεις αλληλεγγύης της Μεσοποταμίας (καλάθι αλληλεγγύης, κινηματογραφική λέσχη, εκδηλώσεις κοινωνικού και πολιτιστικού χαρακτήρα). Χαρακτηριστικό της ισότητας αποτελεί το γεγονός ότι πολλά από τα μέλη του Σχολείου έχουν παραπάνω από μία ιδιότητες στη λειτουργία του, πχ ένας γονιός παιδιού ή ένας ενήλικο άτομο που λαμβάνει εκπαιδευτικές υπηρεσίες  μπορεί να είναι παράλληλα και καθηγητής/τρια.

–Η εμπειρία σας τι σας δείχνει; Εκείνοι που επιλέγουν το Αλληλέγγυο Σχολείο είναι άνθρωποι με μεγάλη οικονομική ανάγκη; 

Είναι αυτονόητο ότι προσπάθειες σαν τις δικές μας προσεγγίζονται – ως επί το πλείστον – από άτομα που δεν θα μπορούσαν να ανταποκριθούν στις οικονομικές απαιτήσεις που προκύπτουν μέσα από την κερδοσκοπική φροντιστηριακή εκπαίδευση.

Η ανοραμάτιστη κάλυψη μιας ανάγκης είναι εκείνη που δεν επιδιώκει την ανάδειξη των ανισοτήτων, επειδή θεωρεί τις τελευταίες ως «φυσικές» και δεδομένες

Ωστόσο, η δική μας λογική και δράση δεν περιλαμβάνει κανενός είδους τεκμηρίωση οικονομικής ανάγκης. Αυτό συμβαίνει για δύο βασικούς λόγους: Πρώτον, η φαινομενική οικονομική κατάσταση ενός ατόμου είναι ενίοτε μη αντιπροσωπευτική της πραγματικότητας. Συγκεκριμένα, ένα άτομο με φαινομενικά ικανοποιητικό εισόδημα, μπορεί κάλλιστα λόγω ειδικών συνθηκών να δυσκολεύεται να ανταποκριθεί οικονομικά στις απαιτήσεις της αγοράς και, ασφαλώς, μπορεί να συμβαίνει και το αντίθετο. Δεύτερον, στη δική μας λογική, η γραφειοκρατική προσέγγιση της κοινωνικής πολιτικής όχι μόνο δεν ενδυναμώνει κοινωνικά το άτομο, αλλά ενίοτε αποτελεί μια στιγματιστική διαδικασία που το απομονώνει και το πλήττει βαθύτερα.

–Στην Ελλάδα ανθεί η παραπαιδεία για λόγους που έχουν σχέση με τις απαιτήσεις που υπάρχουν και πιθανόν το γεγονός ότι στο σχολείο δεν προσφέρονται όλα όσα θα έπρεπε. Τι σημαίνει όμως ότι ανθεί η αλληλέγγυα Παιδεία;

Η Αλληλέγγυα Παιδεία ανθεί όταν ανταποκρίνεται στις ανάγκες «αυτού του κόσμου», όταν δηλαδή δεν λειτουργεί μέσα σε πλαίσιο μιας ιδεατής ουτοπίας έξω και πέρα από τις δεδομένες οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες. Για αυτό το λόγο είναι συνειδητή μας επιλογή να επιδιώκουμε να παρέχουμε εκπαίδευση που καθιστά όλα τα άτομα ισότιμα απέναντι στις απαιτήσεις του «τώρα». Ωστόσο, η απλή κάλυψη της ανάγκης με αχρήματο χαρακτήρα δεν επαρκεί σε καμία περίπτωση. Σκοπός μας είναι η οικοδόμηση ενός εκπαιδευτικού περιβάλλοντος που αμφισβητεί τις ιεραρχίες την πράξη εναλλάσσοντας ρόλους μέσα στην κοινότητα, η οικοδόμηση μιας άλλης αντίληψης για τη δημοκρατία μέσα από τις μικτές και όχι κλαδικού τύπου συνελεύσεις, η διεύρυνση της έννοιας της εκπαιδευτικής διαδικασίας μέσα από τη συνεργασία με ομάδες παιδαγωγικού χαρακτήρα. Συνολικότερα, επιδιώκουμε μέσα από τη δράση μας να μετασχηματίσουμε τη λογική του πώς λειτουργεί μια εκπαιδευτική κοινότητα και παράλληλα να προβάλλουμε τις ανάγκες και τα αιτήματα για ένα πιο συμπεριληπτικό και δημοκρατικό δημόσιο σχολείο, για μια εκπαίδευση των κοινών μέσα και έξω από την τάξη.

–Ποιες είναι οι διαφορές της «αλληλεγγύης» και της «φιλανθρωπίας»; Μήπως ο στόχοι και τα μέσα που χρησιμοποιούν έχουν κοινή αφετηρία; Δηλαδή και στις δύο περιπτώσεις αφορούν τον συνάνθρωπο;

Επιδιώκοντας να απαντήσουμε σε αυτή την ερώτηση, πιστεύω ότι πρέπει να αναλογιζόμαστε ότι το «τι κάνουμε» πρέπει πάντα να συνοδεύεται από τα αντίστοιχα ερωτήματα του «πώς» και «γιατί» κάνουμε ό,τι κάνουμε. Η ανοραμάτιστη κάλυψη μιας ανάγκης είναι εκείνη που δεν επιδιώκει την ανάδειξη των ανισοτήτων, επειδή θεωρεί τις τελευταίες ως «φυσικές» και δεδομένες.

Προϋπόθεση συμμετοχής στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα δεν αποτελεί κανενός είδους οικονομική υποχρέωση και, αντίστοιχα, κανενός είδους προσκόμιση οικονομικής, οικογενειακής ή όποιου άλλου είδους κατάσταση, παρά μόνο η συμμετοχή στο δίκτυο της Τράπεζας Χρόνου της Μεσοποταμίας

Έτσι, με κάθετο και αφ’ υψηλού τρόπο, οι φιλανθρωπικές οργανώσεις και τα ιδρύματα καλύπτουν μεν προσωρινά ένα κοινωνικό κενό  αλλά, τις περισσότερες φορές, ρίχνουν νερό στο μύλο της διαιώνισης της ανισότητας. Αντίθετα, οι δικές μας προσπάθειες επιδιώκουν την εμπέδωση μιας συνείδησης που στέκεται απέναντι σε κάθε ανισότητα, που ενδυναμώνει συνολικά τόσο το άτομο όσο και το κοινωνικό σύνολο. Είμαστε, λοιπόν, απέναντι σε κάθε ιδιωτική λογική κοινωνικής πολιτικής είτε είναι κερδοσκοπική είτε είναι δωρεάν.

–Ο εθελοντισμός, η προσφορά είναι έννοιες που περνούν στην κοινωνία ανάλογα με τις ανάγκες που υπάρχουν;

Η κάθε κοινωνική δράση και προσφορά είναι απόλυτα συνυφασμένη και γι’ αυτό πρέπει να είναι όσο περισσότερο συμβατή με το ιστορικό, το κοινωνικό και το πολιτισμικό πλαίσιο μέσα στο οποίο ασκείται. Γι’ αυτό το λόγο δεν πρέπει να πέφτουμε στην παγίδα των απλοϊκών ταυτίσεων μιας τωρινής κατάστασης με περασμένες και οφείλουμε να οικοδομούμε τα δικά μας αφηγήματα. Πολύ συχνά, επίσης, διαπιστώνουμε το λάθος να προσδοκούμε «εύκολη» πολιτική ταύτιση και συμπόρευση με άτομα τα οποία προέρχονται από διαφορετική κοινωνική και οικονομική θέση ή δεν διαθέτουμε την απαραίτητη υπομονή να κατανοήσουμε ότι η δημοκρατική ενδυνάμωση και η συμμετοχή αποτελούν σταδιακές διαδικασίες και κατανόηση των κάθε λογής ετεροτήτων.

–Τελικά όσοι φοιτούν σ’ ένα αλληλέγγυο σχολείο, το εκτιμούν; Κατανοούν τους λόγους της δημιουργίας του; Το στηρίζουν στη συνέχεια κάποιοι από αυτούς;

Μέσα στο πέρασμα όλων αυτών των χρόνων, έχουμε κατανοήσει ότι η κοινωνική ενδυνάμωση και η πολιτική συνείδηση των μελών που συμμετέχουν σε  μια συλλογικότητα αποτελούν μια διαρκή, σχετική και με πολλές αναλύσεις διαδικασία. Στη δική μας περίπτωση έχουμε συχνά διαπιστώσει πολλών ειδών μεταμορφώσεις τόσο μέσα μας όσο και σε άλλα άτομα.

Ως προς την συμμετοχή, μπορούμε να πούμε ότι υπάρχει μια δεδομένη αναγνώριση και ένας μεγάλος βαθμός ανταπόδοσης από τα μέλη που σε μια περίοδο ωφελήθηκαν μέσα από τη δράση της δομής, ωστόσο, πέρα από τα πολλά και πολύ απτά παραδείγματα, υπάρχουν σίγουρα περιπτώσεις για τις οποίες η εκτίμηση είναι μακροπρόθεσμη και πολύ σχετική. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ένα άτομο που συμμετέχει σε μια συλλογικότητα, ιδιαίτερα αν πρόκειται για μικρό σε ηλικία άτομο, επηρεάζεται από δυναμικές που σχετίζονται τόσο από το οικογενειακό όσο και από το ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον του, κάτι που δυσχεραίνει τη δική μας μετασχηματιστική προσπάθεια. Οφείλουμε, τέλος, να κατανοήσουμε ότι την ίδια προσδοκία δικαιολογημένα έχουμε για άτομα που ωφελούνται μέσα από μια συλλογική δράση, ακόμα μεγαλύτερη πρέπει να διαθέτουμε και για εκείνα που κατά καιρούς προσφέρουν επιδιώκοντας όλοι και όλες  να κατανοούμε όλο και καλύτερα τους λόγους και τους τρόπους μέσα από τους οποίους η δική μας προσφορά έχει διακριτά χαρακτηριστικά.